موضع وزیرخارجه انگلیس درباره ماجرای نفتکش‌ها

پیش از او نیز حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در جلسه چهارشنبه هفته گذشته هیات دولت (۲مردادماه) با بیان اینکه به‌دنبال ادامه تنش با برخی کشورهای اروپایی نیستیم تاکید کرده بود: «چنانچه به چارچوب‌های بین‌المللی متعهد باشند و از اقدامات خلاف خود از جمله آنچه در جبل‌الطارق انجام دادند دست بردارند، پاسخ متناسبی نیز از ایران دریافت خواهند کرد.»

در واکنش به این پیشنهادها، دومینیک راب، وزیر خارجه بریتانیا، روز گذشته در مصاحبه‌ای با شبکه رادیویی بی‌بی‌سی جهانی با ذکر اینکه «موضوع، تبادل و معاوضه نیست» افزود: «موضوع، انجام دادوستد پایاپای نیست، بلکه موضوع قانون بین‌الملل است و اینکه نظام قانونی بین‌الملل باید رعایت شود و این چیزی است که ما بر آن پافشاری داریم.» به گزارش خبرگزاری فارس او همچنین خواستار آزادی نفتکش انگلیس شد. همزمان راب مک ایر سفیر انگلیس در تهران در صفحه توییتر با اشاره به آنچه تلاش‌های دولتش تا به امروز برای کاهش تنش‌های خلیج‌فارس می‌خواند، اظهار کرد: آرام کردن سطح تنش‌ها همچنان در اولویت اول سفارت و بریتانیا باقی می‌ماند. روابط تهران و لندن از روز ۱۳ تیرماه به‌دنبال توقیف نفتکش گریس وان از سوی نیروی دریایی انگلیس در تنگه جبل‌الطارق و پس از آن توقیف یک نفتکش انگلیسی با نام استنا ایمپرو درتاریخ ۲۸ تیرماه هنگام عبور از تنگه‌هرمز به علت رعایت نکردن قوانین و مقررات بین‌المللی دریایی پرتنش شده است. روز پنج‌شنبه ۱۳ تیرماه بود که دولت جبل‌الطارق که تحت حاکمیت بریتانیا اداره می‌شود، در بیانیه‌ای رسمی از توقیف یک ابرنفتکش ایران در آب‌های خود خبر داد و اعلام کرد که این کشتی حامل نفت خام «از ایران» برای سوریه بوده است. ادعایی که تاکنون بارها ازسوی ایران تکذیب شده است. اما نکته مهم در توقیف نفتکش ایران این بود که براساس گزارش‌ها ظاهرا این نفتکش به دستور مستقیم آمریکا توقیف شده است. به‌دنبال این اقدام انگلیس، سفیر بریتانیا در تهران به وزارت خارجه احضار شد. برخی مقامات ایران نیز ضمن توصیف عمل انگلیس به راهزنی دریایی اعلام کردند که اقدام لندن بی‌پاسخ نخواهد ماند. دو هفته بعد از توقیف کشتی گریس وان با محموله ایران در جبل‌الطارق، ایران کشتی بریتانیایی «استنا ایمپرو» را به‌خاطر «نقض قوانین بین‌المللی» در تنگه‌هرمز توقیف کرد. به این ترتیب تنش میان دو کشور بر سر دو نفتکش توقیف شده ازسوی یکدیگر وارد فاز تازه‌ای شد تا آنجا که جرمی هانت وزیر خارجه سابق انگلیس در جلسه‌ای در پارلمان انگلیس گزارشی در این خصوص ارائه کرد و گفت که لندن به‌دنبال راه‌اندازی ناوگانی به رهبری اتحادیه اروپا «برای محافظت از ناوبری امن و تامین امنیت خدمه و بار کشتی‌ها در این منطقه حیاتی» است. ایده‌ای که البته با توجه به تغییر نخست‌وزیر بریتانیا و تشکیل کابینه جدید عملی شدن آن مشخص نیست. همچنان که به گزارش فیگارو، فرانسه از پیوستن به ناوگان اروپایی در خلیج‌فارس عقب‌نشینی و تنها اعلام کرده که حاضر به تبادل اطلاعات است.  به هر حال تنش بر سر توقیف نفتکش‌ها با تحولات سیاسی در بریتانیا و تغییر نخست‌وزیر این کشور و تشکیل کابینه جدید همراه شد. به این ترتیب ترزا می، نخست‌وزیر و جرمی هانت، وزیر امور خارجه بریتانیا جای خود را در این تغییرات به بوریس جانسون و دومینیک راب دادند. در همین راستا وزیر خارجه جدید انگلیس در اولین اظهارنظرش که با ماجرای تنش ایران و انگلیس بر سر نفتکش‌هایشان همراه شد در پاسخ به سوال یک خبرنگار مبنی‌بر اینکه چه رویکردی برای حل تنش‌ها با ایران خواهد داشت، گفت: «اول از همه، قصد ندارم وارد تصمیمات شتابزده شوم و می‌خواهم در این مورد گزارش‌های کاملی دریافت کنم.» وزیر خارجه ۴۵ ساله انگلیس که قبلا وزیر امور برگزیت بوده است با بیان اینکه در زمان سمتش به‌عنوان مشاور حقوقی وزارت خارجه بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ درخصوص مسائل ایران کار کرده است، موضوع ایران را «بسیار حساس» خواند. او روز گذشته اما در سخنانی که با اظهارات اولیه او متفاوت به‌نظر می‌رسد ایده آزادی متقابل کشتی‌های دو کشور را رد کرد.

