اتحادیه عرب مرده است؟

جازمین.ام.ال-جمال «جازمین ام.ال-جمال»، یک عضو ارشد غیرمقیم در مرکز پژوهشی حریری موسوم به شورای آتلانتیک برای خاورمیانه است.

اهانت دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده به چندجانبه‌گرایی، دولت‌های عربی را ترغیب کرد به‌جای تلاش برای رسیدن به یک اجماع گسترده، به همکاری با متحدان منطقه‌ای در مسائل کلیدی ادامه دهند.

از نظر تاریخی، وظیفه ترویج چند‌جانبه‌گرایی در خاورمیانه با دو موسسه دنبال شده‌است: اتحادیه کشورهای عربی، اتحادی گسترده برای همکاری در موضوعات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، و شورای همکاری خلیج‌فارس(GCC) که اساسا با مسائل اقتصادی سر و کار دارد. به‌‌رغم تفاوت‌ها در پیشینه، تمرکز و اعضای آنها، هر دو طرف قصد داشتند به‌عنوان وسیله‌ای برای تضمین اتحاد اعراب در مسائل حیاتی (مانند مخالفت با اسرائیل) و اجتناب از درگیری میان کشورهای عضو، خدمت کنند.

در طول چند دهه، درگیری اسرائیل و فلسطین کشورهای عربی را پیرامون علت مشترک حمایت از استقلال فلسطین جمع کرد. اما از زمان قیام‌های بهار عربی، سه مساله بسیار مهم تفرقه‌افکن به پیش آمد: تصور تهدید ایران، گسترش تروریسم منطقه‌ای و استفاده سیاسی از اسلام. سقوط چند جانبه‌گرایی سنتی در خاورمیانه با یک تغییر مشخص در رویکرد آمریکا به منطقه در دوره دونالد ترامپ مصادف شد. رئیس‌جمهور اسبق، باراک اوباما به شدت طرفدار چندجانبه‌گرایی و ایجاد ائتلاف بود، که این رویکرد قادر به توافق هسته‌ای سال میلادی۲۰۱۵ با ایران و مداخله نظامی قبلی ناتو در لیبی شد. در مقابل ترامپ با غرور، علنا اهانت خود نسبت به موسسات چندجانبه را اعلام کرد و ترجیح داد تا تنها با شرکای همسو با خود (و همچنین دشمنان) روابط دوطرفه برقرار کند. افزون بر آن، مخالفت سرسختانه‌اش با ایران، ایالات‌متحده را به‌طور کامل با جبهه ضدایران در منطقه، در یک ردیف قرار داد. رویکرد دولت ترامپ، به این معنی است که به احتمال زیاد، دولت‌های عرب همکاری با متحدان منطقه‌ای خاص خود در مسائل کلیدی را بر تلاش برای رسیدن به یک اجماع گسترده‌تر در میان اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج‌فارس ترجیح می‌دهند. با این رویه چشم‌انداز اتحادیه عرب که هم‌اکنون مبهم است، بیشتر محو خواهد شد.