مدیر یک استارت‌آپ حمل‌ونقل شهری:
مدیران شهری اسکوترهای برقی را باور ندارند
مهدی حسن‌زاده، عضو هیات‌مدیره استارت آپ «رورو» معتقد است: اگر بخش کوچکی از این سفرهای روزانه به سمت شیوه‌های حمل‌ونقل پاک مانند استفاده از دوچرخه یا اسکوتر سوق داده شوند، کمک بزرگی در کاهش ترافیک، کاهش مصرف سوخت و بهبود هوای شهر خواهد بود. وی می‌گوید: مهم‌ترین مانع توسعه اسکوترهای برقی اشتراکی تغییر باور مدیران شهری است که هنوز باور به استفاده از اسکوتر برقی و دوچرخه در حمل‌ونقل پاک شهری در آنها شکل نگرفته است، زیرا اگر باور داشته باشند حمایت بیشتری از این موضوع خواهند کرد.
برای آشنایی با موانع توسعه حمل‌ونقل نوین پاک شهری با وی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
فعالیت مجموعه را در زمینه حمل‌ونقل نوین شهری از چه زمان و با چه هدفی آغاز کردید؟
این استارت‌آپ فعالیت خود را از سال ۱۳۹۸ با ایده حمل‌ونقل نوین شهری آغاز کرده تا بتواند بخشی از حمل‌ونقل شهرها را همانند کشورهای پیشرفته توسط اسکوتر برقی، دوچرخه برقی و دوچرخه معمولی انجام دهد. ایده این بوده که به‌صورت اشتراکی و هوشمند این اسکوترها در مسافت‌های زیر ۵کیلومتر در اختیار عموم قرار داده شود. برای اجرایی کردن این ایده یک اپلیکیشن تماما ایرانی را طراحی کردیم و در سال ۱۳۹۹ این اپلیکیشن آماده و آزمایش آن در بازه زمانی شش‌ماهه در کارخانه نوآوری آزادی انجام شد و بعد از رفع نواقص نرم‌افزاری از ابتدای امسال به سطح شهر آمد. برنامه کوتاه‌مدت این است که در محدوده مکان‌های تفریحی و گردشگری شهرتهران باهدف معرفی و آموزش اسکوتر برقی هوشمند به مردم این سیستم توسعه یابد تا در آینده به‌عنوان یک وسیله حمل‌ونقل وارد شهرها شود. بعضی هنوز فکر می‌کنند اسکوتر وسیله بازی کودکان است درصورتی‌که در کشورهای پیشرفته، اسکوتر به‌عنوان یک وسیله حمل‌ونقل پاک در شهرها مورداستفاده قرار می‌گیرد. در فازهای بعدی دوچرخه اشتراکی و دوچرخه معمولی را نیز در برنامه خواهیم داشت.
در زمان شروع خدمات‌رسانی تعداد اسکوترهای برقی چه میزان در نظر گرفته‌شده است؟
از ابتدای امسال در یکسری مکان‌های تفریحی و گردشگری در سطح شهر تهران وارد شده و شروع به ارائه خدمات با هدف معرفی اسکوترهای برقی و آموزش نحوه استفاده از آنها به مردم کرده‌ایم. در گام اول تعداد اسکوترها با توجه به قیمت بالای آنها محدود بوده، اما طبق برنامه توسعه‌ای که در نظر گرفته شده در گام‌های مختلف این تعداد افزایش خواهد یافت. هدف ما این است که تعداد این مراکز به‌صورت گام‌به‌گام افزایش یابد تا شهروندان بیشتری ابتدا در تهران و بعد سایر کلان‌شهرها از این خدمات استفاده کنند.
استارت‌آپ «رورو» اولین استارت‌آپی است که موفق شده در حوزه اسکوتر برقی اشتراکی خدمات ارائه کند. البته دو استارت‌آپ دیگر نیز در این زمینه وارد شده اما هیچ‌گاه به مرحله خدمات‌رسانی نرسیده‌اند.