طرح توقیف نفتکش‌ها در کمیسیون برجام

در همین حال براساس آنچه سید‌عباس موسوی، سخنگوی وزرات خارجه در نشست خبری روز گذشته‌اش گفت ماجرای اقدام انگلیس در توقیف کشتی حامل نفت ایران در جلسه اخیر کمیسیون مشترک برجام مطرح شده است. به گزارش «ایرنا» او با بیان اینکه اقدام انگلیس در توقیف کشتی حامل نفت ایران را به‌عنوان یک اقدام ناقض برجام در کمیسیون مشترک برجام مطرح کردیم، گفت: توافق خاصی انجام نشد بلکه نشست رو به جلویی برای انجام تعهدات طرفین بود.

سخنگوی وزارت امور خارجه درباره آخرین تلاش‌ها برای آزادی کشتی حامل نفت ایران اظهار کرد: یکی از موضوعات مطرح‌شده در نشست روز یکشنبه، بحث توقیف کشتی حامل نفت ایران بود که تلقی ما این است که آن اقدام، نقض برجام است. آنها استدلال‌هایی کردند. ایران این اقدام را غیرقانونی دانسته و راهزنی دریایی بودن آن را تکرار کرده است.  موسوی درباره اظهارات وزیر امور خارجه عمان مبنی‌بر آمادگی کشورش برای تامین امنیت خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز تصریح کرد: ایران حدود ۱۵۰۰ مایل ساحل در خلیج‌فارس دارد و بیشتر آبراهه تنگه‌هرمز در مجاورت ایران است. امنیت آنجا با ماست و کشورهای منطقه مانند عمان روبه‌روی ما هستند.  وی اضافه کرد: معتقدیم اگر امنیت منطقه و خلیج‌فارس می‌خواهد تضمین شود، راهی جز هماهنگی و همکاری کشورهای منطقه وجود ندارد و ریشه همه ناامنی‌ها و مشکلات، به دخالت نیروهای فراسرزمینی برمی‌گردد که هزاران مایل دورتر از سرزمین خود در منطقه ما دخالت می‌کنند. ما با عمان برای تامین امنیت خلیج‌فارس و تنگه‌هرمز همکاری داریم. علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز روز یکشنبه در نشست خبری‌اش گفت: توقیف نفتکش از سوی ما مبنای حقوقی دارد؛ چراکه نفتکش انگلیسی مرتکب نقض قوانین بین‌المللی شده بود، ولی انگلیس که نفتکش ما را بی‌دلیل توقیف کرده است، باید هرچه زودتر آن را آزاد کند.

اخطار شناور سپاه به یک رزم‌ناو انگلیسی

همزمان با این تحولات روز گذشته متن مکالمه اخطار شناور سپاه به یک رزم‌ناو انگلیسی از سوی برخی خبرگزاری‌ها منتشر شد. به گزارش خبرگزاری فارس، براساس فیلم منتشرشده از مکالمه شناور سپاه با رزم‌ناو انگلیسی، ابتدا شناور ایرانی به رزم‌ناو مذکور اعلام می‌کند: «ناو انگلیسی اف۲۳۶! من شناور نیروی دریایی سپاه هستم. روی کانال ۰۸ دریایی با شما صحبت می‌کنم. آیا صدای من را می‌شنوید‌؟» که ناو انگلیسی در پاسخ می‌گوید:‌ «شناور نیروی دریایی سپاه! من ناو اف۲۳۶ هستم.» این گزارش حاکی است، شناور نیروی دریایی سپاه خطاب به رزم‌ناو انگلیسی تصریح می‌کند: «ناو جنگی اف۲۳۶! من شناور جنگی نیروی دریایی سپاه هستم. نفتکش «بریتیش هریتیج» تحت کنترل من قرار دارد. به تو دستور می‌دهم در ماموریت من دخالت نکن.» این گزارش می‌افزاید: این رزم‌ناو انگلیسی همان ناوی است که کشتی «استنا ایمپرو» را که در تاریخ ۲۸ تیرماه از سوی نیروی دریایی سپاه توقیف شد اسکورت می‌کرد. ازسوی دیگر دولت بریتانیا روز یکشنبه اعلام کرد ناوشکن اچ‌ام‌اس دانکن برای تامین امنیت کشتیرانی وارد خلیج‌فارس شده است. این در حالی است که مقامات ایران اعزام ناوگان دریایی اروپایی به خلیج‌فارس را حامل پیام خصمانه و عامل اصلی تنش توصیف می‌کنند. در همین ارتباط روز گذشته وزارت دفاع کره جنوبی تاکید کرد گرچه گزینه‌های مختلفی را برای محافظت‌ از کشتیرانی در تنگه‌هرمز بررسی می‌کنیم، اما تصمیمی درباره پیوستن نظامیان این کشور به ائتلاف دریایی آمریکا اتخاذ نشده است.