نگاهی به بازارهای سهام کشورهای آسیای شرقی
از بهترین‌ها تا بدترین‌ها
چشم‌انداز مثبت این بازار سهام و میزان قیمت به درآمد نسبتا پایین سهام‌ها با وجود رشد بیش‌از 25درصدی شاخص کل، بورس ژاپن را تبدیل به بهترین بازار سهام آسیای شرقی کرده است. این در حالی است که بورس‌های دیگری همچون سنگاپور و کره جنوبی نیز وضعیت چندان مطلوبی ندارند و رشد تایوان نیز به دنبال ریزش‌های شدید آن در 2022 بوده است. با این وجود، قانون‌گذاران مالی کره جنوبی به دنبال اصلاح قوانین شرکتی این کشور و الگوبرداری از موفقیت بورس ژاپن هستند. این اصلاحات، امید سرمایه‌گذاران به رشد این بازار را افزایش داده است. تقلید یک کشور از سیاست‌های موفق بازارهای خارجی مشابه برای سازمان دادن به بازار و بازگشت به مدار صعودی، راهکاری است که برای بورس تهران نیز می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد.
سنگاپور: فروش خانه‌های خصوصی جدید سنگاپور در سال 2023 به کمترین میزان در 15 سال گذشته خود رسید. محدودیت‌های شدید در بازار مسکن و عملکرد ضعیف اقتصاد سنگاپور در این سال، از عوامل عملکرد ضعیف این بازار بودند. سنگاپور تاکنون توانسته از بدترین رکود جهانی مسکن جلوگیری کند اما صنعت املاک و مستغلات این کشور نیز در وضعیت چندان معتدلی قرار ندارد. رشد اقتصادی این کشور در طول سال گذشته 1.2درصد بود که بهتر از پیش‌بینی‌های دولت این کشور بود. با این وجود، این آمار نشان‌دهنده وضعیت اقتصادی نه چندان مطلوب این کشور و عدم وجود ثبات در رشد اقتصادی آن است.
شرایط اقتصاد نامطلوب این کشور در بورس آن نیز نمایان بود. در سال گذشته شاخص STI بورس سنگاپور ثابت ماند و نتوانست رشدی در پی داشته باشد اما توانست از رکود موجود در بازارهای سهام چین و هنگ‌کنگ اجتناب کند. روند ادامه‌دار افزایش نرخ بهره سنگاپور اثر قابل‌توجهی بر شرکت‌های حوزه املاک و مستغلات بورس این کشور داشت. افزایش مداوم نرخ بهره منجر به افزایش هزینه‌های تامین مالی این شرکت‌ها شد و تنها سه شرکت از چهل شرکت بورسی این صنعت سود سهام بالاتری را در سه‌ماهه سوم خود منتشر کردند. همچنین، سود اوراق قرضه به بیش از 4درصد افزایش یافت و موجب تقاضای کمتر برای سهام‌های با ریسک بیشتر شد. بورس سنگاپور از شروع سال جدید میلادی نیز سرخ‌پوش بوده و شاخص آن 3.1درصد افت داشته است.
ژاپن: بازار سهام ژاپن به‌سرعت درحال بهبود است و باتوجه به اینکه سرمایه‌گذاران جهانی همچنان به دنبال بازارهای جایگزین دومین اقتصاد بزرگ دنیا برای سرمایه‌گذاری هستند، به دنبال بازیافتن جایگاه قبلی خود در برابر بازار سهام چین است. فاصله بین ارزش بازاری بورس‌های چین و ژاپن تا اواخر 2023 به 2.7هزار میلیارد دلار کاهش یافت که کمترین فاصله از ژوئیه 2020 است. آخرین باری که ارزش بازاری بورس ژاپن بیشتر از چین بود، اوایل سال 2019 بود. باتوجه به اینکه این کشور در حال خروج از تورم منفی است، چشم‌انداز رشد بازار سهام آن نیز مثبت است. این در حالی است که چین به سرعت درحال از دست دادن جایگاه خود در میان سرمایه‌گذاران است.
بسیاری از سرمایه‌گذاران چینی جذب بورس ژاپن شده‌اند و شاخص‌های این بازار را به بیشترین میزان خود در 34 سال گذشته رسانده‌اند. در نقطه مقابل، شاخص CSI300 بورس چین همچنان به روند نزولی خود ادامه می‌دهد. شاخص‌های Nikkei225 و Topix بورس ژاپن توانسته‌اند با رشد 25درصدی طی 12 ماه گذشته، بهترین عملکرد را در سطح جهانی داشته باشند. همچنین با وجود رشد بالا، احتمال گران شدن این بازار (overheat) وجود ندارد چراکه برای مثال در حال حاضر شاخص Topix با نسبت قیمت به درآمد 15 معامله می‌شود که میانگین این نسبت در ده سال گذشته بوده و نسبت به میانگین جهانی ارزان محسوب می‌شود. بورس ژاپن امسال نیز از مجموعه‌ای از اقدامات برای جذاب‌تر کردن بازار برای سرمایه‌گذاران خرد و صندوق‌های جهانی رونمایی می‌کند. برای مثال، حساب‌های پس‌انداز بازنشستگی از مالیات معاف خواهند شد.
