راز بی‌‌‌‌تاثیری اقدامات حمایتی

شاخص‌کل بورس در اولین روز معاملاتی هفته شاهد رشد بسیار اندکی بود اما شاخص‌کل هموزن افت ۰.۰۸‌درصدی را به‌ثبت رساند. در این مدت که بازار سرمایه یک روند نزولی را طی کرده‌است، اقدامات حمایتی شامل تخصیص خط اعتباری، تزریق ۶۰۰‌میلیاردی و کنترل دامنه‌نوسان از سوی ارکان ذی‌ربط مطرح و اتخاذ‌ شده‌بود، به‌نظر می‌رسد برخی از این اقدامات در زمان درستی اجرایی نشده و برخی دیگر نیز با دید جامع و بلندمدتی اتخاذ نشده‌بودند، به همین‌دلیل این تصمیمات به اهداف خود دست‌نیافتند.

لزوم الغای تصمیمات ضدبورسی

پیام الیاس‌کردی، کارشناس بازار سرمایه در مورد تخصیص خط اعتباری 50 همتی گفت: یک‌سوال بزرگی برای بازار سرمایه ایجاد شده‌ و آن سوال این است که با توجه به تمام مسائلی که برای موسسات مالی غیرمجاز و بی‌‌‌‌اعتبار رخ‌داد اما بازهم از آنها حمایت شد، اما اقدام حمایتی برای بازار سرمایه که در آستانه یک بحران جدی است، صورت نمی‌گیرد، یا قوانینی در بازارهای دیگر وجود دارد که کمک‌کننده هستند اما در بازار سرمایه وجود ندارد و حتی موانع و مقررات اذیت‌‌‌‌کننده‌‌‌‌ای که در بورس است که در سایر بازارها وجود ندارد. وی افزود: به‌نظر می‌رسد محدود‌کردن دامنه‌نوسان تصمیم اشتباهی است اما ورای غلط یا درست‌بودن این تصمیم، سوال دیگری که وجود دارد این است که چرا دامنه‌نوسان روز چهارشنبه که خبر شهادت اسماعیل هنیه انتشار یافت، محدود نشد و پس از گذشت چند روز، در دومین روز معاملاتی هفته و بعد از آن دامنه‌نوسان محدود شد، بنابراین تصمیم بر محدود‌کردن دامنه‌نوسان پس از چند روز، نشان می‌دهد که بازار سرمایه ‌برای سیاستگذار اهمیت چندانی ندارد.

حتی زمانی‌که یک اتفاق مثبت به نفع بازار سرمایه هم رخ می‌دهد بازهم با آن مخالفت می‌شود، مانند تخصیص خط اعتباری 50 همتی به بازار سرمایه که در حقیقت به‌معنای این است که اصل سرمایه و بازدهی آن در معرض ریسک قرار دارد و عایدی آن می‌تواند به نفع دولت باشد، اما سیاستگذاران بورسی بازهم با این تصمیم مخالفت می‌کنند.

الیاس‌‌‌‌کردی افزود: نکته مهم بعدی این است که بازار سرمایه در ایران دولتی است و بخش عمده سهم‌‌‌‌ها متعلق به دولت است. در سایر کشورها مانند ژاپن یا آمریکا، دولت‌ها در مواقع بحرانی از بازار سرمایه حمایت می‌‌کنند، درحالی‌که در ایران، این حمایت رخ نمی‌دهد. در کشور ما تنها اقدامی که سازمان بورس انجام می‌دهد محدود‌کردن دامنه‌نوسان است. کنترل و محدود‌کردن دامنه، به‌نوعی یک اقتصاد دستوری محسوب می‌شود، این امر در حالی صورت می‌گیرد که سیاستگذار مدعی است نباید قیمت‌گذاری دستوری اعمال کند و معتقد است که قیمت‌ها مانند نظام بازار آزاد، باید آزادانه در نوسان باشند، بنابراین سوالی که وجود دارد این است که چرا تصمیم‌گیران برخلاف آنچه که معتقدند عمل می‌کنند؟

کارشناس بازار سرمایه اضافه‌کرد: بهترین تصمیمی که سیاستگذار می‌توانست در روز چهارشنبه بعد از انتشار خبر شهادت اتخاذ کند، بستن بازار سرمایه یا تخصیص خط اعتباری 50همتی بود که رقم چشمگیری نیست و عایدی این خط اعتباری می‌توانست به نفع دولت هم تمام شود، اما اکنون با محدود‌شدن دامنه‌نوسان، روند برگشت بازار سرمایه کند خواهد شد.  اقدام حمایتی دولت یا همان تزریق 600‌میلیاردی از صندوق توسعه‌ملی و صندوق تثبیت رقم بسیار ناچیزی بود و در ‌برابر ارزش معاملات روزانه چندان چشمگیر نیست که بتواند اطمینان‌بخش باشد. الیاس‌‌‌‌کردی در انتها اضافه ‌کرد: به‌نظر می‌رسد بهترین تصمیمی که برای بازار سرمایه می‌تواند گرفته شود، این است که تمام تصمیمات ضد‌بورسی که در دولت سیزدهم گرفته‌شده، در کسری از ثانیه ملغی شود. همچنین انتظار می‌رفت که رئیس دولت چهاردهم پس از پیروزی در انتخابات، از بازار سرمایه بازدید داشته‌باشد و در صورتی‌که این اتفاق رخ می‌داد، می‌توانست نتایج مثبتی داشته‌باشد اما متاسفانه توجهی به بازار سرمایه نشد.

