هزینه پایین اجاره لکوموتیو سبب می‌شود
تقلیل توان شرکت‌های خصوصی
مدیر عامل شرکت تجهیزات ناوگان ریلی البرز نیرو معتقد است قیمت حمل بار در بخش ریلی باید با جاده مقایسه شود. در حالی که حمل جاده‌ای برای دومین بار در سال ۱۴۰۰، در اسفندماه ، ۳۵ درصد افزایش قیمت داشته و امسال نیز با افزایش قیمت مواجه است، در بخش ریلی اجازه افزایش تعرفه لکوموتیو داده نمی شود. تعرفه ریلی از تیر ماه ۱۴۰۰ ثابت بوده و قرار است در تیر ماه تعیین شود و هنوز فاصله ما با تعرفه حمل بار بخش جاده‌ای بسیار زیاد است.
قاسم عبداللهی افزود: در این بین راه آهن با پایین نگه داشتن تعرفه اجاره لکوموتیو، اولین ظلم را به لکوموتیوهای خود می‌کند. هر چند طی سال‌های اخیر بخش خصوصی حمل ۴۰ درصد بار شبکه را برعهده دارد، اما نکته اساسی این است که اگر تعرفه حمل بار ریلی را پایین نگه دارند، چرخه اقتصادی این صنعت پس از مدتی از بین می‌رود؛ چون فعالیت در این حوزه توجیه اقتصادی ندارد و سرمایه گذار جدید وارد این بخش نمی‌شود. امیدواریم رویکردی را در پیش بگیرند که سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در این بخش پشیمان نشوند. باید سرمایه‌گذاری در صنعت ریلی به عنوان یک گلوگاه و نیاز اصلی کشور برای سرمایه‌گذار جذاب باشد تا با خیال آسوده وارد این بخش شود. سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت ریلی، زودبازده نیست و باید ثبات رویه در این بخش وجود داشته باشد. برای آشنایی با مسائل و معضلات کنونی شرکت‌های مالک لکوموتیو با این فعال صنعت حمل و نقل گفت‌و‌گو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
در مجموعه البرز نیرو چه راهبردهایی را برای پیشبرد اهداف و توسعه برنامه‌های خود در نظر گرفته اید؟
شرکت البرز نیرو در سال ۱۳۸۶ تاسیس شد و موسسان این شرکت جزو نخبگان و متخصصان صنعت ریلی هستند. با توجه به اینکه ما از توان تعمیراتی بالایی برخورداریم و سال‌ها تعمیرات لکوموتیوهای خود را انجام داده‌ایم؛ طی دوسه سال اخیر پیگیر این موضوع بوده‌ایم که برای بهبود شرایط تعمیراتی خود، بخش تعمیرات را از داخل البرز جدا کنیم. علاوه بر آن، البرز نیرو از سال ۹۶ قرارداد نگهداری و تعمیرات لکوموتیوهای جی ای را به عنوان بهترین لکوموتیوهای موجود راه آهن در اختیار دارد و برنده مناقصه آن شده و هنوز آن را ادامه می‌دهد.
بر همین اساس برای اینکه این شرکت پویاتر عمل کند و بحث تعمیرات و نگهداری را بهتر جلو ببرد، بدنه تعمیرات شرکت را از ابتدای سال ۱۴۰۰ از البرز نیرو جدا و شرکت جدیدی را به نام «کاوان ریل صنعت نیرو» تاسیس کردیم و از این طریق امور تعمیراتی را پیش بردیم. این اقدام چند مزیت دارد. اولین مزیت این است که با توجه به دغدغه ما درباره بقیه مسائل، وقتی تعمیرات به شرکت و مدیریت دیگری واگذار می‌شود، آن شرکت تمام دغدغه خود را روی کیفیت و تعمیرات و وضعیت لکوموتیوها می‌گذارد و نظارت بهتری بر آن خواهد داشت. دومین مزیت این است که با توجه به ارتقای توان تعمیراتی البرز نیرو، این شرکت به راحتی می‌تواند تعمیرات سایر شرکت‌ها را نیز پوشش دهد و به این ترتیب اکنون تعمیرات لکوموتیوهای سایر شرکت‌ها را برعهده گرفته است. امیدواریم رویکرد جدید راه آهن یعنی تزریق نقدینگی به شرکت‌ها و بخش لکوموتیو که طی سه ماه اخیر آغاز شده، تداوم یابد و متوقف نشود یا وقفه‌ای در آن ایجاد نشود. ما در حال مذاکره با راه آهن هستیم که مبالغ نقدینگی افزایش یابد، اما همین که راه آهن امروز به این باور رسیده که باید در بخش لکوموتیو هزینه کند، جای خرسندی است.
