هشت فاکتور تعیین‌کننده درروابط آمریکا با جهان اسلام

سیدحسین موسویان پژوهشگر ارشد دانشگاه پرینستون مایلم به‌طور خلاصه فاکتورهایی را که در چند دهه گذشته در روابط آمریکا با جهان اسلام تعیین‌کننده بوده، معرفی کنم.

۱. آمریکا در ۶۰ سال گذشته در روابط با جهان اسلام شعار دموکراسی و حقوق بشر را درحرف داده اما در عمل از دیکتاتورها و رژیم‌های فاسد حمایت کرده است.

۲. آمریکا در پنجاه سال گذشته مدیریت پروسه صلح خاورمیانه را دردست داشته که حاصل آن «صفر» بوده، روزبه‌روز موضع فلسطینی‌ها را تضعیف و متقابلا موضع اسرائیل را تقویت کرده، موضوع فلسطین را کاملا به حاشیه رانده، جهان عرب هم تسلیم شده و میدان را برای ادامه فعالیت‌های اسرائیل بازگذاشته است.

۳. استراتژی جنگ‌طلبانه آمریکا ازطریق مشارکت و راه‌اندازی چند جنگ علیه کشورهای اسلامی همچون افغانستان، عراق، لیبی، یمن و تجاوز صدام به ایران موجب فروپاشی ثبات، رشد تروریسم و افراط‌گرایی و پیدایش حکومت‌های به گل نشسته در خاورمیانه و جهان اسلام شده است.

۴. درمورد روابط خارجی آمریکا، ترامپ شعار «اول آمریکا» را عنوان کرده است. اما سیاست آمریکا در رابطه با جهان اسلام همیشه مبنای «اول اسرائیل» بوده و براساس منافع اسرائیل تنظیم و اجرا شده است. این واقعیت روابط آمریکا با جهان اسلام در چند دهه گذشته است که متاسفانه همیشه آمریکا منافع جهان اسلام را قربانی منافع اسرائیل کرده است.

۵. ایران و عربستان نقش مهمی در تحولات جهان اسلام دارند. در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، اسرائیل میان عربستان و ایران نشسته است و عامل اصلی تشدید خصومت‌های عربستان و متحدانش با ایران است. به‌طوری‌که امروز اسرائیل موفق شده برخی کشورهای اسلامی را برای مقابله با کشور اسلامی ایران متحد کند.

۶. درچند دهه گذشته در جهان اسلام یک جبهه مقاومت علیه سلطه و هژمونی آمریکا و اسرائیل وجود داشته که آمریکا تمام‌عیار با آن مقابله کرده است. این جبهه مقاومت اعم از شیعه و سنی مثل حزب‌الله و جهاد اسلامی و کشورهایی همچون ایران و اخیرا ترکیه بوده است. مقاومت با سلطه‌طلبی آمریکا و اسرائیل هم از هر دو جناح شیعه یا سنی بوده و تقابل آمریکا با این جبهه همچنان ادامه دارد.

۷. آمریکا در ایجاد گروه‌های افراطی و تروریست در جهان اسلام نقش کلیدی داشته است. ترامپ سال گذشته اوباما را متهم به ایجاد القاعده کرد و هیلاری کلینتون هم اعتراف کرد که آمریکا در پیدایش القاعده و طالبان نقش داشته است.

۸. در گذشته سیاست آمریکا برمبنای سلطه برنفت در کشورهای نفت‌خیز جهان اسلام بود. اخیرا آمریکا از نفت منطقه بی‌نیاز شده، اما ترامپ سیاست افزایش نجومی صدور سلاح به برخی از کشورهای اسلامی را در اولویت قرار داده که نمونه آن قرارداد اخیر ۳۵۰ میلیارد دلاری فروش اسلحه به عربستان است. در عین حال سیاست آمریکا برمبنای میلیتاریزه کردن منطقه خاورمیانه بوده که این امر به بی‌ثباتی و افزایش بحران‌های منطقه دامن زده است.

بنابراین آینده روابط جهان اسلام با آمریکا به این بستگی خواهد داشت که آیا آمریکا به این سیاست‌های هشت‌گانه خود ادامه خواهد داد یا روشش را اصلاح خواهد کرد.