بحران خاورمیانه و راه‌حل آن
محمدجواد ظریف / وزیر امورخارجه ایران
مدت‌های مدیدی است کشورهای منطقه یا خود را تا بن دندان مسلح کرده یا یکدیگر را مورد هجوم، بمباران و تحریم قرار داده‌اند. مدت‌های طولانی است نیروهای خارجی از هزاران مایل دورتر برای نمایش قدرت خود و نه برای محافظت از مردم ما، به منطقه ما آمده‌اند و این موضوع مدت‌های طولانی مردم ما را رنج داده است.
می‌توانیم این انتخاب را داشته باشیم که کماکان و همراه هم در این مسیر ناامنی، بی‌ثباتی و تنش بمانیم و منتظر اتفاقاتی ناشناخته باشیم، یا درعوض می‌توانیم صلح، امنیت، ثبات و رفاه را برای همه انتخاب کنیم. اواخر سپتامبر امسال، آقای دکتر روحانی، رئیس‌جمهور ایران، از ابتکار عمل جدیدی در مجمع‌عمومی سازمان ملل رونمایی کرد: «پویش صلح هرمز»، یا «امید». در سال ۱۹۸۷، قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت به سازمان ملل متحد این ماموریت را داد تا پوشش بین‌المللی لازم را برای چنین ترتیبات منطقه‌ای فراهم آورد.
ایران تلاش دارد تا راه‌حلی برای مشکلی که به ظاهرغیرقابل حل می‌رسد- درحالی‌که در حقیقت چنین نیست- و ناشی ازمنافع و ایدئولوژی‌های رقیب، ناهمسانی در اندازه، منابع و قابلیت‌ها و تلقی بی‌اعتمادی میان کشورهایی بیابد که به‌صورت بی‌واسطه از تحولات تنگه هرمز بیشترین تاثیررا می‌پذیرند؛ یعنی ایران، عراق، عربستان سعودی، قطر، کویت، عمان، امارات‌متحده‌عربی و بحرین. موفقیت این تلاش باید منطبق بر اهداف و اصول منشور سازمان ملل متحد بنا نهاده شود.
همه ما باید به احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی یکدیگر، مصونیت مرزهای بین‌المللی و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات متعهد باشیم. ما باید به‌طور قاطع هرگونه استفاده یا تهدید به استفاده از زور یا مشارکت در ائتلاف علیه یکدیگر را مردود بدانیم. با توجه به ناهمسانی آشکار در اندازه و منابع، همه ما باید نسبت به احترام متقابل، منافع متقابل و جایگاه برابر در همه ابعاد روابط و تعامل با یکدیگر متعهد باشیم.
به منظور ایجاد اجماع در سطوح مختلف در تدوین اجزای «پویش صلح هرمز» و در مرحله بعدی، شروع به‌کار و اجرای جمعی این پویش، پیشنهاد ما این است که جلساتی در سطوح کارشناسی، اندیشکده‌ای، بخش‌خصوصی، مقامات ارشد، وزیران و سران کشورها به منظور مشورت درباره اهداف مشترکمان تشکیل شود. این جلسات می‌تواند مفصل‌بندی و مرحله‌بندی رویکرد دسته‌جمعی ما را نسبت به فرصت‌ها و چالش‌های مشترک ما از جمله امنیت انرژی و آزادی دریانوردی برای همه، کنترل تسلیحات و ترتیبات امنیت‌سازی، ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی و پیشگیری و حل‌وفصل مناقشات منطقه‌ای امکان‌پذیر کند. می‌توانیم این کار را با – یا حرکت به سمت - امضای یک پیمان عدم مداخله و عدم تجاوز در «جامعه هرمز» شروع کنیم.
گروه‌های کاری مشترک می‌توانند روی طراحی اقدامات عملی برای دستیابی به این اهداف و به تدریج ایجاد اعتماد و گسترش همکاری‌ها کار کنند. این کارگروه‌ها می‌توانند سازوکارها و رویه‌های ویژه‌ای را برای همکاری در زمینه امنیت مشترک و پیشگیری و حل مناقشات منطقه‌ای، از جمله از طریق برقراری خطوط تماس مستقیم، سامانه‌های هشداردهنده زودهنگام، تماس‌های نظامی و تبادل داده‌ها و اطلاعات پیشنهاد دهند. یک کارگروه دیگر می‌تواند زمینه همکاری نهادهای ما را برای مبارزه با تجارت موادمخدر، تروریسم و قاچاق انسان فراهم آورد.
هیچ چیز همانند تعامل نزدیک میان مردم، مشاغل و بخش‌های خصوصی نمی‌تواند ایجاد اعتماد کند. یک کارگروه ویژه می‌تواند بر ارتقای همکاری و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در زمینه‌های نفت، گاز، انرژی و ترانزیت و حمل‌ونقل متمرکز شود. دانشگاهیان و اندیشمندان برجسته همچنین می‌توانند برای ارتقا و گسترش همکاری‌های فرهنگی، گفت‌وگوی بین دینی، گردشگری، همکاری علمی، تبادل دانشمندان و دانشجویان و پروژه‌های علمی و فناوری مشترک، یک کارگروه مشترک تشکیل دهند. کارشناسان مربوطه می‌توانند اقدامات مشترکی را برای رفع مشکلات اساسی امنیت سایبری، امنیت هسته‌ای و محیط‌زیست – به‌ویژه محیط‌زیست
دریایی- پیشنهاد دهند. همکاری درمورد موضوعات بشردوستانه، به‌ویژه در مورد مهاجران، پناهندگان و آوارگان می‌تواند با تجمیع نهادهای مربوطه در یک کارگروه بشردوستانه تقویت شود.
امروز، من از همکارانم در میان مدیران و رهبران کشورهای منطقه و همین‌طور از مجامع دانشگاهی و دیپلماتیک دعوت می‌کنم که به ما در ایجاد این طرح صلح، امنیت، ثبات و سعادت بپیوندند. همه ما از مسائل گذشته گلایه‌هایی داریم. ایران به‌عنوان قربانی تجاوزی هشت ساله که به‌صورت منطقه‌ای تامین مالی شد و چهل سال تروریسم و تجزیه‌طلبی تحت حمایت خارجی، موارد زیادی برای گلایه و شکایت دارد. اما همان‌طور که مولوی، شاعر و حکیم بزرگ ۸۰۰ سال پیش نوشت، «از کفر و ز اسلام برون صحرائیست، ما را به میان آن فضا سودائیست، عارف چو بدان رسید سر را بنهد، نه کفر و نه اسلام و نه آنجا جائیست.»
ارسال نظر