 

معمای بی‌‌‌‌تاثیری حمایت‌های دولت

علی بهشتی‌‌‌‌روی، کارشناس بازار سرمایه در مورد اقدام حمایتی دولت گفت: خط اعتباری 50همتی مانند هر اقدام حمایتی دیگر از بازار سرمایه که بتواند اعتماد عمومی را بازگرداند، ستودنی است. یکی از این موارد تحریک طرف تقاضا در بازار است، اما نکته حائزاهمیت این است که تحریک طرف تقاضا باید به‌درستی رخ دهد و باید همه پول‌هایی که به بازار تزریق می‌شوند، توسط معامله‌گران بازار انجام شود و این معامله‌گران معمولا در کار‌‌گزاری‌‌‌‌ها، صندوق‌‌‌‌ توسعه و تثبیت، یا در نهایت به‌صورت حقیقی در بازارند و در صورتی‌که معامله‌‌‌‌گر، روانشناسی بازار را نداند و در مورد جزئیات سفارش‌‌‌‌گذاری اطلاعی نداشته‌باشد، ممکن است منابعی که برای حمایت از بازار اختصاص یافته، به هدر رود و اعتماد مردم به بازار سرمایه که از اهداف اقدام حمایتی بوده به سرانجام نرسد.

وی افزود: متاسفانه به بعد روانشناسی بازار توجه زیادی نشده‌ و ممکن است در برخی از روزها که به بازار تزریق می‌شود، قدرت فروشندگان بالا بوده و تزریق بی‌‌‌‌اثر واقع ‌شود. این تزریق باید در شرایط متفاوت بازار، متفاوت باشد. در برخی روزها باید در صفر تابلو خرید، برخی از روزها باید در منفی خریداری کرد و در برخی از روزها نیز باید با خرید در نقاط مثبت، برای بازار انگیزه ایجاد کرد. این امر نیازمند شناخت رواشناسی بازار است و تاکنون انتظاری که از ارکان تصمیم‌گیری در این زمینه می‌رفته، برآورده نشده‌است. تزریق 600‌میلیاردی به صندوق تثبیت نیز به همین‌دلیل بی‌‌‌‌اثر و بی‌‌‌‌نتیجه ماند. در صورتی‌که هر نماد، سرمایه‌گذار متفاوتی دارد و تزریق به بازار نیازمند درک کامل اطلاعات و رفتارشناسی فعالان در برهه‌‌‌‌ها و نمادهای مختلف است. بازار سرمایه به‌شدت نیازمند این نوع ادبیات است تا تزریق‌‌‌‌ها به‌درستی، اثرگذار باشد و به اهداف خود برسد.

کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: کنترل دامنه‌نوسان به‌صورت مقطعی می‌تواند جوابگو باشد. من جزو افرادی بودم که در روزهای اخیر با تعطیلی یک‌روزه بازار موافق بودم اما زمانی‌که کنترل دامنه‌نوسان ادامه‌دار می‌شود، نه جذاب است و نه اثرگذار. تجارب دنیا در شرایط خاص متفاوت و دانستنی است اما ارکان تصمیم‌گیر بازار سرمایه در بحران‌‌‌‌ها، بدون برنامه، یک تصمیم تکراری که نتیجه آن از قبل معلوم است، گرفته می‌شود که عایدی ندارد. اکنون شاهد این هستیم که کنترل دامنه‌نوسان بی‌‌‌‌نتیجه مانده و یک فشاری را به بازار تحمیل می‌کند، نقش نوسان‌گیران و سفته‌‌‌‌بازان که در بازار حائزاهمیت است را کاهش می‌دهد و بازار برای آنها جذابیت ندارد و کارمزد شرکت‌های کار‌‌گزاری را به‌شدت کاهش می‌دهد. بهشتی‌‌‌‌روی در انتها تاکید داشت: همه این عوامل نشان می‌دهد سیاستگذار، دید جامع و بلندمدتی ندارد و نسبت به عمق بازار و نحوه کارکرد آن بی‌‌‌‌اطلاع است و قصد دارد به‌صورت موقتی، اقدامات حمایتی‌‌‌‌ای را پی بگیرد که صرفا نقش مسکن را می‌توانند ایفا کنند.