معابر تهران اسکن نمی‌شود

در تهران که راه می‌رویم باید حواسمان به زیر پایمان باشد. ممکن است هرلحظه زیر قدم‌هایمان خالی شود. یک روز محله شهران و روز دیگر بزرگراه آزادگان. یک روز خیابان مولوی، روز دیگر خیابان انقلاب. می‌گویند برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی زیر پای تهرانی‌ها را خالی کرده است. برخی هم معتقدند حفاری‌های مترو عامل برخی از نشست‌های زمین است.

اما همه کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه عامل اصلی فرونشست زمین را کاهش سطح آب‌های زیرزمینی می‌دانند. بسیاری از کارشناسان برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی در تهران در سال‌های گذشته موجب افزایش فرونشست در تهران می‌دانند و معتقدند بحث فرونشست به مساله‌ای جدی و نگران‌کننده در کل کشور تبدیل شده است و براساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی سازمان زمین‌شناسی که مسوولیت اعلام آمار فرونشست‌ها را بر عهده دارد، حدود یک‌سوم از فضای سرزمین ایران دچار فرونشست شده است. محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران می‌گوید: «بررسی‌ها نشان می‌دهد شهر تهران به دلیل اینکه سال‌ها شبکه جمع‌آوری فاضلاب نداشته است و چاه‌های جذبی که در ۱۰ میلیون قطعه زمینی که در تهران ساخته‌شده برای فاضلاب حفر کرده است، زیر پای تهران را خالی کرده، همچنین استفاده بیش‌ازحد از آب‌های زیرسطحی سبب شده که خاک تهران پوک شود و حفره‌هایی در زیر آن ایجاد شود.» این عضو شورای شهر تهران ایجاد تونل‌های مترو را نیز در فرونشست‌های تهران موثر می‌داند و معتقد است باید معابر تهران هر فصل اسکن شوند. موضوعی که افشین حبیب‌زاده، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران، هم بر آن تاکید دارد. او می‌گوید: «تنها چاره حفره‌های زیرزمین در تهران اسکن مستمر خیابان‌های اصلی و فرعی تهران است، اکنون دستگاه‌های ثابت اسکن در شهر تهران وجود دارد اما این دستگاه‌ها نیاز ما را برطرف نمی‌کند، زیرا باید به‌وسیله اسکن متحرک نقاط بحرانی و خطرآفرین شهر به‌صورت مستمر پایش شود.» او ادامه می‌دهد: «متاسفانه دستگاه‌های متحرک برای اسکن شهر تهران وجود ندارد و از ماه‌ها پیش برای خرید این دستگاه‌ها اقدام شده اما هنوز خریداری نشده است و بارها هم دراین‌باره تذکر داده‌ایم.» رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز معتقد است پدیده فرونشست موجب از بین رفتن تخلخل در لایه‌های آبرفتی زمین و از دست دادن توان نگهداری آب در دشت‌ها می‌شود. علی بیت‌اللهی می‌گوید: براساس برخی از گزارش‌های فرونشست زمین در برخی از مناطق اطراف تهران به بیش از ۳۰ سانتی متر رسیده است. پدیده فرونشست موجب از بین رفتن تخلخل در لایه‌های آبرفتی زمین شده و آنها را نفوذناپذیر و ناتوان به جذب دوباره آب زیرزمینی می‌کند. در سطح زمین سیلاب‌ها و روان‌آب‌های گسترده رخ داده و دشت‌ها با از دست دادن توان نگهداری آب زیرزمینی از بین می‌روند. به گفته او اثراتی همچون مرگ دشت‌ها و از دست رفتن خاصیت آبخوانی آنها، ترک‌خوردگی مستمر ساختمان‌ها، پل‌ها و کف جاده‌ها، خمش خطوط ریل راه‌آهن و لوله‌های نفت، گاز، آب و فاضلاب و ترک‌خوردگی و شکاف در سطح زمین و از بین رفتن کشاورزی از دیگر اثرات فرونشست زمین هستند.