نسبت به کشورهای پیشرفته در استفاده از اسکوترها چه وضعیتی داریم؟
کشورهای پیشرفته در این زمینه به دو دسته قابل‌تقسیم هستند؛ یک دسته مثل کشورهای هلند و دانمارک هستند که سال‌های زیادی روی موضوع استفاده از دوچرخه و اسکوتر در شهرها سرمایه‌گذاری کرده و میزان استفاده از آنها به ۳۰ تا ۴۰درصد سفرهای روزانه شهروندان رسیده است. دسته دوم دنباله‌رو دسته اول بوده و متوجه پتانسیل استفاده از این وسایل پاک شده‌اند. کشورهایی مانند فرانسه، اسپانیا، آلمان، بلژیک و اخیرا برخی از ایالت‌های آمریکا جزو این دسته قرار می‌گیرند. میزان استفاده آنها از اسکوترها به ۵ تا ۱۰درصد سفرهای روزانه شهروندان رسیده است. شهر تهران به مساحت ۷۰۰کیلومتر دارای ۲۰میلیون سفر روزانه است. درحالی‌که ۴۰درصد سفرهای روزانه زیر ۵کیلومتر شهروندان در این شهر معادل ۸میلیون سفر روزانه است. اگر فقط بخش کوچکی از این سفرهای روزانه را به سمت شیوه‌های حمل‌ونقل پاک مانند استفاده از دوچرخه یا اسکوتر سوق دهیم، کمک بزرگی در کاهش ترافیک، کاهش مصرف سوخت و بهبود هوای شهر خواهیم داشت. در سایر کلان‌شهرها، میزان سفرهای زیر ۵کیلومتر در روز به‌مراتب بیشتر است. مثلا شهر کرج حدود ۵/ ۱میلیون نفر جمعیت داشته و ۷۵درصد جابه‌جایی‌ها در این شهر زیر ۵کیلومتر است. متاسفانه عمده این جابه‌جایی‌ها با خودرو انجام شده و شهر درگیر ترافیک و آلودگی هوا است، اما مدیران شهری هنوز به این باور نرسیده‌اند که دوچرخه و اسکوتر می‌تواند کمک بسزایی در رفع ترافیک و آلودگی هوا داشته باشد.
سال‌ها است که روی شیوه‌های مختلف حمل‌ونقل عمومی برنامه‌ریزی شده است. هزینه احداث هر کیلومتر مترو به ۱۲۰۰میلیارد تومان رسیده درصورتی‌که سهم مترو در حمل‌ونقل عمومی در شهر تهران از ۲۰میلیون جابه‌جایی روزانه به یک‌میلیون سفر در روز رسیده است. پس به‌موازات سرمایه‌گذاری روی توسعه حمل‌ونقل عمومی می‌توان روی سایر بخش‌ها مانند دوچرخه و اسکوتر برقی هم سرمایه‌گذاری کرد تا سهمی در حمل‌ونقل پاک داشته باشند.
موانع و مشکلات موجود در توسعه اسکوترهای برقی اشتراکی چیست؟
مهم‌ترین مانع، باور مدیران شهری است که هنوز باور به استفاده از اسکوتر برقی و دوچرخه در حمل‌ونقل پاک شهری در آنها شکل نگرفته است، زیرا اگر یقین داشته باشند حمایت بیشتری از این موضوع خواهند کرد. موضوع بعدی بوروکراسی موجود است. گرفتن مجوزها زمان طولانی می‌برد و فرآیندها ناشناخته است. درصورتی‌که در کشورهای دیگر به‌محض شکل‌گیری یک استارت آپ در این حوزه، نهایت حمایت توسط بخش‌های دولتی و عمومی انجام می‌شود. موضوع بعدی بحث سرمایه‌گذاری در این حوزه است؛ سرمایه‌گذاران نیز هنوز به این وسایل نوین حمل‌ونقل باور ندارند و آنها نیز باید نسبت به فواید این موضوع متقاعد شوند زیرا شرکت‌های استارت‌آپی باید سرمایه جذب کنند تا بتوانند ناوگان خود را توسعه دهند.
انتظار از مسوولان برای حمایت چیست؟
مهم‌ترین انتظار از بخش عمومی و دولتی، تسهیل‌گری به‌صورت حمایت‌های مستقیم مالی یا حمایت معنوی مانند ارائه مجوزها و کاهش بوروکراسی است. درحال حاضر به بخش‌های مختلف حمل‌ونقل، یارانه تعلق می‌گیرد. با توجه به قیمت هر دستگاه اسکوتر، شهروندان نباید تمامی هزینه‌های جابه‌جایی را بپردازند و بخشی را باید نهاد عمومی و دولتی پرداخت کند. زیرا اسکوترها کمک به کاهش آلودگی هوا کرده و زمانی که این نقش را ایفا می‌کند باید معادل آن یارانه به این بخش نیز تعلق گیرد.
امید است با همراهی مسوولان، مدیران شهری و شهروندان، استفاده از روش‌های پاک برای جابه‌جایی در فواصل کوتاه در سطح شهرهای کشور نهادینه شود تا شاهد کاهش ترافیک و بهبود هوای شهرها باشیم.
