سیاست‌های انقباضی با وجود تاثیر منفی بر بورس ادامه دارد
سلاح بی‌توجهی
در حال‌حاضر تحلیلگران مختلف علت اصلی عدم‌رونق بازار سرمایه و ریزش‌های فراتر از انتظار در تالار شیشه‌ای را افزایش نرخ بهره در بازار بدون‌ریسک رقیب می‌دانند و معتقدند ریاست سازمان بورس باید در این‌خصوص واکنش نشان دهد. بالاخره دیروز شایعاتی در بازار به گوش رسید، مبنی‌بر اینکه مجید عشقی درخصوص اثرات گواهی‌سپرده بانک‌مرکزی بر بورس نامه‌‌‌‌‌ای به رئیس‌جمهور نوشته است اما بعید به‌نظر می‌رسد این نامه هم منجر به اقدام حمایتی عملی از سوی دولت شود. موضوعی که نمی‌توان از آن چشم‌پوشید این است که سیاستگذار مخصوصا در یک سال‌گذشته از سلاح بی‌توجهی در‌برابر بازار سرمایه استفاده کرده‌است و با وجود تاثیرات منفی شدید سرکوب قیمتی و قیمت‌گذاری دستوری بر بورس، بر این سیاست‌ها تاکید ورزیده و درحالی‌که با شعار اولویت بورس بر سر کار آمده‌است، این بازار را از اولویت‌های خود خارج کرده‌است. موضوع اما به بی‌توجهی ختم نمی‌شود. دولت در این مدت هرگاه با مضیقه مالی مواجه بوده نیز دست در جیب سهامداران کرده و از این محل کمبود خود را جبران کرده‌است. اگر به این موضوع جذابیت بازار رقیب هم اضافه شود، وضعیت این روزهای تالار شیشه‌ای توجیه‌پذیر است.
سرنوشت بورس به‌دست سود بانکی
سعید مشکات، تحلیلگر بازار سرمایه گفت: علاوه‌بر ریسک‌هایی که از ابتدای سال‌جاری برای بازار سرمایه به‌وجود آمد، در برخی از سهام در پاییز مقداری افت قیمت‌های جهانی را شاهد بودیم و این موضوع در پاییز حاشیه سود شرکت‌ها را مقداری کاهش داد. علاوه‌بر آن نرخ بهره‌ای که عملا به 30درصد رسیده، نسبت P/R نظام بانکی را به‌شدت کاهش داده و جذابیتی ایجاد‌کرده که عده‌ای ترجیح می‌دهند منابع خود را به‌جای تبدیل به سهام فعلا در بانک سپرده کنند.وی ادامه داد: این موضوع باعث‌شده ورود نقدینگی به بازار سرمایه نداشته باشیم و حتی گاهی خروج نقدینگی را نیز شاهد باشیم تا نسبت P/E بازار سرمایه خود را به نسبت P/R نظام بانکی نزدیک کند. چیزی که الان می‌بینیم این است که جریان ورود سرمایه به بازار نداریم و مهم‌ترین عامل آن نیز نرخ بهره بانکی است که جو روانی منفی ایجاد‌کرده است. مشکات ادامه داد: البته بخشی از دلیل فشار عرضه هم مربوط به ایام پایانی سال است. معمولا در اوایل اسفندماه تسویه‌حساب‌ها را داریم و این موضوع مقداری جریان فروش را شدت می‌بخشد، از طرفی شرکت‌هایی که سال‌مالی آنها انتهای اسفند است و نیاز به نقدینگی برای پرداخت حقوق و مزایای نیروهای کار خود دارند نیز در سمت فروش ظاهر می‌شوند و معمولا فشار فروش در یکی دو هفته اول اسفند وجود دارد. احتمال می‌رود در چند روز آینده فشاری که از این محل وجود دارد برطرف شود اما موضوع نرخ بهره باقی‌می‌ماند.این تحلیلگر افزود: اگر سیگنالی مبتنی بر کاهش این نرخ مخابره شود، روی بازار تاثیر مثبت می‌گذارد و می‌تواند باعث رشد بازار باشد اما اگر شواهد حاکی از آن باشد که نرخ بهره در همین حوالی باقی خواهد ماند یا حتی افزایش می‌یابد، طبیعتا روی بازار تاثیر منفی می‌گذارد.