«دنیای‌اقتصاد» از نامعادله «بودجه نگهداری» و «نیاز تعمیراتی» آزادراه‌های کشور رمزگشایی می‌کند
آسفالت راهها با قطره‌چکان
معاون سازمان راهداری کشور: رسیدگی به راههای فعلی از ساخت راه جدید مهم‌تر است
رضا دهقان : حملونقل جادهای همچنان در مقایسه با حملونقل ریلی و هوایی حرف اول را می‌‌زند، از این رو بالا بودن کیفیت و برخورداری از استاندارد در راههای دسترسی، یکی از ضروریات است. به عقیده کارشناسان، مبحث نگهداری راهها و سازه‌‌های ایجاد شده در راهها، به مراتب از ساخت راههای جدید اهمیت بیشتری دارد. کاهش بودجه سازمان راهداری و حملونقل جادهای یکی از دلایل بروز تصادف‌‌های برون شهری است.
راهها به لحاظ حساسیت و اهمیت آن، چه در شرایط عادی و چه در شرایط سخت زمستانی، همواره از بعد رفاهی و اهمیت اقتصادی، در کانون توجه مردم و مسوولان قرار دارد اما در شرایط خاص، انسداد یک لحظه راهها، موجبات خدشه‌‌دار شدن تردد در کشور می‌شود. با توجه به تجربه ناخوشایند سال‌های گذشته در حوزه راهداری زمستانی که بارش‌‌های سنگین موجب انسداد برخی محورهای مواصلاتی منتهی به پایتخت شده، اهمیت راهداری زمستانی دو‌چندان شده است. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، رضا اکبری، معاون راهداری سازمان راهداری و حملونقل جادهای گفت: مصرف سالانه آسفالت حدودا 50 میلیون تن بوده که ارزش ریالی آن حدود 100 همت است. سهم سازمان راهداری برای نگهداری راههای کشور از این میزان 10 تا 15درصد است. به علت اینکه قیر در بورس‌کالا به قیمت جهانی عرضه می‌شود این میزان دستمزد فعالیت یک‌سال یک فوتبالیست معروف است که معادل بودجه سازمان راهداری خواهد شد. این عدد برای سازمان راهداری بسیار اندک بوده و پاسخگوی نیاز کشور در بخش راهداری نیست. از این رو به لحاظ اهمیت راهداری زمستانی، «دنیای‌اقتصاد»، برنامه‌ها و موانع پیش روی اجرای آنها را بررسی کرده که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
نیاز به سالی ۱۵ میلیون تن آسفالت
برای بهبود وضعیت راهها نیاز است تا طی ۵ سال و سالانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تن آسفالت در راههای کشور صرف شود تا به وضعیت مطلوب در راههای کشور دست یابیم.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، معاون راهداری سازمان راهداری و حملونقل جادهای گفت: مصرف سالانه آسفالت حدود ۵۰ میلیون تن به ارزش ریالی حدود ۱۰۰ همت است. سهم سازمان راهداری و حملونقل جادهای در نگهداری راههای کشور از ۱۰۰ همت و ۵۰ میلیون تن، ۱۰ تا ۱۵ همت به میزان ۱۰ تا ۱۵درصد است که نیاز است تا سهم سازمان در این مورد افزایش یابد.
رضا اکبری افزود: ارتقای راههای کشور نیازمند صرف سالانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تن قیر است. هم‌اکنون ۵ تا ۷ میلیون تن آسفالت در سراسر کشور توزیع و پخش شده است که باید این رقم به ۱۰ تا ۱۵ میلیون تن افزایش یابد تا طی ۵سال وضعیت خرابی جادههای کشور بهبود یابد و به وضعیت استاندارد برسیم.
ضرورت ایجاد منبع درآمدی پایدار برای سازمان راهداری و حملونقل جادهای
نگهداری راههای موجود نیازمند بودجه مناسب است. شرکت ساخت سالانه حدود هزار کیلومتر و سازمان راهداری و حملونقل جادهای سالانه 2000 کیلومتر راه روستایی می‌‌سازد و هر سال راههای جدیدی به کشور افزوده می‌شود که نیاز است تا در کنار ساخت راهها برای نگهداری راههای موجود، بودجه مناسبی در نظر گرفته شود.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، معاون راهداری سازمان راهداری و حملونقل جادهای با اشاره به وضعیت نامناسب ماشینآلات سازمان راهداری و همچنین وضعیت نامطلوب نیروی انسانی شاغل در این بخش، گفت: باید منبع درآمدی برای سازمان راهداری و حملونقل جادهای ایجاد کنیم تا ضمن بهبود وضعیت ماشینآلات راهداری، وضعیت نیروی انسانی ارتقا یابد و تصادفات جادهای نیز کاهش قابل ملاحظه‌‌ای پیدا کند. زیرا طبق آمار تصادفات بالاست. بنابراین نیاز است تا در خصوص آسفالت راههای موجود و نگهداری از آنها وضعیت بهبود یابد.
