نگاه نویسنده

اندیشه آزادی و معمای توسعه

محمد ماشین‌چیان برخی اوقات افراد، جنسی برای فروش یا نفعی در معامله‌ای دارند لذا نظر به رایگان بودن کلمات از تعریف دریغ نمی‌ورزند و کم نمی‌گذارند. در مورد کتاب اندیشه آزادی ابتدا لازم است ابهام‌زدایی کنم که صاحب این قلم خود مشتری کتاب است و گذشته از مطالعه چندباره، تا به حال بیش از پنجاه جلد از آن را خریداری و به دوستان هدیه کرده است.

معمای توسعه ایران، چه از نظر اجتماعی و چه اقتصادی، در طول یکصدسال گذشته ذهن بسیاری از ایرانیان را به خود مشغول کرده است. پاسخ را معمولا در کلیات یا جزئیات تکنیکال و پارامتریک جسته‌اند و نسخه‌های متعارف جهان سومی دوباره و چندباره آزموده شده و شکست خورده است اما همچنان تکرار می‌شود. زمانی تصور می‌شد که پیشرفت غرب و انقلاب صنعتی و افزایش بی‌سابقه رفاه نتیجه انباشت سرمایه یا بهره‌کشی از برده‌ها و استعمار بوده است. پژوهشگران جدیدتر دریافتند که اولا این تحلیل‌ها از نظر ریاضی جور در نمی‌آید و ثانیا همه این موارد همواره در طول تاریخ بشر وجود داشته اما هیچ‌گاه منجر به چنین پیشرفتی نشده است پس حتی اگر این عوامل نقشی بازی کرده، عامل اصلی باید چیز دیگری باشد. تلاش‌های بعدی تاریخ‌پژوهان اقتصادی نشان داد که عامل اصلی این بزرگ‌ترین پیشرفت تاریخ بشر خیلی نرم‌تر از آن چیزی بوده که همیشه تصور می‌شده است...

به نظر می‌رسد نویسندگان کتاب اندیشه آزادی، این سوی دنیا با پژوهش راجع به تجربه ایران معاصر، به درستی، به نتیجه مشابهی رسیده‌اند. نویسندگان کتاب حاصل‌جمع چندین دهه تجربه و مطالعه و مداقه راجع به ایران معاصر را به زبانی موجز و با نثری خواندنی در یکی از مهم‌ترین کتب اقتصاد سیاسی تاریخ این کشور گرد آورده و به انبوهی از سوالات متداول در این حوزه پاسخ گفته‌اند. ایده تدوین کتاب اوایل دهه ۸۰ شمسی، زمانی که، به‌قول دکتر طبیبیان، «بسیاری از فعالان اجتماعی کشور در حال تجدیدنظر یا بررسی در دیدگاه‌های اقتصادی خود و ارزیابی گفتمان‌های رایج در کشور پیرامون مسائل اقتصادی و اجتماعی بودند...» آغاز شده اما اکنون پس از گذشت نزدیک به دو دهه مطالعه «اندیشه آزادی» به دلایل مختلف برای تمام علاقه‌مندان به اقتصاد سیاسی بیش از آن زمان ضروری می‌نماید. فارغ از آنکه به کدام جریان سیاسی و اقتصادی گرایش دارید مطالعه اندیشه آزادی را از دست ندهید.