چرا بلیت سفرهای ریلی کمیاب شده است؟
صف اتوبوسی مسافران قطار
مدیرعامل شرکت راه‌‌‌آهن از زیان ناشی از عدم تعهدات دولت میگوید
وی افزود: این امر باعث شده که این شرکت ۳هزار میلیارد تومان بدهی و انباشت تعمیراتی در حوزه ناوگان ریلی داشته باشد. در نتیجه این عقبماندگی مالی هم‌‌‌اکنون خطوط ۴۰ ساله ریلی بازسازی نشده و دچار عقبماندگی جدی در بازسازی و بهسازی خطوط بوده و صنعت ریلی با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته است. بنا بر بند الف ماده ۵۷ یک‌درصد از سهم نفت دولت باید به حوزه ریلی پرداخت شود، اما متاسفانه هرساله با وجود آنکه وزارت راه و شهرسازی پیگیر بوده، خط خورده است.
مدیرعامل شرکت راه‌‌‌آهن بعد از گذشت دو سال از روی کارآمدن دولت سیزدهم با حضور در جمع خبرنگاران به مسائل مطرح‌شده در این حوزه پاسخ داد و پشت صحنه زیان ناشی از عدم‌پرداخت سازمان برنامه و بودجه و کمبود بلیت قطارهای مسافری را به عنوان دو مشکل اساسی این روزهای بخش حملونقل ریلی نام برد که مشروح آن را در ادامه می‌‌‌خوانید.
کاهش ۱۷ درصدی حوادث راه‌‌‌آهن
مدیرعامل راه‌‌‌آهن گفت: به دنبال اقدامات صورت‌گرفته، در چهار ماهه ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱، حوادث راه‌‌‌آهن ۱۷درصد کاهش پیدا کرده است.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، سید‌میعاد صالحی با بیان اینکه با جلسه‌‌‌های متعدد توانستیم مبلغ کیلومتراژ را برای رضایت خاطر لکوموتیوران‌‌‌ها مشخص کنیم، اظهار کرد: در کشور ۲۱ منطقه ریلی با مدل‌‌‌های متنوع داریم. ۲۱ کد برای حوزه مسافری و ۲۱ کد برای حوزه باری مشخص کردیم و به‌‌‌طور میانگین ۱۰۰درصد کیلومتراژ لکوموتیوران‌‌‌ها را افزایش دادیم.
در نتیجه اقدامات منظومه‌‌‌ای، در چهار ماهه ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱، حوادث راه‌‌‌آهنی ۱۷درصد کاهش پیدا کرده است؛ که یکی از این اقدامات همین تعیین کیلومتراژ بود و مجموع نحوه دنبال کردن، انضباط‌‌‌بخشی و مانیتورینگ می‌تواند حوادث را کاهش دهد.
صالحی با اشاره به آنچه در سال ۱۴۰۰ در راه‌‌‌آهن تحویل گرفته، گفت: در سال ۱۳۹۷ با توجه به جهش سه برابری ارزی و اینکه بسیاری از قطعات ناوگان ارزی بوده، بودجه راه‌‌‌آهن به جای ۳۰۰درصد حدود۳۰درصد رشد کرد و اولین ناترازی رقم خورد. در سال ۱۳۹۹ نیز افزایش ۳۰۰ درصدی ارز و افزایش بودجه ۳۰درصدی رخ داد که ناترازی در راه‌‌‌آهن افزایش یافت و با انباشتی از بدهی‌‌‌ها و تعمیرات روبه‌‌‌رو شدیم.
