سودهای پنهان و چالش‌های آربیتراژ
حال سوال اینجاست؛ آیا این فرصت‌ها برای همه در دسترس هستند؟ در این یادداشت به بررسی دقیق فرصت‌های آربیتراژ در بازار سرمایه ایران و چالش‌های آن می‌پردازیم و برخی مثال‌های واقعی را مرور می‌کنیم. بازار سرمایه در سال‌های اخیر تحت‌تاثیر عواملی همچون افزایش نرخ ارز، تورم شدید و تغییرات ناگهانی در سیاست‌های اقتصادی و سیاسی بوده است. همین عوامل باعث شده بورس تهران به بازاری بسیار پرنوسان تبدیل شود. نوسانات نرخ ارز طی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به بیش از ۴۰درصد رسیده است. این نوسانات، فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری آربیتراژی ایجاد کرده‌اند، به‌ویژه در صنایعی مانند نفت، فلزات و پتروشیمی که سهم بالایی در صادرات کشور دارند.
فرصت‌های آربیتراژ
یکی از جذاب‌ترین فرصت‌های آربیتراژ در ایران، صنایع صادرات‌محور همچون پتروشیمی و فلزات است. لازم به توضیح است که نرخ ارز نیمایی گاهی بیش از۲۰درصد کمتر از نرخ بازار آزاد است. این اختلاف نرخ ارز باعث شد سرمایه‌گذاران در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ با خرید سهام این صنایع و فروش در زمان افزایش نرخ آزاد، به سودهای قابل‌توجهی دست یابند. برای مثال، در برخی موارد سودآوری این صنایع به بیش از ۲۵درصد رسید. یکی دیگر از فرصت‌های آربیتراژ، بازار خودرو است. آیا تا‌به‌حال خودرویی از بورس کالا خریداری کرده‌اید و در بازار آزاد فروخته‌اید؟ در سال ۱۴۰۲، اختلاف قیمت خودرو بین بورس کالا و بازار آزاد به ۳۰درصد رسید، و این فرصتی عالی برای سودآوری سرمایه‌گذاران بود. برای مثال، خرید یک خودرو با قیمت مصوب در بورس و فروش آن در بازار آزاد می‌توانست تا ۱۵۰میلیون تومان سود به همراه داشته باشد.
قراردادهای آتی و مشتقه
ابزارهای مالی مشتقه همچون قراردادهای آتی نیز فرصت‌های جذابی برای آربیتراژ ارائه می‌دهند. آیا به این فکر کرده‌اید که از تفاوت قیمت بین بازار نقد و قراردادهای آتی سود ببرید؟ سرمایه‌گذارانی که پیش‌بینی می‌کردند قیمت‌ها در آینده افزایش یابد، قراردادهای آتی را در قیمت‌های پایین‌تر خریداری کرده و بعد از افزایش قیمت‌ها در بازار نقد، آنها را به فروش می‌رساندند. این استراتژی در برخی مواقع سودی تا ۱۵درصد را به همراه داشته است.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در ایران، نوسانات شدید نرخ ارز است. نرخ ارز در برخی موارد می‌تواند در یک روز بیش از ۱۰درصد نوسان داشته باشد. این نوسانات به‌ویژه برای سرمایه‌گذارانی که درگیر آربیتراژ ارزی هستند، می‌تواند ریسک بالایی ایجاد کند. مدیریت دقیق ریسک و استفاده از ابزارهای مالی مناسب می‌تواند از زیان ناخواسته جلوگیری کند. در ایران برخی سیاستگذاری‌های دولتی گاهی به شکلی ناگهانی تغییر می‌کند که می‌تواند فرصت‌های آربیتراژ را محدود یا حتی حذف کند. آیا تا‌به‌حال با تغییرات ناگهانی سیاست‌های اقتصادی مواجه شده‌اید؟ قیمت‌گذاری دستوری در صنایعی مثل خودرو و کالاهای اساسی، سرمایه‌گذاران را با محدودیت‌هایی مواجه می‌کند. برای مثال، در مواردی که دولت قوانین مربوط به قیمت‌گذاری خودروها را تغییر داده است، فرصت‌های سودآوری کاهش یافته است. هزینه‌های معاملاتی مانند کارمزد بورس و مالیات می‌تواند بخشی از سود آربیتراژ را از بین ببرد. به عنوان مثال، کارمزدهای بالا در بورس می‌تواند سود آربیتراژ را تا ۵درصد کاهش دهد؛ به همین دلیل مدیریت دقیق هزینه‌های معاملاتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