بخش لکوموتیو به طور روزانه نیازمند رسیدگی و تعمیرات و نگهداری است؛ چرا که لکوموتیوها به صورت دائم در حال فعالیت و مورد بهره برداری هستند. خوشبختانه راه آهن قدم های مثبتی در این مسیر برداشته و امیدواریم هر روز شرایط آن بهبود یابد تا در زمینه افزایش آماده به کاری و رشد بهره‌برداری لکوموتیوها به ما کمک کند.
در حوزه فنی چه دستاوردهایی داشته اید؟
تلاش و تخصص تیم فنی البرز نیرو منجر به توسعه تولیدات شرکت و ایجاد لکوموتیو پارس ۳۳ شده است که از ورود به سیر اولین آن بیش از یک سال و نیم می‌گذرد و عملا دوره گارانتی آن تمام شده است. هرچند که لکوموتیوهای پارس ۳۳ در این مجموعه تولید و بهره‌برداری می‌شود و در اختیار این مجموعه است، اما گارانتی و سایر تدابیر لازم پیش‌بینی شده و به طور میانگین آماده به کاری آنها بین ۸۷ تا ۸۸ درصد است که این میزان آماده به کاری با لکوموتیوهای خارجی رقابت‌پذیر است. قیمت آن نسبت به لکوموتیو خارجی پایین‌تر است و برای ما صرفه اقتصادی دارد و شرایط بهتری را ایجاد کرده است. امیدواریم که امسال با رفع موانع تولید، بتوانیم ظرفیت تولید این لکوموتیو را به ماهانه یک دستگاه برسانیم. چون ما هنوز در مسائل مربوط به ثبت سفارش‌ها، تخصیص ارز، وزارت صمت با مسائلی مواجهیم که اگر این موارد برطرف و به مجموعه کمک شود، قطعا در این شرایط که لکوموتیو به یک گلوگاه برای راه آهن تبدیل شده، این آمادگی را داریم که سال بعد تولید آن را به ماهانه دو دستگاه افزایش دهیم. طی ۱۹ ماه گذشته آمارهای راه آهن حاکی از رضایت مسوولان از لکوموتیوهای پارس ۳۳ است. چرا که ما به عنوان تولیدکننده و همزمان بهره‌بردار لکوموتیو پارس ۳۳ بالاترین دقت و حساسیت را روی کیفیت و بهره وری این نوع لکوموتیوها اعمال می‌کنیم. چون بر این باوریم که با هر گونه کوتاهی در تولید این لکوموتیوها خودمان اولین بخشی هستیم که متحمل ضرر می شویم. لذا ما با نگاه بلندمدت به دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره وری و آماده به کاری آنها در طول ۱۰سال آینده هستیم. با وجود این، ما با موانعی نیز در تولید این لکوموتیوها روبه رو هستیم. مانع اصلی این است که ما تولید بدون کارخانه انجام می دهیم.
درباره لکوموتیو پارس ۳۳ و نحوه تولید آن توضیح دهید. آیا تولید این لکوموتیو در انحصار البرز نیرو است؟
پارس ۳۳ لکوموتیو جدیدی است که با آغاز تحریم‌ها و توقف واردات قطعات و لکوموتیو، ظرفیت تولید این نوع لکوموتیو را در شرکت البرز نیرو ایجاد کردیم. نقشه‌ها و دانش فنی شاسی و سوپر استراکچر مربوط به این شرکت است که در اختیار شرکت واگن پارس قرار داده‌ایم. یعنی اکنون در شرکت واگن پارس برای این لکوموتیوها شاسی و سوپر استراکچر جدید ساخته می‌شود. برخی از قطعات آن ساخت داخل و برخی از قطعات نیز وارداتی است که با توجه به شرایط آب و هوایی کشور، روی آنها تغییراتی ایجاد می‌شود. بین ۵۰ تا ۶۰ درصد از ارزش ریالی لکوموتیو مربوط به ساخت داخل است. ارزش وزنی آن نیز بسیار سنگین است، چون تمام قطعات و آهن‌آلات آن مثل شاسی و سوپر استراکچر از داخل تامین می شود. از آذرماه سال ۱۳۹۹ اولین لکوموتیو پارس ۳۳ به بهره‌برداری رسید و طی روزهای اخیر نیز هفتمین لکوموتیو پارس ۳۳ وارد تست و بهره برداری شد. تامین قطعات این لکوموتیو و مونتاژ آنها برعهده ماست البته به جز در بخش شاسی و سوپر استراکچر که برعهده واگن پارس است.
