آیا کار کردن در بازارهای مالی جذاب است؟
رصد مشاغل حوزه مالی
افراد فعال در حوزه مالی اصولا باید دارای مهارت عالی در آمار و ریاضیات باشند. اما برای کار در بازارهای مالی، تنها داشتن مهارت‌‌‌های بالای اختصاصی کافی نیست، بلکه مهارت‌‌‌های فردی که نشان‌‌‌دهنده توانایی فرد در حل مساله، کار گروهی و رهبری گروه است نیز موردنیاز است. از مهارت‌‌‌های اختصاصی موردنیاز مرتبط با حوزه مالی می‌‌‌توان به برنامه‌‌‌ریزی مالی (برای ایجاد استراتژی‌‌‌هایی در جهت دستیابی به اهداف مالی کوتاه‌مدت و بلندمدت)، گزارشگری مالی (برای تهیه اسناد مالی به‌منظور نشان دادن وضعیت مالی شرکت به مدیریت، سرمایه‌گذاران و دولت)، مدیریت جریان نقدی (برای نظارت، تجزیه و تحلیل و بهینه‌‌‌سازی جریان نقدی در راستای جلوگیری از زیان مالی و اتخاذ تصمیمات تجاری موثرتر)، حسابداری (برای ثبت، پیگیری، خلاصه، مدیریت و گزارش تراکنش‌‌‌های مالی)، بودجه‌‌‌بندی (برای مدیریت موثر مقدار قابل‌توجهی سرمایه و اختصاص آن به بخش‌‌‌های مختلف شرکت)، تحلیل ریسک (برای آنالیز اسناد مالی در جهت پیدا کردن ریسک بالقوه یا بالفعل در شرکت)، نرم‌‌‌افزار مالی (برای تسلط بر نرم‌‌‌افزارهایی که بستری دیجیتال برای فرآیندهای مالی فراهم می‌کنند) و ریاضیات شامل جبر، آمار و حساب (مهارتی اساسی برای حرفه‌‌‌های مالی در سراسر دنیا به‌منظور درک بسیاری از فرآیندهای محاسباتی و جمعآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌‌‌ها) اشاره کرد.
همچنین، از مهارت‌‌‌های فردی موردنیاز برای کار مرتبط با حوزه مالی می‌‌‌توان به توجه به جزئیات (به معنای دقت و توجه به داده‌‌‌ها که برای صحت محاسبات مالی و موفقیت کار مالی ضروری است)، درک کامل وظایف و فرآیند انجام آنها و بهترین راه‌‌‌های رسیدن به اهداف شرکت، ارتباطات قوی کتبی و شفاهی (برای کار با دیگران بهعنوان بخشی از تیم یا برای مدیریت مجموعه به‌طور مطلوب)، تعامل با مشتریان (که یکی از توانایی‌‌‌های بالقوه در این نوع مشاغل است؛ چراکه افراد ممکن است به تعامل در خصوص شرایط بازارها، روند تغییرات، ارزش پرتفولیو و فرصت‌‌‌های متفاوت سرمایه‌گذاری نیاز داشته باشند)، توانایی حل مساله (برای پرورش ایده‌‌‌های جدید و مواجهه درست با بحران‌ها) و توانایی تصمیم‌گیری (به معنای نشان دادن توانایی و تمایل برای تعیین گزینه‌‌‌ها و انتخاب بهترین‌‌‌ها) اشاره کرد.
