«دنیای اقتصاد» وضعیت بازار سرمایه در میان‌مدت را بررسی کرد
ورود بورس به رکود فرسایشی
عكس: صبا طاهریان
بسیاری از کارشناسان معتقدند بعد از این فرازوفرود، بورس می‌توانست به یک روند متعادل وارد شده و بعد از آن مجددا رشد خود را از سر گیرد؛ اما در ادامه اخباری به بازار سرمایه مخابره شد که منجر به ادامه اصلاحی که کارشناسان جنس آن را زمانی میدانستند شد و این اصلاح آن‌قدر تداوم یافت و ارزش معاملات خرد روزانه به حدی پایین آمد که بورس به رکود فرسایشی قدم گذاشت؛ اخباری که از عدم‌تخصیص ارز به خودروسازها گرفته تا بلاتکلیفی بیش از پیش برجام، مباحث مربوط به نرخ خوراک و ... را شامل می‌شد.
در‌حالی‌که ورود بورس به دوره اصلاح تایید می‌شد، شواهد نشان داد شدت اصلاح بیشتر شده و رکود فرسایشی بر بازار سایه گسترانده است. در این میان بدون شک نمی‌توان مداخلات دستوری را در بازار بی‌تاثیر دانست. اخبار و اطلاعاتی که بازار سرمایه و سهامداران با آنها مواجه شدند بر بی‌اعتمادی نسبت به این اتاق شیشه‌ای دامن زد. بورس در‌حالی‌که می‌توانست بعد از اصلاحی که در نیمه دوم اردیبهشت‌ماه داشت، یک فضای کم‌نوسان را تجربه کرده و به‌تدریج حرکت رو به بالایی را آغاز کند، حالا در وضعیتی قرار گرفته که برخی از تکنیکالیست‌ها سقوط نماگر اصلی آن را تا محدوده ۲میلیون واحد محتمل می‌دانند.
تشریح سناریوی رکود
سلمان نصیرزاده، تحلیلگر بازار سرمایه، در این باره به «دنیای اقتصاد» گفت: در‌حال‌حاضر بورس در رکود فرسایشی و اصلاح قیمتی زمانی قرار دارد. مشخصه این دوران کاهش شدید ارزش معاملات و نزدیک شدن نسبت فروشنده به خریدار است. مولفه‌هایی که در ادامه این وضعیت به بازار سرمایه تحمیل می‌شود، می‌تواند این روند را تقویت یا تضعیف کند. در شرایط فعلی نرخ خوراک مزید بر علت شده، ناگزیر بر بازار سرمایه تاثیر گذاشته و روند را تقویت کرده است.
بنابراین نمی‌توان به این موضوع به عنوان فاکتوری کم‌اهمیت اشاره کرد. در نتیجه عوارضی که به بازار تحمیل می‌شود شرایط را سخت می‌کند و باعث شده رویه فعلی تداوم یابد. برگشت‌هایی که در بازار شکل می‌گیرد نیز موقت است، چرا که اخبار و اطلاعاتی که بازار می‌خواهد با آنها تصمیم بگیرد محرک‌های مثبتی نبوده و حجم و ارزش فعلی معاملات نیز چرخش روند بازار سرمایه را تایید نمی‌کند. وی ادامه داد: شاخص کل بورس حمایتی در محدوده دومیلیون و ۱۴۵هزار واحد داشته که دو بار به این عدد واکنش نشان داده است.
یک بار در ۲۳ خردادماه بود که بعد از آن شاخص تا محدوده ۲میلیون و ۲۰۰هزار واحد برگشت، و مجددا این حمایت در ۱۱ تیرماه فعال شد و هفته گذشته شاخص به محدوده حدود ۲۲۰۰ هزار واحد نزدیک و این مقاومت مجددا فعال شد. روز گذشته شاخص کل بورس برای دومین روز کاری روند منفی خود را پرقدرت‌تر ادامه داد. با توجه به شرایط فعلی به نظر می‌رسد این بار احتمالا محدوده ۲میلیون و ۱۴۵هزار واحد نمی‌تواند کارکرد خود را نسبت به دو مرتبه قبل ایفا کند و احتمالا به سمت پایین شکسته خواهد شد و شاهد فعال شدن حمایت‌های ۲میلیون و ۱۰۰ هزار واحد و حتی دومیلیون واحد خواهیم بود.
احتمال سقوط تا دو میلیون واحد
این تحلیلگر بازار سرمایه در ادامه گفت: متاسفانه روند فعلی برای بازار سرمایه اجتناب‌ناپذیر است. البته در مقطع زمانی‌ای هستیم که گزارش‌های فصلی نیز در حال انتشار است. گزارش فولاد ارفع منتشر شد که گزارش خوبی بود و همین رویه را در سایر شرکت‌های فولادساز مانند کاوه، خوزستان، هرمزگان و مبارکه شاهد خواهیم بود. بازار سرمایه می‌تواند واکنش مثبتی به انتشار این گزارش‌ها داشته باشد اما ادامه‌دار بودن این واکنش به کم‌اثر شدن اطلاعات و اخبار منفی وابسته است. اما فعل‌وانفعالات کنونی برای بازار جدید نیست و نشان می‌دهد اجماعی برای اینکه بازار در مقطع کنونی تغییر رفتار دهد وجود ندارد.