در سال گذشته میزان حمل بار البرز نیرو چقدر بود و در سال جاری چشم انداز و برنامه توسعه‌ای شما در این حوزه چیست؟
خوشبختانه سال گذشته رکورد کل دوران فعالیت البرز نیرو را زدیم و توانستیم بیش از ۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تن کیلومتر بار حمل کنیم که این کمک موثری به شبکه بود. البرزنیرو و شرکت‌های زیرمجموعه آن در سال گذشته توانستند تا ۲۲ درصد از بار شبکه را حمل کنند. اردیبهشت امسال رکورد البرز نیرو زده شد و ما در یک روز ۱۴ درصد بار شبکه را حمل کردیم که عدد بسیار بزرگی است. امروز راه‌آهن به این درک رسیده که البرز نیرو یک بازوی قدرتمند برای راه آهن است که به طور کامل در اختیار راه آهن جمهوری اسلامی ایران است.
در حال حاضر در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۵/ ۴درصد افزایش تن کیلومتر بار در بخش حمل و نقل داشته ایم و امیدواریم امسال افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی را در بخش حمل بار شاهد باشیم. این برنامه توسعه ای به دو دلیل برای ما قابل دسترسی است؛ دلیل نخست افزایش بهره وری در لکوموتیوهای موجود و دوم اینکه امسال تعدادی لکوموتیوهای پارس ۳۳ جدید نیز به ناوگان این مجموعه اضافه می‌شود که این امر ما را در رسیدن به هدف افزایش ۱۵ درصدی حمل بار یاری می کند.
تورم قیمت قطعات یدکی چقدر در افزایش بهره‌وری ناوگان مجموعه البرز نیرو بازدارنده بوده است؟
تورم بسیار زیاد به طور قطع تاثیر بسزایی بر فعالیت ما دارد. به طور نمونه حدود ۵ درصد از افت آماده به کاری لکوموتیوهای پارس ۳۳ به دلیل نبود قطعات است و اگر این قطعات در اختیار ما بود میانگین آماده به کاری ناوگان ما از ۸۸ درصد به ۹۳ درصد می‌رسید که کاملا در سطح جهانی است. نکته اساسی این است که قیمت حمل بار در بخش ریلی باید با جاده مقایسه شود. در حالی که حمل جاده ای برای دومین بار در سال ۱۴۰۰، در اسفندماه ۳۵ درصد افزایش قیمت داشته و امسال نیز با افزایش قیمت مواجه است، در بخش ریلی اجازه افزایش تعرفه لکوموتیو داده نمی‌شود. تعرفه ریلی از تیر ماه ۱۴۰۰ تاکنون ثابت بوده و قرار است در تیر ماه ۱۴۰۱ تعیین شود و هنوز فاصله ما با تعرفه حمل بار بخش جاده ای بسیار زیاد است.
در این بین راه آهن با پایین نگه داشتن تعرفه اجاره لکوموتیو، اولین اجحاف را به لکوموتیوهای خود می‌کند. هر چند طی سال‌های اخیر بخش خصوصی حمل ۴۰درصد بار شبکه را برعهده دارد، اما نکته اساسی این است که اگر تعرفه حمل بار ریلی را پایین نگه دارند، چرخه اقتصادی این صنعت پس از مدتی از بین می‌رود؛ چون فعالیت در این حوزه توجیه اقتصادی ندارد و سرمایه‌گذار جدید وارد این بخش نمی‌شود. امیدواریم رویکردی را در پیش بگیرند که سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در این بخش پشیمان نشوند. باید سرمایه گذاری در صنعت ریلی به عنوان یک گلوگاه و نیاز اصلی کشور برای سرمایه‌گذار جذاب باشد تا با خیال آسوده وارد این بخش شود. سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت ریلی، زودبازده نیست و باید ثبات رویه در این بخش وجود داشته باشد.