مشاغل مرتبط با سبدگردانی
سبدگردانی یکی از مشاغل معتبر و پرمسوولیت در حوزه مالی است. مدیران دارایی (portfolio/ money managers) روزانه به طور مستقیم بر سرمایه‌گذاری سازمان‌ها و افراد حقیقی نظارت می‌کنند. آنها استراتژی‌‌‌های سرمایه‌گذاری متنوع و سرمایه‌گذاری‌‌‌های متناسب با مشتریان خود ارائه می‌کنند. سبدگردانان همچنین اختیار پیاده‌سازی استراتژی‌‌‌های سرمایه‌گذاری مدنظر خود برای حصول اهداف مشتری را دارند. معمولا مدیران پرتفولیو در کلاس‌‌‌های دارایی خاصی مانند سهام یا درآمد ثابت تخصص دارند. تمرکز سرمایه‌گذاری بعضی از مدیران حتی بیشتر است. بهعنوان مثال، یک مدیر ممکن است در انواع خاصی از سهام، استارت‌آپ‌‌‌های مرتبط با بلاک‌چین یا اوراق قرضه با بازده بالا تخصص داشته باشد. صندوق‌های متمرکزی که این نوع مدیران را به کار می‌‌‌گیرند، ممکن است به دنبال افرادی با پیشینه آنالیز تحقیقات باشند. شرکت‌های با اهداف متفاوت‌‌‌تر (برای مثال با استراتژی سرمایه‌گذاری در چند کلاس دارایی) نیز به دنبال جذب مدیرانی با دانش و تجربه سرمایه‌گذاری مطابق با نیازهای شرکت هستند. افراد فعال در حوزه سبدگردانی می‌‌‌توانند در شرکت‌ها و موسسات مختلفی مشغول به کار شوند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های خدمات مالی که مخاطب آنها سرمایه‌گذاران خرد هستند، بانک‌های سرمایه‌گذاری که به موسسات و حتی دولت‌‌‌ها مشاوره و سرمایه‌گذاری استراتژیک ارائه می‌دهند، بانک‌های تجاری که طیف وسیعی از سرمایه‌گذاری‌‌‌ها را ارائه می‌دهند، شرکت‌های مدیریت پول، شرکت‌های سبدگردانی و صندوق‌های تامینی از جمله موسساتی هستند که به این دسته از مشاغل نیاز مبرم دارند. میانگین درآمد سالانه مشاغل مرتبط با سبدگردانی در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۱۵ تا ۱۵۸هزار دلار بوده است. متاسفانه بنا به محدود بودن مشاغل این حوزه در ایران، از میزان درآمد افراد فعال در این زمینه اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.
مشاغل مرتبط با امور مالی شرکت‌ها
یکی دیگر از مسیرهای شغلی این حوزه، امور مالی شرکت‌هاست. از انواع مشاغل مرتبط با امور مالی شرکت‌ها می‌‌‌توان به مدیریت مالی (که مسوول تمام جنبه‌‌‌های مالی بنگاه بوده و یکی از پردرآمدترین مشاغل صنعت مالی است)، مدیریت حساب‌‌‌ها (که مسوول عملکرد کلی حسابداری است) و مدیریت ریسک (ازجمله ریسک‌‌‌های اعتباری، ریسک بازار، ریسک عملیاتی و ریسک نقدینگی) اشاره کرد. مشاغل مرتبط با امور مالی از زمان رکود بزرگ اهمیت فوق‌‌‌العاده‌‌‌ای برای بانک‌ها و موسسات مالی پیدا کرده‌اند؛ چراکه حوادث آن زمان به سخت‌‌‌تر شدن مقررات دولتی و صنعتی و وضع استانداردهای بالاتر منجر شد. میانگین درآمد سالانه مشاغل مرتبط با امور مالی شرکت‌ها در سال ۲۰۲۲، برای مدیریت مالی حدود ۱۱۱ تا ۱۴۱هزار دلار، برای مدیریت حساب‌‌‌ها حدود ۱۰۱ تا ۱۲۸هزار دلار و برای مدیریت ریسک حدود ۱۱۱ تا ۱۳۷هزار دلار بوده است. طبق گزارش جاب‌‌‌ویژن، میزان درآمد میانگین مدیر مالی در سطح کارشناس و ارشد در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۰ تا ۴۵میلیون تومان بوده است. همچنین، کارشناس و کارشناس ارشد مالی و حسابداری درآمدی حدود ۱۵.۵ تا ۲۷میلیون تومان بوده است.
مشاغل مرتبط با بانکداری سرمایه‌گذاری
بانک‌های سرمایه‌گذاری معمولا با شرکت‌ها، دولت‌‌‌ها و سایر موسسات مالی بزرگ همکاری می‌کنند تا به آنها در افزایش سرمایه یا مشاوره در مورد استراتژی‌‌‌های تجاری و مالی کمک کنند. این بانکداران در شرکت‌های مدیریت دارایی جایگزین، ازجمله شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و شرکت‌های سهامی خاص کار می‌کنند. اکثر این بانکداران دارای مدرک در رشته MBA از مراکز معتبر علمی هستند. از انواع مشاغل مرتبط با این حوزه می‌‌‌توان به ادغام و تملیک (که به شرکت‌های علاقه‌‌‌مند به ادغام با رقبای خود یا خرید شرکت رقبا با استفاده از مدل‌سازی مالی برای ارزیابی معاملات مشاوره می‌دهند)، پذیره‌‌‌نویسی (که به طور مخصوص بر بازار بدهی یا سهام تمرکز دارد و متمرکز بر صنعت است)، سهام خصوصی (که بانکداران فعال در این زمینه برای شرکت‌های غیردولتی پول جمعآوری می‌کنند و باید برای کار در این حوزه مدارک علمی برجسته و تجربه قبلی در بانک‌های سرمایه‌گذاری داشته باشند) و سرمایه خطرپذیر (که بیشتر در سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوظهور، خصوصا در صنایع با سرعت رشد بالا مانند فناوری، بیولوژی و فناوری سبز تخصص دارند و بازدهی هنگفتی از سرمایه‌گذاری‌‌‌ها به دست می‌‌‌آورند) اشاره کرد. میانگین درآمد سالانه مشاغل مرتبط با بانکداری سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۲۲، برای ادغام و تملیک حدود ۶۳ تا ۲۴۸هزار دلار، برای پذیره‌‌‌نویسی حدود ۵۹ تا ۱۲۷هزار دلار، برای سهام خصوصی حدود ۸۷ تا ۱۱۵هزار دلار و برای سرمایه خطرپذیر حدود ۱۴۳.۵ تا ۲۳۸هزار دلار بوده است. متاسفانه اطلاعاتی در زمینه میانگین حقوق این دسته از مشاغل در ایران در دست نیست.
