در مصاحبه با فاکس نیوز

ترامپ: اروپا به تجارت با ایران ادامه دهد

دنیای اقتصاد : دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در گفت‌وگویی که اخیرا با «فاکس‌نیوز» داشت، با لحنی که حاکی از ناخرسندی او از مواضع اروپا در قبال ایران است، گفت که نسبت به تجارت کشورهایی چون آلمان و فرانسه با ایران اعتراضی ندارد! و آنها به روابط خود با ایران ادامه دهند. رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا نیز روز جمعه گفته بود که کشورش قصد ندارد معاملات تجاری اروپا با ایران را به هم بزند. دونالد ترامپ درخصوص سیاست مقابله با ایران نیز تاکید کرده است اگر کشورهای اروپایی همراهی نکنند کار برای مقابله سخت‌تر می‌شود.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که  از ابتدای ورودش به کاخ سفید تمام تلاشش را برای سنگ‌اندازی در مسیر برجام به‌کار گرفته ، این روزها بیش از گذشته دررابطه با توافق هسته‌ای ایران از متحدان اروپایی‌اش فاصله گرفته و از مواضع آنها ناخرسند است.

او از یکسو درخصوص توافق هسته‌ای برجام به‌دنبال آن است که منافع حاصل از این تفاهم را برای طرف ایرانی به حداقل برساند و از سوی دیگر به متحدان اروپایی‌اش به‌خصوص آلمان و فرانسه با زبانی حاکی از ناخرسندی گفته است:« به تجارت با ایران ادامه دهید و از این کشور پول دربیاورید.» به گزارش خبرگزاری فرانسه، دونالد ترامپ به برنامه «ساندی مورنینگ فیوچرز» شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز گفت: «به آنها گفتم به پول در آوردن از ایران ادامه دهید. نگران نباشید. فقط به پول در آوردن از ایران ادامه بدهید.» او افزود: «آنها دوستان من هستند. واقعا این‌طور است. با آنها مشکلی ندارم. خواه امانوئل باشد یا آنگلا.» اشاره ترامپ به امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان است. رئیس‌جمهور آمریکا با اشاره به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که سرنوشت آن را به دست کنگره سپرده است، گفت: «واقعا نمی‌دانم چه اتفاقی در این زمینه رخ خواهد داد.» او با اشاره به قراردادهای تجاری فرانسه و آلمان با ایران گفت: «وقتی آنها با ایران تجارت می‌کنند، کار سخت‌تر می‌شود. من به آنها گفتم که به پول درآوردن ادامه دهید. نگران نباشید. ما نیازی به آنها نداریم.»

سخنان ضدونقیض تیلرسون

سخنان ترامپ برخلاف اظهاراتی است که وزیر امور خارجه آمریکا روز یکشنبه در ریاض بیان کرد. رکس تیلرسون گفت ایالات‌متحده امیدوار است که شرکت‌ها و کشورهای اروپایی «به آمریکا که یک ساختار تحریمی ایجاد کرده است بیپوندند.» او افزود: «کسانی که با سپاه پاسداران تجارت می‌کنند، یا هر تشکیلات زیرمجموعه آن- شرکت‌های اروپایی یا شرکت‌های دیگر در گوشه و کنار جهان- واقعا در معرض ریسک بزرگی هستند.» با این حال تیلرسون نیز مواضع ثابتی ندارد زیرا او نیز روز جمعه به روزنامه وال استریت گفته بود که دولت ترامپ قصد ندارد تا در تجارت اروپا با ایران مانع‌تراشی کند. به گزارش «ایسنا» به نقل از وال‌استریت‌ژورنال، تیلرسون تاکید کرده بود که ترامپ به‌طور کاملا شفاف اعلام کرده است که نمی‌خواهد در مبادلات تجاری ایران و اروپا که بخش عمده‌ای از آن در راه است، مداخله کند. او افزود: «شما (اروپایی‌ها) می‌توانید چیزی را که می‌خواهید، انجام دهید.»

تیلرسون در شرایطی اعلام کرد که دولت ترامپ قصدی برای منع تجارت اروپا و ایران ندارد که به‌دنبال سنگ‌اندازی‌های آمریکا در راه برجام یکی از نگرانی‌های اصلی تهران و پایتخت‌های اروپایی این مساله است که تحریم‌های تازه آمریکا مانع از گسترش تجارت و تبادلات میان ایران و دیگر کشورها شود. در این زمینه زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه آلمان نیز اخیرا لغو برجام را خطری بزرگ ارزیابی و تحریم‌های آمریکا علیه ایران را برای اقتصاد آلمان مضر توصیف کرد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، وزیر امور خارجه آلمان هفته گذشته در گفت‌وگو با «هندلزبلات آلمان»، انتقاد شدیدی به سیاست خارجی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و مواضع وی در قبال برجام وارد کرده و تحریم‌ها علیه ایران را همچنین حمله به مدل صادرات آلمان دانست. به گفته وزیر خارجه آلمان، امروز بسیاری از شرکت‌های اروپایی و آلمانی جرات ندارند با ایران تجارت کنند چراکه می‌ترسند به سرعت از طرف تحریم‌های ملی ایالات‌متحده آسیب ببینند.