کره جنوبی: این کشور در حال حاضر به دنبال تکرار موفقیت ژاپن در توسعه بازار سهام با انجام اصلاحات شرکتی است. قانون‌گذاران مالی سئول به‌دنبال اجرای طرحی مشابه طرح «نامگذاری و شرمندگی» (name and shame) ژاپن هستند که در آن لیست شرکت‌های با مدیریت ضعیف منتشر می‌شود. این کشور احتمالا از شاخص جدیدی رونمایی کند که میزان تلاش شرکت‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. طبق اعلام کیم جو هیون، رئیس FSC، از شرکت‌هایی که کمتر از ارزش دفتری خود معامله می‌کنند خواسته می‌شود اصلاحات شرکت‌های خود را افشا کنند. پس‌از آن تنظیم‌کنندگان فهرستی از شرکت‌هایی که اصلاح داشته‌اند و شرکت‌هایی که هیچ‌گونه اصلاحاتی نداشته‌اند منتشر می‌کنند. یکی دیگر از اصلاحات بازار سهام این کشور، ممنوعیت فروش استقراضی است. به گفته ناظران مالی کره جنوبی، فروش استقراضی غیرقانونی بیش‌از 20درصد از معاملات روزانه بازار سهام این کشور را شامل می‌شود. باوجود اینکه خالی‌فروشی حجم بسیار اندکی از معاملات (0.001درصد از کل ارزش معاملاتی) را شامل می‌شود، سهام‌های خاصی را در بر می‌گیرد که بر قیمت نهایی آنها اثر بسزایی دارد.
عملکرد ضعیف کره جنوبی در برابر ژاپن طی سال گذشته موجب ناراحتی زیاد سرمایه‌گذاران خرد شد. شاخص بورس کره جنوبی در 12 ماه گذشته تنها 5.5درصد رشد داشت که نسبت به رشد بالای ژاپن که به دلیل افق مثبت اقتصادی این کشور و تضعیف ین در برابر دلار رخ داد غیر‌قابل‌قبول بود. دلیل مقایسه عملکرد بورس ژاپن و کره جنوبی این است که به دلیل ضعیف بودن حاکمیت شرکتی آسیا، این دو کشور برای سالیان طولانی همچون دوقلوهایی بودند که عملکرد یکسانی داشتند. اکنون ژاپن در مسیر پیشرفت قرار گرفته درحالی‌که در کره جنوبی خانواده‌های قدرتمند همچنان مانع اصلاحات لازم می‌شوند.
تایوان: بورس تایوان در سال 2023 عملکرد درخشانی به ثبت رساند و شاخص کل آن (TWSE) 26.7درصد رشد داشت. ارزش بازاری این بازار نیز 416.2میلیارد دلار افزایش داشت. این عملکرد موفق به دنبال سقوط تاریخی بورس در سال قبل‌تر با 22.4درصد نزول بود. صنعت پیشران این بازار شرکت‌های حوزه فناوری بودند. برای مثال، شرکت TSMC تایوان که یک شرکت سازنده تراشه است، افزایش حدود 140میلیارد دلاری در ارزش بازار خود داشت و محرک اصلی بازار بود. بورس تایوان اما سال 2024 را چندان موفقیت‌آمیز آغاز نکرده است. یکی از دلایل این موضوع، امید زیاد این بازار به کاهش نرخ بهره آمریکا، تضعیف دلار و درنتیجه سرمایه‌گذاری بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی در این بازار بود که با شروع سال جدید میلادی و تصمیمات فدرال رزرو از دست رفت.
در مجموع به نظر می‌رسد کشورهای آسیای شرقی در وضعیت چندان مطلوبی به سر نمی‌برند. صرف‌نظر از ژاپن، بورس دیگر کشورهای این ناحیه بازده چندان مثبتی نداشته‌اند و درصورت عدم تحقق اصلاحات موردنیاز، بازگشت به مدار رشد برای این بازارها بسیار دشوار به نظر می‌رسد. با این وجود، ژاپن در حال حاضر به عنوان الگویی برای کره جنوبی عمل می‌کند و امیدواری‌ها برای اصلاحات عمیق بورس کره جنوبی و موفقیت این بازار در آینده بالاست.
