چرا نمادهای شاخصساز در صدر تقاضای معاملهگران قرار دارند؟
حرکت بورس در دو جبهه
علی محمدی / دنیای اقتصاد
چرا با وجود تعدد نمادهایی که P/E آینده‌نگر پایینی دارند اکثر نمادهای مذکور از رشد بازار بی‌نصیب ماندند؟ علاوه بر این موضوع چرا برخی از نمادها همچنان از سقف تاریخی عبور نکرده و موفق به کسب خودنمایی در رالی اخیر نشده‌‌‌اند. این در حالی است که برخی سهام شاخصساز از ابتدای آبانماه توانستند حتی بازدهی بیش از شاخص کل را به ارمغان بیاورند. بررسی‌‌‌های آماری نشان می‌دهد شاخص کل از ابتدای آبانماه و از کف یک‌میلیون و ۹۷۰هزار واحدی تجربه‌‌‌شده در دوم آبان، رشد ۳۹درصدی را ثبت کرده است. با این حال شاخص هموزن طی این مدت ۲۸درصد افزایش ارتفاع داده است.
اقبال به سمت بزرگان
اظهارات کارشناسان بازار سرمایه نشان می‌دهد، مهم‌ترین متغیر اثرگذار بر چراغ سبز معاملهگران به نمادهای بزرگ و هدایت پول به سمت خرید سهام شاخصساز بورس تهران در مقطع کنونی، ترس از بروز مجدد شوک‌‌‌های نوظهور، یعنی ریسک‌‌‌های سیستماتیک و صفوف فروش است. این روزها در بورس تهران اولویت با خرید نمادهای بزرگ است تا نقدشوندگی بالای این نوع سهام، مانع گرفتارشدن سهامداران در صفوف فروش احتمالی در مواقع ظهور ریسک شود. با این حال برخی بورس‌‌‌بازان توقع دارند که رشد بورس به صعود دسته‌‌‌جمعی تمام صنایع فعال در بازار بینجامد. کارشناسان بازار سرمایه معتقدند، محقق شدن این امر مستلزم ثبات در وضعیت متغیرهای اثرگذار است. کما اینکه حتی ممکن است در ادامه و با تغییر وضعیت متغیرهای اثرگذار روند شاخص‌‌‌ها تغییر کند. جهش اخیر بازار سهام در چند هفته گذشته نشان می‌دهد، نمادهایی که رشد قیمت را تجربه کردند، عمدتا شاخصساز بودند تا با عبور شاخص از سقف ۱۴۰۲، فضای رونق در بازار حاکم شود. بنابراین احتمالا طی هفته‌‌‌های آینده آن دسته از نمادهایی که پتانسیل رشد بیشتر را دارند و دارای P/E و ارزش بازار پایین‌تری هستند، می‌‌‌توانند وارد میدان شوند.بنابراین «سناریوی صعود همزمان همه نمادها» در مقطع کنونی تا حدودی دور از اذهان تحلیلگران است. اما از سویی آن دسته از سهامدارانی که تجربه معاملاتی کمتری نسبت به حرفه‌‌‌ای‌‌‌های بازار دارند، می‌‌‌گویند در شرایطی که متغیرهای اثرگذار اصلی بازار سهام با تغییرات چشمگیر همراه شده و تغییر مسیر داده‌‌‌اند، چرا این مهم موجب ثبت رشد تمامی صنایع نشده است و سودآوری آنها از این بازار چندان قابل‌توجه نیست. این گروه انتظار دارند مانند رشدی که در سال‌های ۹۴، ۹۷ و ۹۸ بر گروه‌‌‌های لیدرمحور حاکم شد و پس از آن به کلیت بازار سرایت کرد، همه گروه‌‌‌ها با سود قابل‌توجه مواجه شوند.
