فعالان بورسی در انتظار پایان افتهای پی در پی شاخص سهام
گره بورس کجاست؟
علی محمدی / دنیای اقتصاد
در حالی که شاخص سهام ۱۹مردادماه ســـــــــال ۹۹ در محدوده ۲ میلیون و ۷۸هزار واحد قرار داشت، اکنون بورس پس از سه‌سال زیر این سطح قرار دارد.این موضوع نگرانی‌هایی را برای سرمایه‌گذاران داخلی درخصوص سرایت سقوط قیمت‌ها به کل بازار و نمادهای کوچک‌تر به دنبال داشته است. قرار گرفتن شاخص سهام در کف ۲میلیون واحد در حالی است که با توجه به نزدیک شدن به روزهای پایان سال و فشار سنتی ناشی از عرضه حقوقی‌‌‌ها این موضوع نیز مزید بر علت شده تا امیدواری چندانی نسبت به احیای بورس در مدت باقی‌مانده تا پایان سال ایجاد نشود. یکی از موضوعات مهم در بازار سهام به عدم‌انعکاس روند صعودی نرخ ارز در قیمت‌های سهام شرکت‌های مرتبط بازمی‌گردد. در سال قبل و همزمان با تحرکات افزایشی در بازارهای ارز و طلا، بازار سهام نیز با تاخیر، جاماندگی خود را جبران کرد؛ اما امسال این اتفاق رخ نداد. این در حالی است که تجربه‌‌‌های تاریخی نشان می‌دهد، بین بورس و ارز رابطه معناداری وجود دارد.
در واقع رونق بورس با افزایش نرخ ارز سبب رونق بازار سرمایه در افق میان‌‌‌مدت خواهد شد. اما به نظر می‌رسد، بورس با نرخ دلار واگرایی بیشتری نشان دهد. با واکاوی دلایل این امر میتوان به تداوم سیاستگذاری اقتصادی در راستای کنترل بازارها اشاره کرد. دلار از مقطعی به بعد متاثر از سیاستهای اقتصادی عقبگرد قیمتی نشان نداد؛ اما به نظر می‌رسد سیاستگذار تمام توان خود را برای عدم‌جذب پول به بازار سهام به کار بندد. درواقع از طرفی برخی از سهام در راستای نرخ دلار حرکت خواهند کرد و از سوی دیگر برخی بخشنامه‌‌‌ها وضعیت صعودی بورس را که ناشی از جهش ارزی است خنثی خواهد کرد. بنابراین میتوان عملیاتی شدن این سناریو را در رفتار معاملهگران نیز مشاهده کرد. معاملات بورس در نخستین هفته اسفندماه نیز با تداوم رکود و خروج سرمایه‌‌‌ها و افت شاخص پایان یافت. حالا سهامداران قدیمی نیز به جرگه فروشندگان پیوسته‌‌‌اند. واقعیت این است که نگرانی غالب میان فعالان بورسی در مورد اثرگذاری منفی سیاستهای دولت بر معاملات سهام به واسطه کنترل قیمت ارز و تداوم افزایش سود سپرده بانکی است. بررسی رفتار معاملهگران در ماه‌‌‌های اخیر و روند ورود و خروج پول به‌وضوح این نگرانی را تایید می‌کند. با این حال، انتظار تحرکات در صنایع دلاری به‌ویژه گروه‌‌‌های پتروشیمی، فلزات اساسی و فولادی‌‌‌ها تا زمانی که شرایط سیاستگذاری‌‌‌ها تغییر ریل ندهد دور از ذهن است. بررسی گروه‌‌‌های مختلف سهامی نشان می‌دهد که شرایط اکثر نمادها از منظر تقاضا مساعد نیست و وضعیت مبهم متغیرهای پیرامونی کماکان سایه سنگین خود را بر فضای معاملات حفظ کرده است. در بازار ارز جدیترین احتمال تقویت ارز است.
دلار از ابتدای زمستان صعود ۱۸درصدی قیمت را رقم زده است. به نظر می‌رسد تصور غالب در بین سرمایه‌گذاران عبارت از مقاومت جدی دلار برای بازگشت به سطح پایین‌‌‌تر قیمتی است. به همین دلیل اگر سرمایه‌گذار به این نتیجه برسد که تثبیت نرخ ارز گزینه‌‌‌ای منسوخ در بازار خواهد بود، این موضوع میتواند تا حدودی بورس تهران را از پس‌لرزه‌‌‌های سیاستهای دستوری در امان نگه دارد؛ در غیر‌این‌صورت تصور پیشروی رکود در بازار سهام میتواند صحیح باشد. افزون بر آن به‌‌‌عبارتی میتوان بازی‌خوانی بورس در ماه‌‌‌های آینده و حرکت بازار را به متغیرهای غیر‌اقتصادی نیز گره زد. در واقع روند بازار سهام تا حدود زیادی به این گزاره بستگی دارد که وضعیت سیاست خارجی کشور به چه صورت و با چه کیفیتی پیش برود. وضعیت بازار جهانی هم میتواند اثرات مهمی بر بورس بگذارد. اما آنچه درباره بازار قطعی است و همه کارشناسان و تحلیلگران بر آن توافق دارند این است که بازار در حال حاضر مشکل بنیادی ندارد و صرفا از کمبود نقدینگی در راستای وضعیت متغیرهای اثرگذار رنج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد.
اکنون بازار سرمایه به لحاظ قیمتی ارزنده است، اما برای خرید سهام به دلایلی که توضیح داده شد فاقد جذابیت است. بسیاری از سهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها پایین‌‌‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌‌‌شوند، اما موج بی‌‌‌اعتمادی به بورس باعث شده تا پول وارد بازار نشود. به نظر می‌رسد تقاضایی که باید بازار را فعال کند، منتظر است در محیط مطمئن‌‌‌تری وارد شود. با توجه به اینکه ورود پول به بازار به همه تصمیمات اقتصادی و سیاستهای پولی، از جمله تصمیمات بودجه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای، قیمت دلار و نرخ بهره وابسته است تا حدودی دور از ذهن است که تا پایان سال بازار آماده شروع روند رو به رشد شود. حتی ممکن است آغاز روند صعودی بیش از موعد مورد انتظار به طول بینجامد.
در روزهای سرد زمستان که دادوستدهای بورس به‌‌‌خوبی پیش می‌‌‌رود، ترس سهامداران از افت قیمت سهام و فروش سهام بر آن مبنا میتواند راهبردی منطقی در کوتاه‌مدت باشد.
در هفته‌‌‌های گذشته آنچه بیش از قبل از سوی کارشناسان مورد بحث قرار گرفته این است که بازارسرمایه برای شروع روند رو به رشد خود به محرک جدی نیاز دارد که این محرک میتواند عقب‌نشینی دولت از سیاستگذاری‌‌‌های تحکمی باشد که در صورت وقوع این اتفاق در آینده نزدیک شاهد بازگشت رونق به بازار سرمایه خواهیم بود.
