در اندیشکده سلطنتی چتم هاوس مطرح شد
سه سوءبرداشت برجامی به روایت عراقچی
عكس: ایرنا
همزمان با این سخنان معاون دونالد ترامپ با تکرار برخی ادعاهای ضدایرانی خود اعلام کرد که دونالد ترامپ دیگر پایبندی ایران به برجام را تایید نخواهد کرد. موضعی که نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز بر آن تاکید کرد و گفت می‌توان برآورد کرد که ده‌ها میلیارد دلار هر ساله به خزانه ایران می‌رود. اگر این توافق تغییر پیدا نکند، شاهد حرکت آزادانه ایران به سمت زرادخانه هسته‌ای خواهیم بود. این کارشکنی‌ها در شرایطی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش تازه خود مجددا از پایبندی ایران به توافق هسته‌ای خبر داده است. در همین ارتباط، سیدعباس عراقچی در اندیشکده «چتم هاوس» لفاظی‌های دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا را نقض صریح متن برجام دانست و گفت که در چنین فضای تنش‌آمیزی تداوم موفقیت‌آمیز برجام دشوار خواهد بود.
سه سوءبرداشت
عراقچی که برای گفت‌وگوهای سیاسی انگلیس و ایران به لندن سفر کرده است در سخنان روز پنج‌شنبه خود در اندیشکده چتم هاوس سه سوءبرداشت در زمینه برجام را تحلیل کرد. او در توضیح سوءبرداشت اول گفت: «بسیاری چه در ایران و چه در کشورهای ۱+۵ امضاکننده معاهده فکر می‌کنند برجام یک معاهده اقتصادی است. برجام در واقع یک معاهده در درون رژیم عدم توسعه سلاح‌های اتمی و NPT است. ما برای بیش از دو دهه با یک بحران اتمی مواجه بودیم که برجام توانست این موضوع پیچیده را از طریق مذاکره حل کند و به این ترتیب اکنون بخشی از NPT است.» او در ادامه گفت: «البته ما توقعات اقتصادی هم از برجام به‌دلیل حذف تحریم‌های اقتصادی داشتیم. با این حال وقتی از حفظ برجام حرف می‌زنیم منظور ما انتخاب بین بازار اروپا و آمریکا یا یک انتخاب اقتصادی نیست؛ بلکه انتخاب بین یک راه‌حل در مسیر عدم گسترش تسلیحات اتمی است یا نبودن آن. اگر برجام نباشد، عدم گسترش (تسلیحات اتمی) دچار بحران می‌شود. این یک انتخاب امنیتی است نه یک انتخاب اقتصادی.» عراقچی درخصوص سوءبرداشت دوم گفت: «در توضیح اشتباه دوم باید بگویم که برجام به هیچ سوال و موضوع دیگری ارتباط ندارد. ما، یعنی طرفین معاهده، از روی قصد و آگاهانه تصمیم گرفتیم برجام را مستقل از سایر موضوعات مورد مذاکره قرار دهیم. اگر (این تمرکز) نبود، ما هنوز درحال مذاکره بودیم. ممکن نبود همه موضوعات را بگنجانیم و دلیل موفقیت ما همین تمرکز روی یک موضوع واحد بود.» او تاکید کرد: «خطای بزرگی خواهد بود که برجام را به سایر موضوعات مرتبط کنیم؛ به مسائلی مانند برنامه موشکی، وضعیت سوریه، یمن و ... . این کار نه تنها آن موضوعات را حل نکرده بلکه مشکلات آنها را پیچیده‌تر خواهد کرد.» او تاکید کرد: «معنی این حرف آن نیست که ما نمی‌خواهیم سایر موضوعات را مورد توجه قرار دهیم، بلکه به این معنی است که آنها را باید جداگانه مورد توجه قرار داد.» عراقچی در توضیح سوءبرداشت سوم توضیح داد که «برجام «بندغروب» (مهلت و تاریخ اعتبار) ندارد؛ یعنی موقت نیست. تعهد ایران برای عدم دستیابی به سلاح اتمی دائمی است، نه موقت.» او سپس با قرائت از روی متن برجام این‌گونه ادامه داد: «متن برجام می‌گوید: ایران تاکید می‌کند که تحت هیچ شرایطی به سمت دستیابی به سلاح اتمی نخواهد رفت.» او سپس تاکید کرد: «این جمله در همان پاراگراف اول آمده و دو بار تکرار شده و خیلی صریح است.»
