کتابی برای اداره شهرها

علی‌نقی قائمی‌نیک در کشور ما همانند بسیاری از کشورهای جهان، روند توسعه ناهمگون و شتابزده شهرها، گسترش بافت‌های فرسوده شهری و افزایش جمعیت سکونتگاه‌های غیررسمی به‌عنوان اثرات مستقیم سیاست‌های کلان اقتصادی قابل مشاهده است. افزایش درآمدهای نفتی و تغییر روش زندگی باعث ایجاد مشکلات متعددی در زمینه‌های معماری، شهرسازی، ارتباطات اجتماعی و اختلاف طبقاتی شده است. وجود بافت‌های فرسوده شهری و سکونتگاه‌های غیررسمی به‌عنوان نمونه‌های اصلی موضوعات مورد بحث قابل ذکر است.

از جمله اقدامات انجام‌شده برای اصلاح بافت‌های فرسوده شهری، اعطای تسهیلات، تخفیف عوارض شهرداری و سایر امتیازات پیش‌بینی‌شده در قوانین مربوطه است. برای تامین منابع لازم برای انجام پروژه‌های شهری تاکنون روش‌هایی مانند جلب مشارکت عمومی، عرضه سهام پروژه، مشارکت محله، مشارکت واحدی، طرح خانه به‌جای خانه و فعال‌سازی دفاتر نوسازی محلات و مانند آن به‌کار گرفته شده است. در کنار این روش‌ها و اقدامات، لازم است به تجارب سایر کشورها در زمینه‌هایی مانند برنامه‌های ارتقا و بهبود و سایت‌ها و سرور‌ها، توانمندسازی بازار، توزیع مجدد اراضی، توسعه مناطق ویژه و سازمان‌های اجتماع‌محور توجه شود تا با نظر به تجارب مثبت و منفی داخلی روش‌های بهینه شناسایی و مورد استفاده قرار گیرد. در این کتاب نقش نهادها و سازمان‌های بین‌المللی مانند موسسات امدادی بین‌المللی، موسسات اعطاکننده وام، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول، سازمان اسکان ملل متحد، مورد توجه قرار گرفته است. هر چند کشور ما به‌صورت مستقیم با این نهادها در ارتباط نبوده، ولی تاثیر غیرمستقیم این نهادها بر ارکان مختلف اقتصادی به‌ویژه بر نحوه اداره شهرها و فرایند شهرنشینی به‌صورت ملموس قابل مشاهده است. اثرات زیست‌محیطی، رفتاری و اجتماعی و سیاسی تغییرات اقتصادی نیز از مواردی است که در کتاب مورد بحث واقع شده است.