وی افزود: تامین مالی نگهداری راهها در تمام دنیا از سه طریق انجام می‌شود که این سه طریق شامل اخذ عوارض از خودرو، اخذ عوارض سوخت و همچنین اخذ عوارض جادهای است که به دنبال آن هستیم تا در این خصوص مصوبه از مجلس بگیریم. اکبری ادامه داد: سازمان راهداری حتما باید یک منبع درآمدی پیدا کند. در دنیا این تامین مالی از سه طریق انجام شده است به این صورت که یا از خودروها یا از سوخت یا از جاده عوارض گرفته می‌شود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته از محل مصرف سوخت عوارض گرفته می‌شود و جادههای مطلوبی نیز دارند. بر اساس سیاست‌‌های کلی کشور امکان اخذ عوارض از مصرف سوخت در کشور وجود ندارد. درباره اخذ عوارض از وسیله نقلیه نیز تلاش‌‌ها در سال‌های اخیر به نتیجه نرسیده و شهرداری‌‌ها این عوارض را دریافت و به وزارت راه نمی‌‌رسد.
وی افزود: تنها منبع عوارض بر تردد از جاده است؛ به دنبال این هستیم که مصوبه از مجلس بگیریم. راه دیگری جز این نیست که از بزرگراه‌‌ها و راه اصلی که نقش کریدوری در شبکه راههای ترانزیتی دارند، عوارض دریافت کنیم. با دریافت عوارض به میزان 100 ریال به ازای هر کیلومتر تردد در بزرگراه‌‌ها و راههای اصلی می‌توانیم این راهها را به طور قابل‌توجهی بهبود ببخشیم.
فرسودگی ناوگان راهداری
واقعیت این است که ماشینآلات راهداری عمر بالایی دارند و در وضعیت فرسودگی ناوگان قرار داریم. به همین دلیل این ناوگان فرسوده توانایی پاسخگویی و مواجهه با این بحران‌های احتمالی را ندارد.
غلام‌‌عباس بهرامی‌‌نیا، مدیرکل بحران و تجهیز ماشینآلات سازمان راهداری و حملونقل جادهای با اعلام این مطلب در گفت‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: امسال برای خرید ۱۰۰۰ دستگاه انواع ماشینآلات از محل تولید داخل و واردات اقدام کرده‌‌ایم که ورود تمامی این ماشینآلات به ناوگان راهداری قطعا به امسال نخواهد رسید. نهایت می‌توانیم تا 200 دستگاه از این میزان ماشینآلات را برای راهداری زمستانی امسال به ناوگان اضافه کنیم.
وی افزود: این 1000 دستگاه ماشینآلات عمدتا شامل بیل مکانیکی، لودر، گریدر و بولدوزر بوده که بیش از ۸۰درصد این دستگاه‌‌ها بوده و بقیه نیز شامل کامیون و کامیونت است. برای تامین این ماشینآلات ابتدا از توانمندی تولید داخل استفاده می‌‌کنیم و بعد اقدام به واردات می‌‌کنیم. برای ماشینآلات مورد نظر با مشخصات فنی و کیفیت بالا به تولیدکننده نیاز داریم که در بعضی از ماشینآلات موردنیاز تولیدکننده‌‌ای در داخل کشور نداریم.
بهرامی‌‌نیا ابراز امیدواری کرد: اما با برنامه‌‌ریزی‌‌ها و پیش‌بینی‌‌هایی که برای تامین اعتبار آن شده امیدواریم در راهداری زمستانی سال آینده چنانچه بحرانی اتفاق بیفتد بتوانیم با آمادگی و امکانات بیشتری عملیات راهداری را انجام دهیم.
وی با تاکید بر تامین نیاز ماشینآلات از داخل کشور گفت: بر همین اساس برای توافق خرید ۲۰۰ دستگاه ماشینآلات که شامل بیل مکانیکی، لودر، گریدر و بولدوزر بوده با یک شرکت تولیدکننده داخلی وارد مذاکره شدیم و مشخصات فنی ارائه دادیم و پس از گذشت ۶ ماه توسط آن شرکت داخلی پذیرفته شد.
مدیرکل بحران و تجهیز ماشینآلات سازمان راهداری و حملونقل جادهای افزود: بحث کیفیت ماشینآلات حائز اهمیت است. زیرا اعتقاد داریم ماشینآلات باید بتواند به مدت ۱۵ سال فعالیت کند و منابع سازمان راهداری به اندازه‌ای نیست که بتوانیم هر دو تا سه سال یک‌بار نوسازی ناوگان انجام دهیم.
