حمایت ۶/ ۱ میلیون واحدی شاخص کل حفظ شد؛ دو سناریو برای هفته جاری
آتش‌بس اصلاح بورس؟
بورس تهران در نخستین هفته از بهمن ماه به گونه‌ای در سراشیبی سقوط قرار گرفت که برخی از فعالان اقتصادی روند معاملات این بازار را با مسیر حرکتی قیمت سهام در نیمسال ابتدای سال مقایسه کردند؛ روندی سرد و مایوس‌کننده، به‌طوری‌که شاخص‌کل بورس، طی هفته گذشته ریزش 57/ 4درصدی و شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز افت نزدیک به 6/ 2درصدی را به‌ثبت رساندند؛ آن هم در شرایطی که بازارهای دلار و طلا در اکثر روزهای گذشته در مدار صعودی حرکت کردند.
با این اوصاف زرق‌و‌برق این دو بازار نیز نتوانست از افت‌وخیز پرنوسان سهام بکاهد و سرمایه حقیقی‌‌‌‌‌‌‌ها را به سمت بورس هدایت کند. اظهارات کارشناسان بازار سرمایه حاکی از آن است که برخی عوامل، از جمله چراغ سبز بانک مرکزی به بانک‌ها مبنی بر افزایش سطح نرخ سود سپرده بانکی، تحریم‌های جدید بین‌المللی، بالاگرفتن اختلاف شورای رقابت و سازمان بورس پیرامون عرضه خودرو در بورس کالا و اخیرا نیز برنامه تازه دولت در خصوص اعمال سیاست‌های دستوری در بخش قیمت‌گذاری کالاها، را می‌توان دلایل اثرگذار بر تغییر ریل بازار سهام از روند تعادلی تلقی کرد. آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد بورس تهران از روند افزایشی که در پیش گرفته بود، فاصله گرفته است و جریان دادوستدهای بورسی مجددا رو به زوال دنبال می‌شود.
گرچه شاخص کل همچنان ابرکانال 6/ 1میلیون‌واحدی را حفظ کرده است اما ریزش بیش از 77هزارواحدی این نماگر در هفته گذشته می‌تواند بر ابهامات این بازار بیفزاید. تحلیلگران بازار سرمایه در این مورد اظهارات مختلفی را به میان می‌آورند. برخی از آنها معتقدند روند منفی روزهای قبل مقطعی است و بازار به سبب چشم‌انداز تورمی حاکم بر اقتصاد کشور، چاره‌ای جز وفق دادن خود با این وضعیت ندارد. اما عده‌ای دیگر از فعالان اقتصادی نیز اعمال سیاست‌های دستوری از سوی سیاستگذار را عاملی کلیدی در تداوم سرخپوشی تالار شیشه‌ای عنوان می‌کنند. با‌این‌حال برآورد اظهارات کارشناسان حاکی از آن است که بورس تهران به دلیل اینکه تا قبل از آبان‌ماه رکودهای عمیقی را به خود دیده است، تاب‌آوری چندانی برای ادامه دادن در این وضعیت را ندارد.
رونق نوسان‌گیری
درماه‌های گذشته سرمایه‌گذاران همزمان با کمرنگ شدن امید به حصول توافقات برجامی، با اطمینان خاطر بیشتری پا به بورس گذاشتند؛ اما با توجه به اینکه فعالان اقتصادی در گیرودار تصمیمات ناگهانی سیاستگذار با شوک‌های پی‌در‌پی مواجه‌اند، این مهم توانست در پنج روز معاملاتی هفته قبل افت بیش از 77هزارواحدی شاخص کل این بازار را رقم بزند.
بدین ترتیب کارشناسان بازار سهام بر این باورند که قرار گرفتن دماسنج بازار در کف کانال 6/ 1میلیون‌واحدی می‌تواند نشانه‌ای از بروز چالش‌های جدید باشد و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت را در این مقطع رونق بخشد. در همین رابطه، احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، ضمن بررسی روند معاملات سهام در نخستین هفته نوسانی بهمن‌ماه، از رونق نوسان‌گیری در این بازار خبر داد. او گفت: تداوم وضعیت بازار سهام در هفته جاری منجر به رونق نوسان‌گیری در این بازار خواهد شد. هم‌اکنون برخی از سهام به دلیل اینکه متاثر از قیمت‌های جهانی و تغییرات قیمتی بیرونی قرار دارند، ممکن است به صورت مقطعی مورد توجه سهامداران قرار بگیرند و با جهش قیمت در کوتاه‌مدت روبه‌رو شوند. با توجه به اینکه تغییرات احتمالی موجب گردش منابع میان صنایع مختلف می‌شود، امکان جذب سرمایه‌گذاران به این بخش از صنایع بیش از قبل وجود دارد. چنین روندی سبب افزایش نوسان گرفتن و اصلاح مقطعی قیمت گروهی از صنایع می‌شود.