توقعات ایران از برجام
او سپس در زمینه توقعات ایران از برجام سخن گفت و افزود: «ایران امیدوار است که این معاهده به ایران اجازه پیشرفت در زمینه (صنایع) اتمی در هماهنگی با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را بدهد.» او سپس گفت: «البته در برجام محدودیت‌های زمانی هم وجود دارد. مثلا ما تعهد داده‌ایم که محدودیت ۳۰۰ کیلویی برای نگهداری اورانیوم غنی شده را تا ۱۰ سال ادامه دهیم. این محدودیت‌ها فقط با هدف ایجاد اعتماد پذیرفته شده‌اند. وقتی این محدودیت‌ها منقضی شوند، بدین معنی نیست که ایران به سمت سلاح اتمی خواهد رفت، بلکه به معنی آن است که با ایجاد اعتماد، ایران اکنون به یک عضو عادی NPT بدل شده است. این یعنی ما وظیفه خود برای ایجاد اعتماد را انجام داده‌ایم. دوره اعتمادسازی تمام شده و ما اکنون وارد وضعیت عادی شده‌ایم و به‌عنوان عضو عادی دیگر نیازی به اعتمادسازی نداریم.»
او در ادامه گفت: «ما حتی پروتکل الحاقی را (داوطلبانه) با هدف ایجاد اعتماد امضا کردیم. در برجام تاریخ‌های مختلفی هست. یکی از این سررسید‌ها که به مرحله «گذار» از آن یاد شده تقریبا ۶ سال از امروز فاصله دارد. در این مرحله قرار است اگر آمریکا و اروپا به تعهدات خود عمل کرده باشند، مجلس ایران پروتکل الحاقی را تصویب کرده و به آن حالت دائمی بدهد. در آن صورت ایران عضو دائمی پروتکل الحاقی خواهد شد. راهی برای خروج از پروتکل الحاقی وجود ندارد؛ از NPT می‌توان خارج شد اما از پروتکل الحاقی نه.» او سپس گفت: «شما از شروط رئیس‌جمهور آمریکا و تهدید‌ها و اولتیماتوم‌های او خبر دارید؛ تغییر دادن این معاهده یا بندهای آن برجام را از بین خواهد برد.» او افزود: «با این حال برجام یک موفقیت بزرگ برای شما (۱+۵) بود چراکه ایران به همه تعهداتش عمل کرد.»
عراقچی در ادامه ضمن اظهار تاسف از اقدامات ترامپ گفت: «اما از دید ایران، برجام موفق نبوده است، چون ما نتایج اقتصادی آن را به‌دلیل برداشته نشدن کامل تحریم‌ها ندیده‌ایم. چون آمریکا به‌طور روزمره برجام را نقض می‌کند. ترامپ می‌گوید که می‌خواهد آن را تغییر دهد، پاره کند، ترمیم کند و ... . اما آنها دارند متن برجام و نه روح آن را نقض می‌کنند. لازم است بگویم برجام البته روح ندارد و یک موجود معنوی نیست اما آمریکایی‌ها نه تنها روح که متن صریح برجام را (با سخنان خود) نقض می‌کنند.»