وی افزود: برای نوسازی ناوگان راهداری در مدت دو سال به حداقل ۲هزار میلیارد اعتبار نیاز است در حالی که امسال تنها ۲۰ میلیارد تومان اعتبار اختصاص پیدا کرده است. در حوزه نگهداری راهها کمبود منابع مالی وجود دارد و پاسخگوی اقدامات سازمان نیست. بنابراین برای اینکه از منابع موجود بتوانیم به بهترین نحو استفاده کنیم طبیعتا باید اولویتبندی داشته باشیم و بر همان اساس نیز برنامهریزی انجام دهیم.
مدیرکل بحران و تجهیز ماشینآلات سازمان راهداری و حملونقل جادهای درباره ارتباط بحران‌های احتمالی راهداری با فرسودگی ناوگان گفت: در سال گذشته دو مورد بحران در کشور رخ داد که یکی از آنها بارش برف سنگین در استان چهارمحال و بختیاری بود که البته با تمام تجهیزات نیز نمی‌توانستیم کاری انجام دهیم. در آن منطقه به ارتفاع 2.5 متر در شهرهای آن استان بارش برف اتفاق افتاد. البته هواشناسی برای وقوع آن هشدار داده بود، اما نمی‌‌شد اقدامی برای آن انجام داد زیرا ارتفاع برف بسیار فراتر از انتظار بود و غیرمعمول بود. آذوقه و سوخت ساکنان شهرها تامین شد و بلافاصله بعد از اتمام بارش برف اقدام به تخلیه برف شهر شد. البته اگر امکانات و ماشینآلات بیشتری در اختیار داشتیم می‌توانستیم سریع‌‌تر عملیات برفروبی را انجام دهیم.
وی افزود: در یک گردنه در آن منطقه حدود ۵ متر برف باریده بود و بهمن و کولاک شدید داشت به این صورت که به هر میزان برفروبی انجام می‌‌شد باز میزان برف جایگزین می‌‌شد. گاهی اوقات اگر حتی امکانات نیز فراهم باشد باز هم نمی‌توان کاری انجام داد مگر اینکه شرایط جوی به ثبات لازم برسد تا بتوان عملیات تخلیه برف را انجام داد. با توجه به میزان بارش برف حدود یک ماه طول کشید که گردنه و راه ارتباطی آن استان باز شود. در بعضی از رخدادهای مشابه با این نمی‌توان اقدامی انجام داد، اما ماشینآلات راهداری به علت فرسودگی متناسب با این اتفاقات غیر‌مترقبه نیست.
تمرکز راهداری زمستانه بر ۳۵هزار کیلومتر محورهای شریانی و کریدورهای ده‌گانه
برای نگهداری زمستانی ۲۳۰هزار کیلومتر انواع راه با تمرکز بر ۳۵هزار کیلومتر محورهای شریانی و کریدورهای ده‌گانه آمادگی داریم. در این میزان راه تعداد 1405 گردنه در کل کشور وجود دارد که طول این گردنه‌‌ها 13هزار و520 کیلومتر بوده که از نظر توزیع جغرافیایی در ۳۱ استان واقع شده‌‌اند.
مدیرکل بحران و تجهیز ماشینآلات سازمان راهداری و حملونقل جادهای با اعلام این مطلب در گفت‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: در کشور حدود ۲۳۰هزار کیلومتر انواع راه وجود دارد که شامل آزادراه، بزرگراه، راههای اصلی، فرعی، روستایی و راههای شنی هستند که باید نگهداری شوند. از این مقدار راه حدود ۳۵هزار کیلومتر آن شامل محورهای شریانی است که حدود ۸۰درصد ترافیک روی این محورها قرار دارد. از این رو توجه سازمان راهداری برای عملیات روی این محور شریانی به صورت اولویتبندی و به‌خصوص تعداد 10کریدور موجود در کشور است. زیرا نگهداری این کریدورها برای تداوم حرکت زنجیره حملونقل عمومی بار و مسافر ضروری است.
غلام‌‌عباس بهرامی‌‌نیا درباره جزئیات طرح راهداری زمستانی گفت: امسال برای طرح زمستانی راهداری تعداد 1053 پایگاه راهداری زمستانی داریم که شامل راهدارخانه‌‌های ثابت، سیار و استیجاری هستند. همچنین تعداد 9600 دستگاه انواع ماشین آلات راهداری سبک، نیمه سنگین و سنگین تدارک دیده شده است.
وی افزود: برای طرح راهداری زمستانی ۱۲هزار نفر راهدار فعالیت دارند و تعداد ۹۰۰ دستگاه دوربین نظارت تصویری که به صورت آنلاین عمدتا در گردنه‌‌ها نصب شده که مناطقی که امکان ترافیک و بارش برف داشته باشد به صورت آنلاین از طریق مرکز مدیریت راهها رصد شده و بر اساس آنها بتوانیم برای عملیات راهداری در صورت بارش برای رفع انسداد برنامهریزی و تصمیم‌گیری کنیم.