وی با بیان اینکه صنعت راه‌‌‌آهن می‌تواند نقش اعتلای کشور را داشته باشد اما اکنون دچار عقبماندگی جدی است، افزود: بر اساس سال‌ها پژوهش در حوزه حملونقل و بخش ریلی، اشراف خوبی در حوزه اقتصاد داشتیم و یکی از گلوگاه‌‌‌های ما صنعت حملونقل ریلی است در حالی که سال‌ها به این حوزه توجه نمی‌‌‌شد.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: ماده ۵۷ برنامه ششم توسعه، ذیل بند ۲۴ سیاست‌‌‌های کلی برنامه ششم ابلاغی مقام معظم رهبری است که در آن به اولویت بخش ریلی تاکید شده است. در بند ب آمده که عملکرد حوزه حملونقل ریلی در بخش مسافری ۲۰ و در بخش باری۳۰درصد افزایش پیدا کند، اما پیش از آن در بند الف ماده ۵۷ اشاره شده که یک‌درصد از سهم فروش نفت باید به حوزه ریلی اختصاص یابد.
صالحی ادامه داد: جمع فروش نفت در ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰، معادل ۷۷۰۰ میلیارد تومان بوده اما سازمان برنامه و بودجه به حوزه ریلی پولی نداده و حوزه ریلی را فقیرتر کرده است؛ تا جایی که ما در سال ۱۴۰۰، حدود ۳۰۰۰ میلیارد تومان بدهی و ۳۰۰۰ میلیارد تومان انباشت عدم‌تعمیرات داشتیم؛ خطوط ریلی هر ۱۵ سال نیاز به تعمیر دارند، اما این اتفاق نیفتاده است.
مدیرعامل شرکت راه‌‌‌آهن گفت: طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ جهش‌‌‌هایی در حوزه ریلی کشور داشتهایم. اما در سال ۱۴۰۰ با توجه به ناترازی‌‌‌های موجود با انباشتی از بدهی‌‌‌ها، فرسودگی ناوگان و مشکلات جدی در حوزه ریلی مواجه شدیم.
عدم‌تحقق وعده پرداخت بودجه به راه‌‌‌آهن به مدت ۵ سال
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، مدیرعامل راه‌‌‌آهن گفت: طی پنج سال گذشته باید ۷هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان به راه‌‌‌آهن داده می‌‌‌شد، اما هر سال این موضوع در سازمان برنامه بودجه خط خورد و بودجه‌‌‌ای به راه‌‌‌آهن داده نشده است.
مدیرعامل راه‌‌‌آهن جمهوری اسلامی در ادامه تصریح کرد: بیش از ۳۰ سال است که بیشترین یارانه به حملونقل جاده‌‌‌ای با بیش از ۱۵هزار کشته در سال داده می‌شود؛ قطعا حملونقل جاده‌‌‌ای نیز دارای اهمیت است، اما بر اساس اسناد موجود توسعه صنعت ریلی در اولویت کشور است.
معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه تاکید کرد: بر اساس بند الف ماده ۵۷ قانون برنامه ششم توسعه یک‌درصد از سهم دولت در فروش نفت باید برای توسعه صنعت ریلی اختصاص یابد، اما تاکنون هیچ تخصیصی در این زمینه داده نشده است.
شکسته شدن رکورد جابهجایی مسافران
در چهارماه ابتدای امسال ۱۰ میلیون و ۷۰۰هزار نفر مسافر توسط حملونقل ریلی جابهجا شده که افزایش ۴۳ درصدی سیر مسافر نسبت به سال ۱۴۰۱ را نشان می‌دهد. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، سید‌میعاد صالحی، مدیرعامل شرکت راه‌‌‌آهن با اعلام این مطلب در نشست خبری در جمع خبرنگاران گفت: آمار جابهجایی مسافر توسط حملونقل ریلی در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ با ۴۳درصد افزایش به ۲۹ میلیون و ۶۷۰هزار نفر جابهجایی مسافر رسیده و رکورد تاریخی جابهجایی را در راه‌‌‌آهن جابهجا کرده است.
وی افزود: این آمار در سال ۱۳۸۹ معادل ۲۸میلیون و ۸۱۰هزار نفر بود. هدف‌‌‌گذاری امسال برای جابهجایی مسافر بیش از ۳۰میلیون نفر است.
طبق قانون باید یک‌درصد از فروش نفت سهم دولت به حوزه ریاست تخصیص داده می‌‌‌شد، اما هر سال سازمان برنامه این موضوع را خط زده است. سازمان برنامه و بودجه در سال‌های گذشته از این محل ٧هزار و ٧٠٠ میلیارد تومان سهم حملونقل ریلی را نداده و کمر حوزه ریلی را خم کرده است.