تلاش بریتانیا برای حفظ توافق

از سوی دیگر بوریس جانسون، وزیر امور خارجه بریتانیا در سخنرانی در اندیشکده چتم هاوس از رویکرد دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در قبال کره‌شمالی حمایت کرد اما از وی خواست تا به توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ پایبند باشد. جانسون تاکید کرد که لندن برای حفظ توافق هسته‌ای تلاش خواهد کرد. به گزارش «ایسنا» به نوشته روزنامه فایننشال‌تایمز، وزیر امور خارجه بریتانیا افزود که فرآیند توافق با ایران یک تصویر دیپلماتیک ارائه داد که می‌تواند به راه‌حل بینجامد. وی در ادامه با ادعای اینکه ایران تنها چند ماه تا دستیابی به سلاح هسته‌ای فاصله داشت، گفت: «توافق با ایران بسیار ضروری بود توافقی که از ایجاد یک رقابت تسلیحاتی در یکی از پرآشوب‌ترین منطقه‌های جهان جلوگیری کرد. کابوسی را تصور کنید که این توافق حاصل نشده بود.»

وزیر امور خارجه بریتانیا همچنین ادامه داد: «رئیس‌جمهور ترامپ توافق هسته‌ای را کنار نگذاشته است و با عزم و شجاعت می‌توان برنامه جامع اقدام مشترک ( برجام) را حفظ کرد.» جانسون در ادامه مدعی شد که حمایت ایران از حزب‌الله و ارسال سلاح به حوثی‌ها در یمن و دخالت درسوریه موجب نگرانی است اما این بدین معنی نیست که باید ایران را کنار گذاشت. او ادامه داد: «ما نباید از تعامل با ایران سرباز بزنیم یا به مردم این کشور بی‌احترامی کنیم. بر عکس ما باید به تلاش خود برای نشان دادن اینکه آنها با توافق و مسیر تعامل مجدد که این توافق ایجاد کرده بهتر خواهند بود، ادامه دهیم.»

حمایت رهبران اروپایی از برجام

همچنین رهبران اروپایی هفته گذشته بار دیگر از ادامه برجام حمایت کرده و از کنگره آمریکا خواستند که این توافق را حفظ کند. سران ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا در نشست بروکسل به‌رغم مخالفت ترامپ با این توافق بر حمایت خود از برجام تاکید کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس،‌ سخنگوی این اتحادیه در صفحه توییتر خود نوشت که رهبران اتحادیه اروپا روز پنج‌شنبه گذشته در نشست بروکسل موافقت کردند تا بر تعهد خود به اجرای توافق هسته‌ای ایران ادامه دهند. در بیانیه این اتحادیه آمده است که سران اتحادیه اروپا توافق هسته‌ای ایران را ستون تلاش‌های انجام شده در راستای کاهش تهدید هسته‌ای جهانی می‌دانند. آنها همچنین ابراز نگرانی کردند که خروج از این توافق می‌تواند شانس تشویق کره‌شمالی به مذاکره در مورد برنامه هسته‌ای خود را از بین ببرد.

از سوی دیگر هفته گذشته ۲۵ وزیر سابق امور خارجه از کشورهای مختلف جهان نیز با ارسال یک نامه به رهبران کنگره آمریکا خواستار پایبندی واشنگتن به برجام و بقای این توافق شدند. تارنمای خبری نیویورک‌تایمز گزارش داد که در بخشی از این نامه که به امضای افرادی همچون «مادلین آلبرایت»، «یوشکا فیشر»، «اوبر ودرین»، «لامبرتو دینی» و «عمرو موسی» به ترتیب وزیران امور خارجه سابق آمریکا، آلمان، فرانسه، ایتالیا و مصر و نیز همتایان آنها در کشورهایی مانند پرتغال، بلژیک و استرالیا رسیده، آمده است: «خروج یکجانبه از برجام، پیامدهای ناگوار بسیاری برای امنیت و جایگاه آمریکا خواهد داشت.» این نامه می‌افزاید: «از روی تجربه می‌گوییم که جهان روی واشنگتن حساب می‌کند که به تعهدات خود پایبند بماند.

