ثبت قله جدید توسط شاخص هموزن چه معنایی دارد؟
سهام کوچک روی بورس
علی محمدی / دنیای اقتصاد
بازار از دریچه آمار
در جریان معاملات روز گذشته بورس تهران، جدال خریداران و فروشندگان موجبات ثبت ارزش معاملات ۱۳هزار و ۵۰میلیارد‌تومانی را در بازار فراهم کرد و ۳۳۳میلیارد‌تومان پول حقیقی نیز وارد گردونه معاملات سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی شد. در معاملات روز گذشته، صندوق‌های اهرمی با ورود پول ۲۷۲میلیارد‌تومانی همراه شدند و ۱۵۲میلیارد‌تومان پول حقیقی نیز از صندوق‌های طلا خارج شد. نزول دلار به کانال ۷۹هزار‌تومان، مهم‌ترین دلیل افزایش فشار فروش در معاملات صندوق‌های طلا بود.
گردش پول در بین صنایع مختلف
نکته قابل‌توجه معاملات این روزهای بورس تهران، گردش پول درمیان صنایع مختلف بازار است. روند صعودی اخیر بازار سهام که از دوم آبان آغاز شد، با همراهی سهام بزرگ و شاخص‌ساز بازار در گروه‌های خودرو و ساخت قطعات، بانک‌ها و موسسات اعتباری، پالایشی و شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی آغاز شد و حال چند روزی است که عرضه در نماد گروه‌های مذکور افزایش یافته و جریان تقاضا راهی سهام کوچک بازار شده‌است. در این میان گروه‌های کوچک و متوسط بازار هر‌بار به بهانه‌های مختلف با اقبال عمومی همراه می‌شوند و اکثر سهام موجود در این صنایع قفل در صف خرید می‌شوند. پس از استقبالی که در روزهای اخیر از گروه مواد و محصولات دارویی به‌عمل آمد، در معاملات امروز جریان تقاضا راهی نمادهای غذایی، سیمانی و اطلاعات و ارتباطات نیز شد تا سهام موجود در این گروه‌ها نیز با افزایش قیمت همراه شوند. یک دیدگاه سنتی در بورس تهران وجود دارد مبنی‌بر اینکه با سرخ‌پوشی سهام کوچک یا عدم‌استقبال کافی از این نمادها، سهام کوچک بازار نیز نمی‌توانند در مسیر صعودی قرار بگیرند و دیر یا زود سهام کوچک بازار نیز گرفتار عرضه‌های سهمگین می‌شوند. در پاسخ به این مدعا می‌توان این‌چنین استنباط کرد که بازار سهام در سال‌های گذشته با قدرت‌نمایی سهام کوچک بازار نیز رشد کرده‌است و در مقاطعی بازدهی سهام کوچک بازار بسیار بهتر از سهام بزرگ و شاخص‌ساز بوده‌است. به‌عنوان مثال در معاملات سال۹۷ و ۹۸ جریان تقاضا راهی سهام کوچک بازار شد و در این دو سال‌شاخص هموزن توانست عملکرد بهتری از سهام بزرگ بازار به‌ثبت برساند. در سال۹۷، شاخص هموزن رشد ۹۱درصدی را به‌ثبت رساند و شاخص‌کل ۸۵درصد رشد کرد. سال۹۸، سال‌رشد فوق‌العاده قیمت نمادهای کوچک بازار سهام بود و در آن سال‌برخی سهام کوچک بعضا شاهد رشدهای ۲۰ الی ۳۰ برابری بودند. در پایان آن سال، شاخص‌کل رشد ۴۳۷درصدی را به‌ثبت رساند و شاخص‌کل نیز ۱۸۷درصد بر ارتفاع خود افزود.
ترس از قله
رصد تحرکات سرمایه‌گذاران در روزهای اخیر گویای وجود نوعی ترس در رفتار آنها است که به‌نوعی این ترس، ریشه در فعل و انفعالات قبلی بازار دارد. بیش از چهار سال‌از گرم‌ترین روزهای تاریخ بورس تهران می‌گذرد. شاخص‌کل بورس تهران در پایان معاملات روز ۱۹مرداد۹۹ توانست در ارتفاع ۲میلیون و ۷۸هزارواحدی بایستد؛ به این معنا که فقط در کمتر از ۵ماه در سال۹۹، نماگر اصلی بازار سهام توانسته بود بازدهی خارق‌العاده ۳۰۵درصدی را ثبت کند؛ اما در همین روزها، سایه سنگین تردید در اتمسفر بورس تهران مشهود بود. جریان صعود قیمت‌ها که از نیمه دوم سال۹۸ شتاب بیشتری به خود گرفته بود، اکثر سهم‌‌‌‌‌‌‌‌ها را در اغلب گروه‌های معاملاتی وارد محدوده‌های حبابی‌‌کرده و همگان بر این اصل‌اعتقاد راسخ داشتند که بالاخره روزی بازار سهام گرفتار سیل وحشتناک فشار فروش حقیقی‌‌‌‌‌‌‌‌ها خواهدشد؛ اما هیچ‌کس از زمان وقوع آن مطلع نبود. از سوی دیگر، داغ‌‌‌‌‌‌‌‌بودن تنور معاملات سهام و احساس ترس از جاماندن از سودهای موجود در متن بازار، معامله‌گران را از اینکه عطای بازار سهام را به لقای آن ببخشند، دور و دورتر کرده‌بود. در چنین شرایطی و از روز ۲۰مردادماه، ریزش سنگین شاخص‌ها در کلیت بازار سهام آغاز شد و صفوف حجیم و ممتد فروش که خریداری را در‌برابر خود نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌دیدند، تبدیل به غول ترسناک مرداد۹۹ بورس تهران شدند. شاخص‌کل در جریان پنج روز منفی متوالی از قله ۲میلیون و ۱۰۳هزارواحدی که در صبحگاه ۲۰مرداد تجربه کرده‌بود، به پله‌های میانی کانال یکمیلیون و ۸۰۰هزار واحد عقب‌نشینی کرد، اما این پایان کار نبود و بازار سهام گرفتار یک روند نزولی طولانی شد و این روند باید تا زمانی ادامه پیدا می‌کرد تا حباب قیمتی موجود در نمادهای کوچک و بزرگ بازار تخلیه شود. شاخص‌کل بورس تهران در جریان یک روند نزولی ۱۰ماهه، از قله ۲میلیون و ۱۰۰هزارواحدی، تا محدوده یکمیلیون و ۹۵هزارواحدی در سوم خرداد سال۱۴۰۰ عقب‌نشینی کرد. اتفاقات این‌چنینی و تجربه تلخ اردیبهشت ۱۴۰۲ سبب شده‌است که هنوز سایه‌هایی از ترس در رفتار معامله‌گران وجود داشته‌باشد.