خصوصی‌‌‌سازی اشتباه، دلیل مشکلات شرکت رجا
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، معاون وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به مشکلات شرکت‌های خصوصی و قطارهای حومه‌‌‌ای گفت: شرکت رجا، معلول خصوصی‌‌‌سازی ۱۳ سال گذشته است. قرار بود راه‌‌‌آهن در فرآیند درست خصوصی‌‌‌سازی گام بردارد؛ اما به دو آفت اختصاصی‌‌‌سازی و خصولتی‌‌‌سازی گرفتار شد. البته برای افرادی صاحب صلاحیت که دارای امکانات و علاقه باشند، فرش قرمز پهن می‌‌‌کنیم.
صالحی با بیان اینکه مشکلات امروز قطارهای حومه‌‌‌ای، پیامد خصوصی‌‌‌سازی نادرست بوده، گفت: اینکه مدیر دولتی از دولت رفته و با خود هزار دستگاه ناوگان به نام خصوصی‌‌‌سازی برده، فرآیند صحیحی نیست.
وی افزود: شرکت رجا اسفند ۱۳۸۸ واگذار شد؛ اما تا مدت‌ها تامین اجتماعی مسوولیت شرکت‌رجا را به عهده نمی‌‌‌گرفت؛ زیرا این صندوق‌ها به دنبال شرکت‌های سودده به منظور تامین حقوق بازنشستگان هستند. بارها گفته‌ایم، تامین اجتماعی اگر شرکت رجا را می‌‌‌خواهد باید به آن نقدینگی تزریق کند، زیرا ۵۰درصد واگن‌‌‌های مسافری کشور در اختیار شرکت رجاست. به همین دلیل از وزارت رفاه هم خواسته‌‌‌ایم تکلیف شرکت رجا را مشخص کند.
مدیرعامل شرکت راه‌‌‌آهن درباره وضعیت ناوگان قطارهای حومه‌‌‌ای گفت: تعدادی قطار ریل‌‌‌باس وجود دارند که توسط یک شرکت داخلی با شراکت کشور کره تولید شده‌اند. تعداد این ریل‌‌‌باس‌‌‌ها در سال‌های گذشته از ۱۲ به چهار دستگاه رسیده است. به‌‌‌علاوه اینکه تعدادی قطار ترنست وجود دارد که ساخت زیمنس آلمان است. اکنون همه آنها در اختیار شرکت رجا بوده که تعمیر و نگهداری هم نشده و اکنون هیچ‌کدام از قطارهای ترنست‌‌‌ها فعال نیست. این در حالی است که شرکت رجا اعلام کرده مسیرهای دور را نمی‌رود و راه‌‌‌آهن باید این مسیرها را برود.
وی ادامه داد: در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ بیش از ۱۷۰ میلیارد تومان بابت زیان به شرکت رجا پرداخت کردهایم، اگرچه این زیان را دولت باید پرداخت کند، زیرا فرآیند جابهجایی مسافر زیان‌‌‌ده بوده و برای آن یارانه می‌دهند، اما این یارانه در این سال‌ها افزایش پیدا نکرده است. سال گذشته راه‌‌‌آهن در حوزه مسافری بیش از ۲ هزار میلیارد تومان زیان کرده است. در حال حاضر هم رجا بیش از هزار میلیارد تومان به راه‌‌‌آهن بدهکار است؛ هفت سال است که شرکت رجا نه‌تنها به ما حق دسترسی به شبکه ریلی را نداده، بلکه پول لکوموتیو را هم نداده است.
دلیل کمبود بلیت قطار مسافری
معاون وزیر راه و شهرسازی درباره علت کمبود بلیت مسافری توضیح داد: میزان افزایش قیمت بلیت قطار نسبت به سایر مدل‌‌‌های حملونقل اندک است. با این نرخ‌های فعلی، شرکت‌های مالک واگن‌‌‌های مسافری و راه‌‌‌آهن زیان می‌‌‌بینند. باید نرخ بلیت قطار اصلاح شود یا سازمان برنامه و بودجه رقمی را بابت جبران زیان به راه‌‌‌آهن اختصاص دهد.