رضاپور ضمن اشاره به طبیعی بودن روند احتمالی «نوسان‌گیری» در روزهای آتی بازار سهام، بیان کرد: وضعیت جدیدی که در بازارهای دارایی در حال رقم خوردن است، از یک سو و از سوی دیگر چشم‌انداز افزایشی نرخ تورم و بهای دلار به عنوان محرک بازارها، سرمایه‌گذاران را به سمت بازارهایی با بازدهی کوتاه‌مدت هدایت کرده است. از این‌رو نمی‌توان انتظار داشت همه صنایع متحدالشکل به سمت روند مثبت حرکت کنند. تا زمانی که تفاوت میان صنایع مختلف وجود دارد، طبیعی است که منابع ریالی متمایل به سمت نوسان‌گیری بین سهام مختلف در رفت‌و‌آمد باشند.
او در ادامه افزود: خلاف این روند در سال 99 اتفاق افتاد. درحالی‌که کل بازار به سمت صعودی در حرکت بود، سهامداران برای خرید انواع سهام رغبت نشان دادند؛ اما همزمان با آغاز اصلاح قیمت سهام، منابع به سمت سهام کم‌ریسک سوق داده شد تا ریسک پرتفوی سهامداران مدیریت شود. به همین دلیل نمی‌توان از نوسان‌گیری به عنوان آفت بازار یاد کرد. با وجود اینکه بازار طی هفته گذشته با خروج 2هزار و 778میلیاردتومانی پول حقیقی مواجه شد، اما به نظر می‌رسد روند منفی مذکور مقطعی و قابل‌جبران باشد.
رضاپور با تاکید بر لزوم کنترل ریسک‌های متعدد بیرونی، عنوان کرد: در شرایط کنونی که اشخاص حقیقی برای تعدیل ریسک پرتفوی خود به دنبال سرمایه‌گذاری امن می‌گردند، تعدد ریسک‌های بیرونی، منابع ریالی را به سمت مقاصد کم‌ریسک نظیر بازارهای غیرمولد سوق می‌دهد. با کاهش ریسک‌های انتظاری، معاملات سهام از روند منفی خارج شده و در مواجهه با متغیرهایی نظیر قیمت دلار و چشم‌انداز افزایشی تورم مجددا به فاز تعادلی بازمی‌گردد.
حرکت لاک‌پشتی به سمت ریل تعادلی
در هفته گذشته نماگرهای بورسی در اکثر روزها شانه به شانه یکدیگر در مسیر کاهشی قرار گرفتند. کانال 6/ 1میلیون‌واحدی از ابتدای ریزش سال ۹۹ در هیچ‌یک از موج‌های صعودی شاخص سهام لمس نشده بود؛ اما هم اکنون نیز حتی حفظ این کانال با اماواگرهای فراوان مواجه است. در این میان کاهش ارزش معاملات روزانه سهام نیز وضعیت معاملات آتی بازار را وارد فاز پیچیده‌ای کرده است.
احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه، ضمن بیان این مطلب در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، از وضعیت دو پهلوی بازار سهام طی روزهای آتی سخن گفت. او دلیل ریزش بیش از 77هزارواحدی شاخص کل در هفته گذشته را اظهارات شورای رقابت در خصوص عرضه خودرو در بورس کالا عنوان کرد و معتقد است با کاهش تنش‌های موجود، از سرخپوشی نماگرهای بورسی کاسته می‌شود. همان‌طور که ملاحظه کردیم اختلاف نظر میان سازمان بورس و شورای رقابت بر سر عدم‌عرضه خودرو در بورس کالا منجر به خروج معاملات بورسی از روند تعادلی شد. اما با توجه به اینکه امکان تغییر نرخ دلار نیمایی شرکت‌ها وجود دارد، این گزاره مهم می‌تواند در این هفته سبب افزایش خوش‌بینی به جذب منابع ریالی شود. بررسی روند معاملات هفته قبل بازار سهام، از تمایل سهامداران به فروش خبر می‌دهد. به این ترتیب سهامداری جای خود را به افزایش فروش بخشید.