مشاغل مرتبط با ترید
تریدرها می‌‌‌توانند در مراکزی همچون بانک‌های تجاری و سرمایه‌گذاری، شرکت‌های مدیریت دارایی و صندوق‌های پوشش ریسک مشغول به کار شوند. تمرکز آنها بر افزایش سود شرکت یا مشتریان از طریق خرید و فروش اوراق بهادار است. بسیاری از تریدرها دارای مدرک پیشرفته در آمار، ریاضیات و رشته‌‌‌های مشابه هستند. از انواع مشاغل مرتبط با این حوزه می‌‌‌توان به تریدر طرف فروش (که معمولا برای بانک‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های مشاور و شرکت‌هایی که اوراق بهادار را منتشر کرده و می‌‌‌فروشند، کار می‌کند)، تریدر طرف خرید (که معمولا در شرکت‌های طرف خرید مانند شرکت‌های مدیریت دارایی و صندوق‌های بازنشستگی کار می‌کنند و خرید و فروش سهام را تحت نظارت مدیر پرتفولیو انجام می‌دهند) و تریدرهای صندوق‌های پوشش ریسک (که صرفا برای به حداکثر رساندن سود صندوق کار می‌کنند و به برآورده شدن سفارش‌های مشتریان ارزشی نمی‌‌‌دهند) اشاره کرد. میانگین درآمد سالانه مشاغل مرتبط با ترید در سال ۲۰۲۲، برای تریدرهای بخش فروش حدود ۶۸ تا ۱۴۳هزار دلار، برای تریدرهای بخش خرید حدود ۵۲ تا ۲۰۰هزار دلار و برای معامله‌‌‌گران پوشش ریسک حدود ۸۷ تا ۱۳۱هزار دلار بوده است. در ایران ترید به صورت فردی انجام می‌شود و از آنجا که شرکت‌های محدودی وجود دارند که به طور تخصصی در این زمینه فعالیت کنند، اطلاعاتی از میزان درآمد این شغل در شرکت‌های ایران در دسترس نیست.
مشاغل مرتبط با حوزه تحلیل اقتصادی
تحلیلگران اقتصادی در حوزه‌‌‌های وسیعی از اقتصاد و بازارها برای جست‌وجو و تحلیل روندهای مهم پژوهش می‌کنند. این مشاغل برای افرادی جذابند که از تجزیه و تحلیل داده‌‌‌ها، یافتن روندها و ارائه نظرات در مورد بازارهای مالی لذت می‌برند. مشاغل تحلیلی اغلب شامل نوشتن، سخنرانی عمومی و کار زیاد با اکسل یا سایر برنامه‌های داده‌محور است. اکثر تحلیلگران اقتصادی دارای مدرک دکترا یا ام‌بی‌‌‌ای هستند. با وجود نیاز به مهارت‌‌‌های برجسته هنگام ورود به این مشاغل که ورود افراد به این حوزه را با سختی روبه‌رو می‌کند، تحلیلگران مالی پس از ورود با انعطاف بالایی در کار خود مواجه می‌‌‌شوند و اغلب می‌‌‌توانند بین انواع مختلف مشاغل این حوزه جابه‌جا شوند. این انعطاف‌‌‌پذیری اصولا در دیگر حوزه‌‌‌های کاری مشاهده نمی‌شود. تحلیلگران می‌‌‌توانند در بانک‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های مدیریت پول و دیگر موسسات مالی و پولی مشغول به کار شوند. از انواع مشاغل مرتبط با این حوزه می‌‌‌توان به اقتصاددانان (که در انواع موسسات مالی، از بانک‌های تجاری تا سازمان‌های دولتی و موسسات دانشگاهی کار می‌کنند و با آنالیز داده‌‌‌های اقتصادی، شرایط فعلی بازار را توضیح داده و تغییرات آینده را پیش‌بینی می‌کنند)، تحلیلگران مقداری (که معمولا به آنالیز