وی افزود: در حال حاضر که قیمت بلیت افزایش نیافته و به خاطر قیمت مناسب و ایمنی بالا، تقاضا در این حوزه افزایش یافته و طبیعی است که انتخاب اول مردم حوزه ریلی باشد.
صالحی ادامه داد: در طول سال‌های گذشته نوسازی ناوگان مسافری یا انجام نشده یا به ندرت انجام شده است. قیمت بلیت قطار اتوبوسی ۲۲۰هزار تومان بوده، اما قیمت اتوبوس تهران-مشهد ۴۰۰هزار تومان، بلیت قطار شش‌تخته ما زیر ۴۰۰هزار تومان و چهارتخته حدود ۴۰۰هزار تومان است. در حالی که تهران-مشهد را ۱۱ ساعته طی می‌کند بنابراین به خاطر قیمت و ایمنی تقاضای ما بالا رفته است. از سوی دیگر در ۱۰ سال گذشته نوسازی ناوگان مسافری خیلی کم انجام شده است، دولت قبل هم اگر سرمایه‌گذاری کرده است به سمت توسعه قطار پنج‌ستاره رفته بود که تمکن مالی مردم قطارهای عادی است.
وی افزود: برای توسعه قطارهای سه‌ستاره برنامه‌‌‌ریزی کردهایم. به منظور کمک به تولیدکنندگان هم ماده ۱۲ را امضا کرده و به قراردادهای قبلی عطف بماسبق کردهایم. تلاش می‌‌‌کنیم هم ناوگان مسافری نوسازی و هم تعمیرات لازم انجام شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه در سال‌های گذشته دولت قبلی، واگن‌‌‌های در سیر را نوسازی نکرد، افزود: اگر بتوانیم قطارهای حومه‌‌‌ای را از برون‌‌‌شهری جدا کنیم، دخل و خرج جدا می‌شود. یکی از برنامه‌‌‌هایمان ایجاد شرکت قطارهای حومه‌‌‌ای راه‌‌‌آهن است که باید سازمان برنامه در بودجه قرار دهد تا شرکت قطارهای حومه‌‌‌ای نیز سامان‌دهی شود. البته در این مدت با پیگیری‌‌‌های بنده که هر ماه یک نامه به سازمان برنامه و بودجه نوشته شده است، در طرح خط آهن، ۱۱۰درصد تخصیص بودجه و در بخش ناوگان ۲۳۰درصد تخصیص بودجه داشتهایم.
صالحی خاطرنشان کرد: زمانی که من به راه‌‌‌آهن آمدم ۱۵۰ دستگاه لکوموتیو زیمنس وجود داشت که فقط ۸۲ دستگاه آن فعال بود. دولت قبل در دوران کرونا هزینه‌‌‌ای برای بخش مسافری ریلی نکرد و لکوموتیو و منابع مالی را به بخش باری می‌‌‌برد. پس از کرونا با افزایش تردد قطارهای مسافری در سال ۱۴۰۱ جابهجایی بخش مسافری افزایش یافت و در شاخص حمل در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ حدود ۵درصد رشد داشتیم.
۴۷۰۰ کیلومتر مسیر تمام‌‌‌ریلی از روسیه به هند
مدیرعامل راه‌‌‌آهن خاطرنشان کرد: از زمانی که در راه‌‌‌آهن حضور پیدا کردیم، بنا داشتیم گفتمان ترانزیت را پررنگ کنیم و با کشورهای همسایه بیشترین دیپلماسی را در حوزه حملونقل ریلی داشته باشیم. اکنون ۴۷۰۰کیلومتر مسیر تمام‌‌‌ریلی را از روسیه به هند داریم که می‌توانیم بار را ترانزیت و از آن درآمد داشته باشیم و از مهر ۱۴۰۱ این کار عملیاتی شد.