او در خصوص برخی احتمالات مبنی بر از دست رفتن حمایت 6/ 1 میلیون واحدی توضیح داد: در صورت از دست رفتن حمایت مزبور، بازار از منظر فضای روانی با بحران مواجه می‌شود. در حقیقت در چنین وضعیتی خریداران مجددا «استراتژی احتیاط» را در پیش خواهند گرفت. شاخص کل هم‌اکنون در سطح حساسی به سر می‌برد؛ اما بررسی‌های بنیادی نشان می‌دهد در این مقطع احتمال از دست رفتن کانال فوق تا حدودی پایین است. کف‌سازی جدید در محدوده فوق به اندازه‌ای برای بازار مهم است که امید می‌رود از ابتدای هفته جریان معاملات بازار سهام نوسانی رو به مثبت در پیش گیرد. تجربه نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران بورسی معمولا نگاهی جدی به تحولات قیمتی اسکناس آمریکایی دارند. مقاومت این اسکناس پرحاشیه برای عقبگرد قیمتی نیز بر گمانه‌زنی‌ها از تداوم روند صعودی آن تاکید می‌کند. این عوامل طی روزهای آینده می‌تواند مسیر تقویت بازار را تسهیل ببخشد. معاملات تعادلی و رو به مثبت شاید معقول‌ترین پیش‌بینی از وضعیت تالار شیشه‌ای در دومین هفته سرد بهمن‌ماه باشد.
شاخص کل طی 12 هفته اخیر در یک کانال افزایشی با نوسان روبه‌رو بوده و هم‌اکنون نیز، نزدیک به میانه این کانال قرار دارد. نماگر اصلی بازار، همزمان با تحولات سیاسی و اقتصادی در هفته اخیر، روندی کاهشی را پیموده است. این درحالی است که از منظر تکنیکال، شاخص بورس تهران با نزدیک شدن به سطح حمایتی پیش رو، بیش از هر زمان دیگری امکان بازگشت به روند صعودی قبلی را دارد.
بازگشت به سمت تعادل؟
فردین آقابزرگی نیز از دیگر کارشناسانی است که معتقد است بازار سهام متاثر از تعدد ریسک‌های بیرونی در هفته قبل با تداوم عرضه مواجه شده است. دو عامل رشد قیمت دلار و تشدید انتظارات تورمی ناشی از جهش قیمت در بازارهای دارایی، ادامه انتظار برای روند فوق را رقم زده است. این در حالی است که بازار سهام تحت تاثیر سیاست‌های دستوری با موانع جدی برای متعادل شدن دست به گریبان است.
اما چرا بازار سهام در روزهای گذشته در مسیر کاهشی قرار گرفت و این روند تا چه زمانی ادامه می‌یابد؟ این کارشناس در پاسخ به این سوال گفت: اگر بخواهیم نگاهی دقیق‌تر به عوامل شکل‌دهنده به این وضعیت داشته باشیم، باید این موضوع را از این منظر مورد بررسی قرار دهیم که نگاه سیاستگذار به بازار سهام نگاهی دستوری توأم با گرایش‌های سرکوب‌گرایانه قیمتی است. این مهم طی سال‌های گذشته به‌عنوان قدیمی‌ترین عامل بازدارنده درجهش قیمت سهام شناخته می‌شود که توانسته در طول دو سال گذشته بازار مزبور را به شدت تحت‌تاثیر منفی قرار دهد. سیاست یک بام و دوهوای تیم اقتصادی دولت در خصوص نرخ بهره و اظهارات ضدونقیض برخی از متولیان اقتصادی کشور در این مورد نیز موجب نااطمینانی بیشتر سرمایه‌گذاران برای ورود به این بازار شده است.
این شرایط در روزهای قبل نیز مجددا تکرار شد. چندگانه‌های عرضه خودرو در بورس کالا و بالا گرفتن تنش‌ها پیرامون این موضوع از اوج بی‌ثباتی در بازار سهام حکایت می‌کند. مسلما در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت سرمایه‌گذاران با فراغ بال، پول خود را وارد بورس کنند. او با اشاره به وضعیت بازارهای رقیب بورس،خاطرنشان کرد: چشم‌انداز افزایشی دو بازار دلار و سکه طلا حاکی از مقاومت جدی این بازار برای از دست ندادن کانال‌های کنونی قیمتی است. از این منظر، تالار شیشه‌ای نیز طی روزهای آینده چاره‌ای جز همراهی کردن بازارهای دارایی ندارد.