مشکات تصریح کرد: دولت به بازار سرمایه بی‌توجه است. سیاست‌هایی که اتخاذ‌شده به سمت انقباضی می‌رود و نگاهی که سیاستگذار پولی داشته این بوده که با رشد نرخ بهره و ثابت نگه‌داشتن نرخ دلار تورم را کنترل کند و این موضوع مشخصا به شرکت‌های بورسی آسیب می‌زند. از آن طرف نگاهی وجود داشته که بر اساس آن به سود شرکت‌های بورسی دست‌اندازی شده‌است، بنابراین بازار سرمایه از دو طرف تحت‌الشعاع قرارگرفته؛ هم موضوع سرکوب قیمت‌ها و رکود و نرخ غیرواقعی ارز شرکت‌ها و از طرف دیگر هم هر شرکتی که سودده بود، در سال‌جاری تبصره و دستورالعمل و قانونی وضع شده که این سود را تحت‌تاثیر قرار داده و بازار از این دو محل تحت‌فشار است.وی گفت: با توجه به اینکه تحریم‌های مالی دولت در حال تشدید است، بعید به‌نظر می‌رسد که دولت تجدیدنظری درخصوص سیاست‌هایش در قبال بازار سرمایه داشته‌باشد و از این جهت انتظار تغییر در وضعیت بازار سرمایه نمی‌رود مگر اینکه نرخ بهره مقداری کاهش یابد یا شاهد رشد قیمت دلار نیمایی باشیم. الان عملا هزینه سرکوب تورمی را از جیب سهامداران بورسی برمی‌دارند و شرکت‌های بورسی را ملزم می‌کنند دلار خود را ارزان‌تر بفروشند درحالی‌که هزینه تولید این شرکت‌ها با تورم افزایش می‌یابد و این آسیبی است که به این شرکت‌ها وارد می‌شود. این تحلیلگر خاطرنشان کرد: اگرچه روند بازار در یک نگاه کلی نزولی است اما در همین روند موج‌های کوتاه‌مدت صعودی داریم و سهامداران می‌توانند از این موج‌ها که به‌صورت دوره‌ای هر سه ماه و تا 6 ماه به‌وجود می‌آید، استفاده کنند.
لزوم توقف بازارگردانی
کمال خانزاده، دیگر تحلیلگر بازار سرمایه گفت: متاسفانه با توجه به رویکردی که بانک‌مرکزی درخصوص افزایش نرخ سود بانکی اعلام کرد، تمامی نرخ‌ها با درآمد ثابت شامل تامین مالی‌های تضمین‌شده افزایش پیدا کرده و این نرخ‌ها جذاب و بدون‌ریسک است. سرمایه‌گذاران در شرایط فعلی کشور ترجیح می‌دهند فعلا در مقطع کوتاه‌مدت پول خود را در اوراق بدون‌ریسک بگذارند.وی ادامه داد: از طرفی با توجه به اینکه دولت با کسری‌بودجه‌ای که در سال‌های اخیر هم بیشترشده مواجه است و منابع درآمدی غیر از مالیات ندارد، با اصلاحیه فرمول و تغییر قیمت‌گذاری و قیمت‌گذاری‌های دستوری، به سود شرکت‌ها دست‌درازی می‌کند و این موضوع همانند ریسکی بالای سر بازار است و این باعث‌شده حتی از سهم‌هایی که P/E آنها 4 است هم استقبالی نشود. این موضوعات باعث‌شده بازار سرمایه در بین بازارهای موازی مظلوم واقع شود و در کوتاه‌مدت هم چشم‌انداز روبه‌رشدی برای این بازار متصور نیست. از طرفی سود بدون‌ریسک بازار پول خیلی جذاب است و از طرف دیگر ریسک‌های زیادی متوجه بازار سرمایه است؛ لذا فعلا سرمایه‌گذاران بعید می‌دانند در کوتاه‌مدت بتوانند سودی کسب کنند. این تحلیلگر گفت: علاوه‌بر این رویه‌های غلطی درخصوص بازارگردانی و سیستم‌های الگوریتمی در بازار وجود دارد که امیدواریم با تغییرات مدیریتی اصلاح شود. این ابزارها که در کل بسیار خوب هم هستند بعد از ریزش سنگین سال99 وارد بازار شدند و در شرایط فعلی به توسعه بازار کمک نمی‌کنند. به‌نظر من سیستم‌های بازارگردانی فعلی باید متوقف شوند و سهامی که در ید بازارگردانان است، باید جزو دارایی شرکت‌ها و سهامداران شرکت‌ها باشد. وی ادامه داد: ابزارهای الگوریتمی هم خوب است اما برای بازاری با ارزش 800میلیارد دلاری بر اساس اقتصاد ایران، امروز ارزش کل بورس ایران با این همه شرکت 140میلیارد دلار است؛ درحالی‌که یک شرکت در کشور دیگر چندین‌برابر ارزش کل بازار سرمایه می‌ارزد. در حال‌حاضر اینها به‌دست اشخاص محدودی مدیریت می‌شود و این باعث‌شده کسانی که می‌خواهند سرمایه جدید وارد بازار سرمایه کنند، از این حیث لطمه بخورند.