بهرامی‌‌نیا در ادامه گفت: از نیمه دوم آبان ماه در برخی از مناطق که درگیر ریزش برف و باران بوده مستقر شده‌‌اند. همچنین نیروهای راهداری از اول آذرماه در تمامی استان‌‌ها بر اساس برنامهریزی انجام شده در راهدارخانه‌‌های سراسر کشور به صورت ۲۴ ساعته حضور دارند و در صورت لزوم عملیات راهداری را به فراخور نزولات جوی انجام می‌دهند. به این صورت که قبل از شروع برف، عملیات نمک پاشی باید انجام شود و پس از بارش نیز عملیات برفروبی و یخ‌‌زدایی انجام می‌شود.
وی افزود: قبل از شروع راهداری زمستانی و آماده‌‌سازی تجهیزات باید یکسری عملیات پیشگیرانه انجام شود؛ به عنوان مثال باید دهانه پل‌‌ها را پاک‌سازی کرده و عملیات تنظیم بستر رودخانه را انجام دهیم. به این صورت که بستر رودخانه بعد از وقوع سیلاب باعث انباشت رسوبات شده که باید پاک‌سازی شوند. معمولا این عملیات در شهریورماه و مهرماه انجام می‌شود. همچنین سطح بارش‌‌ها ممکن است باعث ایجاد چاله در سطح جاده شود به همین دلیل کیسه‌‌های آسفالت آماده در راهدارخانه‌‌ها تدارک دیده شده تا چنانچه در اثر بارش مشکلی در سطح جاده‌‌ها ایجاد شود بتوانند چاله‌‌ها را پر کنند و لکه‌‌گیری انجام شود.
بهرامی‌‌نیا درباره میزان شن و نمک تدارک دیده شده برای راهداری زمستانی گفت: امسال ۶۵۰هزار تن شن و نمک خریداری شده و در استان‌‌های سراسر کشور جانمایی شده و بیشتر در نقاطی که مستعد یخ زدگی هستند، قرار داده شده که از آن بتوان به عنوان یخ‌‌زدایی استفاد کرد.
وی افزود: بر اساس اطلاعیه‌‌های صادر شده توسط سازمان هواشناسی (هشدارهای زرد، قرمز و نارنجی)، اطلاعات جوی به استان‌‌های مختلف کشور اعلام و چنانچه نیاز به آمادگی و تعداد نفرات بیشتر در محورها بود، تدارک لازم دیده شود. همکاران ما در مرکز مدیریت راهها استان‌‌های مختلف را رصد کرده و در زمان اعلام شرایط هشدارهای هواشناسی حضور دارند و چنانچه هشدارهای نارنجی و قرمز اعلام شود، به صورت شبانه‌روزی تا تغییر وضعیت حضور دارند.
استقرار نیروهای راهداری از 15 آبان ماه در برخی مناطق مستعد بارش
مدیرکل بحران و تجهیز ماشینآلات سازمان راهداری و حملونقل جادهای درباره تمهیدات در نظر گرفته شده برای راهداری زمستانی گفت: در بحث راهداری زمستانی فقط ناوگان حملونقل درگیر نبوده زیرساخت لازم نیز مانند سطح رویه، خط‌‌کشی‌‌ها، حفاظ‌‌های میانی، تابلوها، علائم و روشنایی باید آماده باشد تا بتواند یک حملونقل ایمن در شبکه تردد کند. بحث راهداری زمستانی با توجه به شرایط خودش و بارش نزولات جوی طبیعتا امکانات و تمرکز بیشتری را می‌‌طلبد.
وی افزود: شرایط بارندگی معمولا باعث لغزندگی و مسدودی سطح جاده‌‌ها شده بنابراین برای راهداری زمستانی از قبل برنامه‌‌ریزی‌‌هایی انجام می‌شود که معمولا بلافاصله بعد از اتمام سفر‌‌های نوروزی این برنامهریزی انجام می‌شود از جمله شست و شو و تعمیر و نگهداری ماشینآلات نمک‌پاش، آماده‌‌سازی انبار مصالح لازم شامل شن و نمک که در صورت بارش برف مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان مصالح آماده شده بر حسب نیاز و پیش‌بینی سازمان هواشناسی تدارک دیده می‌شود.
بهرامی‌‌نیا در ادامه گفت: به این صورت که نهایتا تا شهریور ماه کلیه مصالح آماده‌‌سازی و دپو می‌شود.در همین فاصله باید کار تعمیر و نگهداری ماشینآلات راهداری مانند دستگاه نمک‌پاش و برف‌روب انجام شود. نیروهای راهداری از 15 آبان ماه در برخی مناطق کوهستانی که مستعد بارش برف است مستقر هستند.