نصیرزاده اظهار کرد: در مجموع به نظر می‌رسد نوسانات کوتاه‌مدت بازار سرمایه در مقطع فعلی نشات‌گرفته از دو عامل است. یک، گزارش‌های سه‌ماهه و فصلی و دو، تحرکات تک‌سهم‌ها و شرکت‌های کوچک‌تر که تاثیر جریان‌های پولی و تحولات خبری بر آنها کمتر است. اما در کلیت بازار نمی‌توان حرکت خاصی مشاهده کرد و روند فعلا کاهشی است. اگر شاخص کل بورس محدوده دومیلیون و ۱۴۵هزار واحد را حفظ کند، شاید چند کندل هیجانی نیز داشته باشیم و احتمالا محدوده ۲میلیون و ۱۰۰هزار واحد را نیز ببینیم. بعد از آن برگشتی رو به بالا و مجددا حرکت اصلاحی برای محدوده ۲میلیون واحد پیش‌بینی می‌شود و با توجه به مدل کندل‌ها و معاملات فعلی و بررسی عقبه بازار چرخش سریع روند بورس بعید است.
برگشت در نیمه دوم سال
وی افزود: بعد از این روند اصلاحی که بر اساس شرایط می‌تواند شاخص کل را تا محدوده ۲میلیون واحد ببرد، وارد بازه رنج قیمتی یا اصطلاحا بازه اعتمادسازی خواهیم شد. در این محدوده زمانی بازار با قیمت‌هایی پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شود و در نتیجه و رفته‌رفته پول‌های هوشمند به بازار وارد می‌شود؛ اما در مقطع فعلی باتوجه به فضای بی‌اعتمادی، سناریوی رکود فرسایشی قیمتی و زمانی برای بازار متصور شده است. یعنی هم صرف زمان را داریم و هم رکود قیمتی را شاهدیم و قیمت‌ها نیز رفته‌رفته هر کدام اصلاح قیمتی خود را به روش خود انجام می‌دهند. برای برگشت بازار باید منتظر شواهد بیشتر بود. فعلا در کوتاه‌مدت به جز نویزهایی که در نتیجه گزارش‌های عملکرد یا رفتارهای جریان نقدینگی اتفاق می‌افتد در مجموع کلیت بازار منفی است.
این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به اینکه جنس تصمیماتی که گرفته می‌شود بر شرکت‌های سودآور اثر مخرب دارد، گفت: بازار سرمایه قطعا به این اتفاقات واکنش نشان می‌دهد و با توجه به اینکه کم‌عمق و کوچک است این واکنش‌ها قابل‌توجه نیز هست. میانگین ارزش معاملات خرد در سال گذشته ۵هزار میلیارد تومان بود، یعنی حدود ۱۴۰میلیون دلار.
این عدد محدود است و هر زمان بازار حرکت رو به بالایی داشته، ورود پول به بازار نیز عمدتا به خاطر تقاضای فعالان بازار سرمایه و اعتبارگیری کارگزارها بوده و پول جدیدی به بازار تزریق نشده است. هر زمان که مداخلات و در نتیجه بی‌اعتمادی در بازار به وجود آمده با گذشت زمان پول‌ها از بازار خارج شده، اعتبارات تسویه شده و ... . اتفاقی که در‌حال‌حاضر نیز شاهد آنیم هم همین است، جریان پولی که در دوران پیک روزانه تا ۲۱هزار میلیارد تومان رفت و ارزش دلاری آن الان در محدوده ۶هزار میلیارد تومان نوسان می‌کند و کمتر از میانگین دلاری سال گذشته است. این اتفاق خوبی نیست و نشان می‌دهد بازار مجددا رکود سال گذشته را تجربه می‌کند و باید به آن زمان داد.
وی افزود: در ادامه و با انتشار گزارش‌های عملکرد می‌توان اطمینان داشت که ارزندگی بازار و نسبت قیمت به عایدی آینده‌نگر آن نسبت به گذشته‌نگر ارزنده‌تر می‌شود. باید توجه داشت که بازار سرمایه هیچ‌گاه در حالت متعادلی نیست و به‌دلیل اینکه همواره مداخلاتی در بازار داشتیم و عمق بازار هم کم است، بازار همواره در قیمت‌هایی بیشتر یا کمتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شود.
در شرایطی که بازار در مسیر اصلاحی قرار دارد و در محدوده حدود ۲میلیون واحدی شاخص وارد دوره‌ای پایین‌تر از ارزش ذاتی خود خواهد شد، به نظر می‌رسد در نیمه دوم سال بازار وارد محدوده فوق ارزندگی شده و در این زمان جریان‌های پولی هوشمند شرایط را طوری رقم خواهند زد که ریسک به ریوارد بسیار جذاب خواهد شد و بازار مجددا با التهاب خوبی مواجه خواهد شد.