عباس عراقچی سپس با نقل قول مستقیم از پاراگراف ۲۸ برجام که تصریح می‌کند «کشورهای امضاکننده تعهد می‌کنند که این معاهده را با حسن‌نیت و در فضای سازنده اجرا کنند» پرسید: «آیا رفتار آمریکا سازنده است؟» و ابراز کرد: «رفتار آمریکا برای فعالان اقتصادی سم است و برای اجرای موفق برجام این یک رفتار سازنده نیست.» او سپس با قرائت بخش‌های دیگر از پاراگراف ۲۸ که تصریح می‌کند «مسوولان عالی‌رتبه کشورهای امضاکننده حتی در سخنرانی‌های عمومی از برجام حمایت خواهند کرد» گفت: «بنابراین سخنرانی‌های ترامپ مخالف پاراگراف ۲۸ برجام است. همچنین سخنان ژنرال مک‌مستر در کنفرانس مونیخ که به حاضران گفت از تجارت با ایران پرهیز کنند هم صریحا برجام را نقض می‌کند.» او افزود: «در متن برجام تصریح شده که آنها (مسوولان عالی‌رتبه) نباید از عادی شدن تجارت و روابط اقتصادی با ایران جلوگیری کنند.» با این حال به گفته عراقچی سخنان مسوولان آمریکایی نقض «متن» برجام بوده و به این ترتیب ایران از منافع اقتصادی برجام منتفع نشده است.» عراقچی سپس تاکید کرد: «بنابراین به نظر ما این معاهده با این وضع نمی‌تواند ادامه پیدا کند. اگر بانک‌ها و سایر شرکت‌ها نتوانند با ما کار کنند، ما نمی‌توانیم داخل معاهده‌ای که سودی برای ما ندارد باقی بمانیم.» عراقچی این سخنان را مجددا در گفتوگو با شبکه «الجزیره» مطرح کرد و گفت: «موضع ایران بسیار شفاف است. ما تا زمانی که بتوانیم از منافع اقتصادی برجام بهره‌مند شویم در این معاهده می‌مانیم. اگر آمریکا از برجام خارج شود آیا ایران می‌تواند همچنان از منافع برجام بهره‌مند شود؟ این یک سوال مهم است.»
او افزود: «تاکنون ما متقاعد نشده‌ایم که برجام می‌تواند حفظ شود و ایران از مزایای آن بهره‌مند شود. این موضوع تا حد قابل‌توجهی به دیگر طرف‌های برجام بستگی دارد.»
عدم تحقق مطالبات مردم از برجام
معاون وزیرخارجه ایران در ادامه حضور در لندن در گفتوگو با شبکه «بی‌بی‌سی» گفت این یک واقعیت است که مطالبات مردم از برجام برآورده نشده و اظهارات رئیس‌جمهوری آمریکا درباره برجام مانع توسعه اقتصادی ایران بوده است. عراقچی در ادامه تاکید کرد: «اگر برجام تجربه‌ای موفقیت‌آمیز برای ایران باشد، آنها اجازه خواهند داشت از ما درباره مسائل دیگر درخواست مذاکره کنند.» او افزود: اظهارات دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا درباره برجام، آن را تضعیف کرده و این مساله مانع توسعه اقتصاد ایران شده است. عباس عراقچی همچنین به شبکه خبری بی‌بی‌سی گفت شرایط سوریه خیلی پیچیده شده است. او افزود: «ترس از جنگ در همه منطقه ما وجود دارد.» عراقچی گفت، حضور ایران در سوریه برای به‌وجود آوردن جبهه جدید علیه اسرائیل نبوده، بلکه برای مبارزه با تروریسم بوده است.
تقابل ترامپ با جامعه بین‌المللی
معاون سیاسی وزیرخارجه ایران در ادامه گفت‌وگوهایش در لندن، با اشاره به اینکه برجام توافقی بین‌المللی و حفظ آن وظیفه جامعه جهانی به‌شمار می‌رود، تاکید کرد که تقابل رئیس‌جمهوری آمریکا با این توافق، تقابل با جامعه جهانی است. عراقچی این سخنان را در گفتوگو با خبرنگاران ایرانی مطرح کرد و در ادامه درخصوص نقش کشورهای اروپایی در حفظ برجام گفت: «حفظ برجام مسوولیت مشترک همه کشورهای مشارکت‌کننده در برجام و فراتر از آن جامعه جهانی است. برجام یک توافق بین ایران و ۶ کشور نیست، بلکه یک توافق بین‌المللی متعلق به‌کل جامعه بین‌المللی است، بنابراین تقابلی که ترامپ با برجام پیدا کرده تقابل با جامعه بین‌المللی است و به همین دلیل منزوی‌شده و هر تلاشی برای پاره کردن برجام صورت داده موفق نبوده است.» او درباره دیدگاه اروپایی‌ها نسبت تشکیل کارگروه اروپایی - آمریکایی گفت: «اروپایی‌ها تشکیل کارگروه را انکار می‌کنند و مدعی هستند که مشورت‌هایی را با طرف آمریکایی درخصوص برجام دارند که معمول است.»