بازار از طریق تجزیه و تحلیل مدل‌های ریاضی میپردازند و پیشینه‌ای قوی در ریاضیات و آمار دارند) و استراتژیست اقتصادی اشاره کرد. مرز باریکی میان یک استراتژیست و اقتصاددان وجود دارد و آن، این است که اقتصاددانان بیشتر تمایل دارند در حوزه‌‌‌های مخلف اقتصادی فعالیت داشته باشند؛ اما استراتژیست‌‌‌ها بیشتر به بازارهای مالی گرایش دارند. میانگین درآمد سالانه مشاغل مرتبط با تحلیل اقتصادی در سال ۲۰۲۲، برای استراتژیست‌‌‌های اقتصادی حدود ۸۶.۵ تا ۱۲۰هزار دلار، برای اقتصاددانان حدود ۷۶ تا ۱۰۴هزار دلار و برای تحلیلگران مقداری حدود ۸۷ تا ۱۶۶.۵هزار دلار بوده است. لازم به ذکر است که مشاغل مرتبط با حوزه فعالیت تحلیلگر اقتصادی در ایران نسبتا جدید هستند و بیشتر حوزه فعالیت آنها در تهران و شهرهای بزرگ است. به گزارش جاب‌‌‌ویژن، میزان درآمد میانگین تحلیلگر داده در سال ۱۴۰۲ در تهران از سطح کارشناس تا کارشناس ارشد و مدیر حدود ۲۱.۶، ۳۶ و ۵۳.۳ میلیون تومان بوده است.
مشاغل مرتبط با حوزه تحلیل مالی
با وجود اینکه دو حوزه تحلیل مالی و اقتصادی بسیار شبیه به نظر می‌‌‌رسند، تفاوت‌‌‌های زیادی دارند. تحلیلگران مالی مسوول تحقیق در مورد سرمایه‌گذاری‌‌‌های بالقوه و ارائه نظرات و توصیه‌‌‌هایی برای راهنمایی معامله‌‌‌گران و مدیران پرتفوی هستند. این تحلیلگران همچنین در شرکت‌های غیر‌بانکی به تدوین بودجه‌‌‌بندی میپردازند. از انواع مشاغل مربوط به این حوزه می‌‌‌توان به تحلیل سرمایه‌گذاری (که معمولا در یک یا چند حوزه سرمایه‌گذاری تخصص دارند) و تحلیلگر مالی (که بیشتر تمایل دارند در شرکت‌های غیرمالی سنتی یا سازمان‌های دولتی کار کنند) اشاره کرد. تحلیلگران مالی به افزایش سرمایه شرکت و تعیین بهترین ساختار سرمایه برای شرکت میپردازند و می‌‌‌توانند در بالاترین سمت‌‌‌های اجرایی یک شرکت بهعنوان مدیر ارشد مالی یا صندوق‌‌‌دار قرار گیرند. میانگین درآمد سالانه مشاغل مرتبط با تحلیل مالی در سال ۲۰۲۲، برای تحلیلگران سرمایه‌گذاری حدود ۹۶ تا ۱۳۵هزار دلار و برای تحلیلگران مالی حدود ۵۵ تا ۹۲هزار دلار بوده است. طبق داده‌‌‌های جاب‌‌‌ویژن، میزان درآمد میانگین تحلیلگر مالی در سال ۱۴۰۲ در ایران در بازه بین ۱۵ تا ۲۶.۵میلیون تومان بوده است. در انتها می‌‌‌توان گفت با وجود تفاوت‌‌‌های میان مشاغل حوزه مالی، این مشاغل ویژگی‌‌‌های مشترکی نیز دارند. رقابت بالا میان متقاضیان ورود به این حوزه، نیاز به تحصیلات بالا و همچنین نیاز به کسب مهارت بالا برای ورود به این صنعت از جمله این اشتراکات است. بسیاری از افراد به دلیل درآمد قابل‌توجه مشاغل این حوزه، جذب آن می‌‌‌شوند؛ اما باید توجه کرد که موفقیت در این حوزه کاری نیازمند علاقه و پشتکار زیادی است؛ چراکه محیط کار معمولا با استرس بالایی همراه است و افراد در ابتدای ورود ممکن است در هفته بین ۷۰ تا ۹۰ساعت کار کنند.