تداوم پیشتازی شاخص کل
با توجه به اینکه رشد شاخص کل براساس چه اتفاقاتی بوده است، خروجی رشد کلیت بازار متفاوت خواهد بود؛ یعنی اگر رشد بازار بر اثر هیجان و تحلیل‌گریزی ثبت‌شده باشد، طبیعتا شاخص کل پیشروی خواهد کرد؛ اما زمانی که رشد بازار براساس شرایط بنیادی صورت گرفته باشد، وضعیت دیگری برای بازار به تصویر کشیده می‌شود. در این شرایط طبیعتا رونق بازار پایدارتر خواهد بود. زمانی که بحث از رونق پایدار بورس می‌شود، تمامی صنایع به مرور از پرش قیمتی منتفع خواهند شد. در سال ۹۹، رشد هیجانی بازار موجب شد تا شاخص کل از نماگر هموزن سبقت بگیرد، در صورتی که در رالی‌‌‌های دیگر رشد پایدار سهام متوسط و کوچک بازار در کنار شاخص‌سازان رقم خورده است.
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، در خصوص پیشروی قابل‌توجه نمادهای بزرگ‌تر در صعود اخیر بورس تهران اظهار کرد: از ابتدای آبانماه شاخص کل هشت بار رشد بیش از ۲درصدی را ثبت کرده است. موقعیت جدید بازار سهام نشان می‌دهد برخی عوامل اثرگذار به طور مشخص گروه‌‌‌های بزرگ و شاخصساز را مورد هدف قرار داده است. در حالی که P/E آینده‌نگر بخش قابل‌توجهی از نمادهای بازار اکنون در محدوده ۲واحد قرار دارد، اما P/E آینده‌نگر بازار در محدوده ۷واحد ایستاده است. همان‌طور که ملاحظه کردیم، نمادهایی که P/E آینده‌نگر بسیار پایینی دارند، نتوانستند با اقبال بازار روبه‌رو شوند. در گام نخست باید گفت به نظر میرسد رشد اخیر هنوز نتوانسته است سیگنالی مبنی بر «پایداری صعود» مخابره کند. به بیانی ساده‌تر با توجه به رخدادهای تلح سال ۹۹ و ریزش ناگهانی بورس، سرمایه‌گذاران نسبت به تداوم رشد بازار بد‌بین هستند. این ترس مانع ورود پول قدرتمند به سمت نمادهای با پشتوانه بنیادی ارزشمند شده است.از سوی دیگر دستکاری برخی از نمادهای کوچک و متوسط بازار موجب کاهش اعتماد به این نمادها شده است. در چنین شرایطی سهامدار نمی‌داند بازارگردان این گروه از نمادها به طور مشخص چه استراتژی‌ای را به کار خواهد بست.
به گفته این کارشناس، اما سهام بزرگ در وضعیت متفاوتی به سر می‌‌‌برند و به دلیل شفافیت صورت‌های مالی، با این ابهامات مواجه نیستند. افزون بر آن در بازار متلاطم، اوضاع به نفع سهام با نقدشوندگی بالا رقم خواهد خورد. واقعیت این است که زمانی که بازار درگیر ریسک‌‌‌های سیاسی و غیر‌منتظره است، سهامی که از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردارند، در صدر تقاضای خرید قرار دارند تا در صورتی که بازار با شوک جدیدی مواجه شد بلافصله بتوانند در صف فروش قرار گیرند. این در حالی است که سهام کوچک از سرعت نقدشوندگی پایینی برخوردارند و در شرایط بحرانی، صف فروش آنها به‌سختی جمع خواهد شد. این امر سبب می‌شود تا معاملهگران برای تقاضای نمادهای کوچک «احتیاط حداکثری» را به کار بندند.
فردین آقابزرگی با اشاره به جاماندن شاخص هموزن از شاخص کل در بازدهی اخیر بورس تهران، افزود: نسبت P/E آینده‌نگر پایین برخی شرکت‌ها با یک ابهام مواجه است. آیا پایین ماندن این نسبت به معنی سودآوری خوب شرکت‌های مذکور است یا ناشی از افزایش ریسک‌‌‌های سیستماتیک و عملیاتی است؟ بنابراین نسبت P/E آینده‌نگر پایین به منزله ارزشمند بودن سهام نیست. برخی از شرکت‌ها با نسبت P/E آینده‌نگر پایین در سال بعد زیان‌‌‌ده بودند. با توجه به آنچه در بازار سهام می‌گذرد، به نظر میرسد رشد بورس با محوریت شرکت‌های بزرگ تداوم یابد.