نرخ حمل بار ریلی چقدر باید افزایش پیدا کند تا توازن در این زمینه حاصل شود؟
اکثر بارهای حمل شده در صنعت ریلی مربوط به بارهای معدنی و فولادی است. در سال‌های ۹۵، ۹۶ و ۹۷ سهم ریالی صنعت ریلی از سبد فولاد ۷درصد بوده است که امروز این رقم به ۵/ ۳ درصد رسیده است. راه‌آهن همیشه این دغدغه را دارد که با افزایش نرخ تعرفه بار، حمل بار به سمت جاده‌ای برود. نرخ باید براساس صنایع پایه تعیین شود. برای مثال راه‌آهن هر ساله به حمل کلینکر تخفیف‌های زیادی می‌دهد که روش درستی هم است، اما باید نرخ را براساس سبد ۷۰ درصدی خود قرار دهد و برای ۳۰ درصد باقی مانده و برای حمل و نقل ترکیبی تخفیفاتی را اعمال کند تا هم مزیت حمل ریلی نسبت به جاده‌ای حفظ شود و هم افزایش تعرفه متناسب با رشد هزینه ها باشد.
غیر از موضوع نرخ حمل بار، چه معضلات مهم دیگری را در بخش حمل‌و‌نقل ریلی دارید و برای رفع این معضلات چه انتظارات و درخواست‌هایی از دولت دارید؟
ما دو معضل مهم در این بخش داریم که اولی مربوط به نقدینگی و انباشت مطالبات است که ما را دچار کمبود نقدینگی در زمینه تامین قطعات و دچار چالش در حفظ آماده به کاری می‌کند. با توجه به اینکه حتی درصورت پرداخت مطالبات، حداقل به سه تا چهار ماه زمان برای افزایش کارآیی شرکت های حمل ریلی نیاز است، لذا تزریق به موقع نقدینگی با توجه به شرایط تورمی حاکم بر کشور می‌تواند به این صنعت کمک بسزایی و بخشی از مشکل لکوموتیو را در شبکه حل کند. معضل دوم مربوط به محدودیت در ثبت سفارش‌ها جهت تامین قطعات مورد نیاز از طریق واردات است. ما بخشی از قطعات خود را از داخل تامین می‌کنیم؛ درواقع هزینه تعمیرات هر لکوموتیو در سال حدود ۳۰۰ هزار دلار است که معادل ۲۰۰ هزار دلار از قطعات آن از داخل و ۱۰۰ هزار دلار باقی مانده به دلیل نبود قطعات و نبود توان تولید داخلی از خارج تامین می‌شود. با احتساب اینکه ۹۰ لکوموتیو در اختیار مجموعه البرزنیرو است، ما حداقل به ۹ میلیون دلار ثبت سفارش که قطعا تولید داخل ندارند، نیاز داریم تا بتوانیم ناوگان خود را در همین شرایط حفظ کنیم. این یکی از معضلات ما در وزارت صمت است که با محدودیت ثبت سفارش مواجه می‌شویم و باید همواره درباره آن بحث و جدل کنیم. از این رو باید تدابیری اتخاذ شود که شرکت‌های بزرگی مانند البرز نیرو بتوانند ثبت سفارش موردنیاز خود را انجام دهند. در غیر این صورت ما مجبوریم از طریق شرکت‌های بازرگانی و با افزایش نرخ حداقل ۴۰درصدی این قطعات را خریداری کنیم که درنهایت هزینه تمام شده ما در بخش تعمیرات و نگهداری لکوموتیو بالا می‌رود و باید این هزینه را از نرخ تعرفه بار جبران کنیم. این چرخه ناقص است و در مواردی باید دولت و راه آهن و وزارت راه‌و‌شهرسازی به ما کمک کنند و در کنار ما بایستند که بتوانیم قیمت تمام شده را کاهش دهیم. در این صورت سرمایه‌گذار راحت‌تر وارد این صنعت می‌شود که درنهایت راه آهن و سایر صنایع که مشتریان حمل ریلی هستند از این موضوع منتفع می شوند.