اگر آمریکا اعتبار خود را از دست دهد، پیامدهای آن برای امنیت این کشور و هم‌پیمانان آن، فاجعه‌بار خواهد بود.» از زمان اجرایی شدن برجام در دی‌ماه سال ۱۳۹۴ تاکنون، شرکت‌ها و کشورهای اروپایی میلیاردها دلار قرارداد در حوزه‌های انرژی، خودروسازی و فروش هواپیماهای تجاری با ایران منعقد کرده‌اند. کشورهای اروپایی علاوه بر اینکه نگران سرمایه‌گذاری‌های خود در ایران هستند، بحران موشکی و هسته‌ای کره‌شمالی و لزوم حل‌وفصل آن از راه‌های دیپلماتیک را دلیل دیگری برای حفظ برجام می‌دانند تا الگوی مسالمت‌آمیزی در برخورد با این بحران به پیونگ یانگ ارائه شود.

طرح سناتورهای روسیه

همزمان سناتورهای روسیه نیز پیش‌نویس طرحی را در ارتباط با برجام، برای ارسال به پارلمان‌های کشورهای عضو گروه ۱+۵ بررسی می‌کنند. به گزارش خبرگزاری فارس، یک منبع در کمیته امور خارجی شورای فدراسیون روسیه روز دوشنبه اعلام کرد، سناتورهای روسیه قرار است با حضور نمایندگان وزارت خارجه این کشور نشستی را به منظور بررسی پیش‌نویس طرح پیشنهادی تعدادی از قانون‌گذاران روس درخصوص درخواست از پارلمان‌های کشورهای عضو گروه ۱+۵ و برخی کشورهای دیگر برای تحت فشار قرار دادن کنگره آمریکا در رابطه با باقی ماندن در توافق هسته‌ای ایران (برجام) برگزار کنند. بنا بر این گزارش، این منبع در گفت‌وگو با خبرگزاری «ریانووستی» اعلام کرد که این جلسه قرار است در تاریخ ۲۵ اکتبر برگزار شود. اطلاعات مربوط به برنامه کاری کمیته امور خارجی شورای فدراسیون روسیه نیز این مطلب را تایید می‌کند.

کنستانتین کساچف، رئیس کمیته امور خارجی شورای فدراسیون روسیه گفته است که اکنون فرصتی حقیقی برای توسعه رویکردهای مشترک به برجام با هدف متقاعد ساختن آمریکا درباره ماهیت غیرسازنده اقدامات پیشنهادی این کشور، در این رابطه نه تنها در قبال ایران بلکه در قبال دیگر طرف‌های توافق هسته‌ای، به‌وجود آمده است.

تمرکز بر تحریم‌های جدید

در شرایطی که سرنوشت برجام در آمریکا به کنگره سپرده شده است، سناتور چاک شومر رهبر اقلیت دموکرات سنای آمریکا اعلام کرد که تمرکز بر تحریم‌های جدید علیه ایران را به مذاکره مجدد در مورد توافق هسته‌ای ترجیح می‌دهد. به گزارش «ایرنا» شومر در مصاحبه‌ای به شبکه ان‌بی‌سی گفت که به‌رغم مخالفت با توافق هسته‌ای منعقد شده بین ایران و گروه ۱+۵، خواستار تمرکز بر اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران به‌دلیل برنامه موشکی این کشور و مسلح کردن حزب‌الله لبنان است. شومر چندی پیش با تصمیم اخیر دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در ارتباط با اعلام پایبند نبودن ایران به برجام مخالفت کرد و این مساله ترامپ را به خشم آورد.

چاک شومر در سال ۲۰۱۵ زمانی که توافق هسته‌ای منعقد شد، با توافق مخالفت کرد و در آن زمان علیه لغو تحریم‌های ضدایرانی، دلیل و برهان آورد؛ اما پس از اقدام ترامپ برای تایید نکردن پایبندی ایران به برجام، با این تصمیم مخالفت کرد.  شومر در مطلبی که در روزنامه نیویورک‌پست منتشر شد، این‌گونه توضیح داد: «در مورد توافق هسته‌ای، سوءظن بالایی داشتم. به توافق رای منفی دادم، اما اکنون باید به توافق برای نتیجه‌بخش بودن، زمان داد.» وی مدعی شد: «بدترین اموری که ایران اکنون درحال انجام آن است، در قالب توافق هسته‌ای نیست، بلکه خارج از آن است.» تصمیم ترامپ برای تایید نکردن پایبندی ایران به توافق هسته‌ای، انتقادهای گسترده‌ای در داخل و خارج از آمریکا به همراه داشته است. جان کری وزیر امور خارجه سابق آمریکا گفت که تایید نشدن پایبندی ایران به برجام، منافع امنیت ملی آمریکا را به خطر می‌اندازد. وزارت امور خارجه روسیه نیز تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا را به شدت نگران‌کننده خواند. اتحادیه اروپا، آلمان، فرانسه و بریتانیا هم با این تصمیم مخالفت کردند.