معماری جدید امنیتی در خلیج‌فارس
عراقچی همچنین در موسسه چتم هاوس درباره مسائل منطقه‌ای افزود که ما آماده گفتوگو هستیم و معتقدیم که باید از منطقه خلیج‌فارس شروع کنیم. این برای ما آغاز خوبی خواهد بود. مشکلات خاورمیانه یا غرب آسیا، پیچیده هستند اما گفتوگو در حوزه خلیج‌فارس برای آغاز، عملی و قابل دسترس است. او سپس به پیشنهاد ارائه شده توسط وزیرخارجه ایران در کنفرانس مونیخ اشاره کرد و با قرائت بخش‌هایی از متن این پیشنهاد توضیح داد ایران باور دارد که خلیج‌فارس به یک معماری جدید امنیتی احتیاج دارد که هدف آن ایجاد یک منطقه مقتدر و نه یک کشور یا آقا بالاسر مقتدر باشد؛ منطقه‌ای که در آن نقش کشورهای کوچک نیز محترم شمرده شود.»
ترامپ دیگر برجام را تایید نمی‌کند
همزمان با تحولات مرتبط باحضور عراقچی در لندن، معاون دونالد ترامپ با تکرار برخی ادعاهای ضدایرانی خود اعلام کرد که دونالد ترامپ دیگر پایبندی ایران به برجام را تایید نخواهد کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از رویترز، مایک پنس، در اظهاراتی ضدایرانی گفت: «آمریکا دیگر اقدامات ثبات‌زدای ایران در سراسر منطقه را تحمل نمی‌کند و آمریکا دیگر توافق هسته‌ای فاجعه‌بار با ایران را تمدید نخواهد کرد.» یک تحلیلگر سیاسی در این‌باره، گفت: «اظهارات پنس در واقع نشان‌دهنده آن است که دولت ترامپ در مسیر لغو تعلیق تحریم‌های ایران حرکت می‌کند.» او افزود: «اکنون تنها راه‌حفظ برجام آن است که اروپا به توافقی با آمریکا در مورد برنامه موشکی بالستیک ایران دست یابد اما فکر نمی‌کنم ایران حاضر به همکاری شود.»
واکنش نتانیاهو
نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز بار دیگر درخواست خود برای تغییر توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ (برجام) را تکرار کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، «بنیامین نتانیاهو»، روز چهارشنبه مدعی شد که ائتلاف ضدایران در منطقه خاورمیانه شدت گرفته است. به نوشته هاآرتص، او که در همایشی با حضور روسای سازمان‌های یهودی در آمریکا صحبت می‌کرد، گفت: «می‌توان برآورد کرد که ده‌ها میلیارد دلار هر ساله به خزانه ایران می‌رود. اگر این توافق تغییر نکند، شاهد حرکت آزادانه ایران به سمت زرادخانه هسته‌ای خواهیم بود. آنها قادر خواهند بود در مقیاسی نامحدود اورانیوم غنی کنند.»
تایید دوباره برجام از سوی آژانس
این اظهارات در شرایطی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار دیگر اعلام کرد که ایران به محدودیت‌های اصلی اعمال شده بر برنامه هسته‌ای خود در چارچوب برجام پایبند مانده است. به گزارش «ایسنا» بنابر سندی که در این‌باره در اختیار رویترز قرار گرفته است، مقادیر اورانیوم ایران با غنای ۶۷/ ۳ درصد از حد تعیین شده عبور نکرده است. این گزارش همچنین اعلام می‌کند که ایران آژانس را در مورد تصمیم برای ساخت پیشرانه هسته‌ای آگاه کرده است. در همین ارتباط بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره ارتباط پیشران هسته‌ای با اقدامات ترامپ درخصوص برجام تاکید کرد: «موضوع پیشران هسته‌ای از برنامه‌های در دستور کار کشور بوده است، اما سرعت دادن به آن و در اولویت قرار دادنش بی‌ارتباط با برجام و نوع رفتار طرف مقابل به‌ویژه آمریکایی‌ها نیست.» به‌دنبال نقض برجام از سوی آمریکا با تمدید قانون تحریم‌های ایران موسوم به آیسا در سال ۱۳۹۵، حسن روحانی رئیس‌جمهوری در ۲۴ آذر ماه ۹۵ در نامه‌های جداگانه به محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه و علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی خواستار واکنش مناسب به رفتار آمریکا در چارچوب برجام شد.
ارسال نظر