وی با بیان اینکه ما نیاز به جراحی اقتصادی داریم، افزود: نیازمند جهش اقتصادی هستیم و یکی از المان‌‌‌های آن توجه به صنعت حملونقل و به دنبال آن حملونقل ریلی است. کشور چین طی ۱۰ سال (۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰) ۳۷هزار کیلومتر خط ریلی پرسرعت احداث کرده که ۴۰ برابر مسافت تهران - مشهد است. در حالی که ما تاکنون هیچ خط پرسرعت ریلی ایجاد نکرده‌‌‌ایم.
معاون وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر حمایت از تولید داخلی بیان کرد: به تولید داخل توجه داریم و این فرآیند را تسهیل می‌‌‌کنیم. در ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ به میزان ۴۸درصد افزایش تولید واگن باری رسیدیم و به ۱۵۹۸ دستگاه واگن دست پیدا کردیم که تماما حاصل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تولید داخل بود. همچنین با احیای ماده ۱۲ که بر اساس آن قراردادی به مبلغ ۲۰۰۰ میلیارد تومان بین راه‌‌‌آهن و شرکت‌های بخش خصوصی بسته شد، به ازای هر تن-کیلومتر ۳۵ سی‌‌‌سی و به ازای هر نفر-کیلومتر ۲۰ سی‌‌‌سی صرفه‌‌‌جویی می‌شود که می‌تواند بخشی از سرمایه را به سرمایه‌گذار برگرداند.
وی گفت: با مذاکرات و رایزنی‌‌‌هایی برای جلب اعتماد فورواردرها در روسیه از ظرفیت ریلی بهره بردیم و بیش از ۴۰ قطار از روسیه در دولت سیزدهم برای اولین بار در تاریخ کشور به هند ترانزیت شد.
صالحی در خصوص سفرش به روسیه گفت: با رئیس‌‌‌جمهور کشور به روسیه رفتیم و همچنین توجهات رئیس‌‌‌جمهور به حوزه ریلی کشور باعث شد تا پیشرفت‌‌‌ها به صورت جدی‌تر پیش رود و یکی از نیازهای اصلی در حوزه زیرساختی، حوزه حملونقل ریلی است که البته در سال‌های گذشته توجهی به آن نشد.
تهاتر نفتی از سال ۱۴۰۰ کلید خورد
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، مدیرعامل راه‌‌‌آهن با بیان اینکه برای حل مشکلات تنوع‌‌‌بخشی به تامین مالی را سرلوحه قرار دادیم، گفت: یکی از این موضوعات، تهاتر نفت است که از آذر ۱۴۰۰ کلید خورد و توانستیم پروژه‌‌‌های ریلی را از جمله چابهار -زهدان و رشت - آستارا احصا کنیم.
وی افزود: خطوط ترانزیتی با یک الحاق، ارزش افزوده بیشتری دارند. این عدد بیش از ۱۰ میلیارد دلار بوده و از سازمان برنامه انتظار داریم به تعهدات قبلی عمل کند تا حداقل بدهی‌‌‌های دولت قبلی را پرداخت کنیم و بعد به توسعه بپردازیم. تامین سرمایه از طریق ماده ۱۲ هم بسیار مهم بوده و سقف آن ۵/ ۷ میلیارد دلار است.
صالحی درباره اقدامات راه‌‌‌آهن برای اربعین نیز بیان کرد: برای ایام اربعین امسال ۶۰۰هزار صندلی قطار در مسیرهایی ازجمله تهران - کرمانشاه و مشهد - کرمانشاه در نظر گرفته شده است، قیمت بلیت را هم ثابت نگه داشتهایم. همچنین از خرمشهر به شلمچه برای کسانی که از تهران تا خرمشهر با قطار بیایند یا با ماشین شخصی تا شلمچه بیایند، ریل‌باسی به‌‌‌طول ۲۰ کیلومتر گذاشتیم که ۲۴ساعته و رایگان تا نقطه صفر مرزی شلمچه زوار را جابهجا می‌کند.
