«دنیای‌اقتصاد» پیوستگی روند صعودی بازار سهام را بررسی می‌کند
وقفه در تنفس بورس
دلیل ظهور و سقوط بازارها
بررسی‌ها نشان می‌دهد که یکی از ویژگی‌های مهم بازار‌های مالی، موج‌های تشکیل‌دهنده روندهای آن است. بنابراین با شروع یک روند صعودی و اتمام آن، روند نزولی آغاز خواهد شد. این امر یک حرکت کاملا طبیعی و همچنین منطقی بوده که در نتیجه کاهش یا افزایش ارزندگی سهام به سبب رشد یا افت قیمت‌نماد شرکت‌ها ایجاد می‌شود. در نواحی کف بازار، به دلیل قیمت کم سهم شرکت‌ها، ارزش نماد‌ها زیر ارزش ذاتی آنها بوده که سبب می‌شود معامله‌گران و سرمایه‌گذاران ترغیب به خرید سهام شوند. البته باید توجه داشت که در برخی از موارد شرایط نامناسب اقتصادی یا روانی حاکم بر بازار می‌تواند منجر به افزایش قیمت یک دارایی یا گروهی از دارایی‌ها بالاتر از ارزش ذاتی آنها شود و روندی نزولی در شرایطی شکل بگیرد که قیمت‌ها در بازاری مشخص حتی از سطوح معقول تحلیلی کمتر است. همچنین در نواحی سقف بازار به دلیل اینکه قیمت نماد‌ها به بالای ارزش ذاتی رسیده، دیگر خریداری مایل به وارد شدن در سهمی نیست که این امر موجب می‌شود تا بازار، روند نزولی را آغاز کند. بنابراین، این حرکت رشد و افت در بازار سهام جزو ماهیت آن بوده و به‌تبع آن اگر قیمت سهام دستوری یا به‌طور مصنوعی رو به بالا سوق داده شود، با گذشت مدت نه‌چندان طولانی، افت قابل‌توجهی را تجربه خواهد کرد، اما هرکدام از این روندهای صعودی و نزولی خود به تنهایی شامل ریزموج‌هایی می‌شوند. به این‌صورت که در یک روند صعودی بلندمدت، شاهد چند اصلاح و افت کوچک نیز خواهیم بود، اما به سبب اینکه میزان رشد‌ها از افت‌ها بیشتر بوده، روند صعودی شکل می‌گیرد. همین موضوع در روندهای نزولی نیز صادق بوده و طی اصلاح بازار، صعود‌های کوچکی نیز به چشم می‌خورد. حال اگر اشخاص حقوقی قدرتمند یا دولت‌ها بخواهند یک روند صعودی مصنوعی را شکل دهند و نگذارند که بازار سهام طبق طبیعت خود عمل کند، باید منتظر افت‌های غیر‌طبیعی در آینده نیز بود.
ریسک پیوستگی بازار و مبتدیان
بر همین اساس بازار سهام در ایران نیز مدتی است که رشد مداومی را تجربه می‌کند. این رشد کم‌نظیر از ۹ روز گذشته شروع شده و بیش از ۱۳درصد بازدهی مثبت در نماگر اصلی بازار را در‌پی داشته است. بررسی آمارهای به‌دست آمده در بازار سهام نشان می‌دهد که در این روند صعودی، هر روز نسبت به‌روز گذشته شاخص بازدهی مثبتی را دربر داشته است. این موضوع تا حدودی باعث بازگشت رضایت به چهره خسته سهامداران شده و حتی در دو روز از این ۹روز، خالص ورود پول افراد حقیقی نیز برخلاف سنت شکل‌گرفته در ماه‌های قبل به‌نحوی مثبت دیده شده‌است، اما باید در نظر داشت که این صعود‌های پی‌درپی لزوما اتفاق مثبتی برای آینده بازار تلقی نمی‌شود و دلیل آن‌هم از طی‌نکردن روند طبیعی بازار نشات می‌گیرد. همان‌طور که گفته شد روند بازار‌های مالی از موج‌ها و همچنین ریزموج‌ها تشکیل شده‌اند. بنابراین پس از چند روز صعودی یا نزولی، بازار نیاز به کمی اصلاح دارد. از طرف دیگر هنگامی که روند صعودی بازار سهام به‌طور مداوم صعودی باشد، قله‌ها و دره‌های کوچک ایجاد نشده و از آنجایی‌که اکثر افراد فعال در بازار از تحلیل تکنیکال که ساده‌تر از دیگر روش‌های تحلیل است، به‌صورت مبتدی استفاده می‌کنند؛ نمی‌توانند دید درستی از حمایت‌ها و مقاومت‌های پیش‌رو داشته باشند. همین موضوع سبب می‌شود که پس چند روز رشد قیمت‌ها، این گروه از سهامداران دچار هراس از ادامه روند شده و دست به‌فروش سهام خود بزنند.
در هفته گذشته دو خبر مهم به‌عنوان حمایت نسبتا موثر از بازار سهام منتشر شد. یکی از این اخبار، ۱۰بند تصویب‌شده درخصوص ایجاد رونق در بازار و حمایت دیگر، اقدام به خرید صندوق توسعه‌ملی به‌طور مستقیم با پول خود جهت ایجاد رونق در معاملات بورس تهران است. این اقدامات جدا از درست یا غلط بودن، توانستند تا حد خوبی موجب رشد استقبال سهامداران از بازار سهام شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخشی از این رشد چندروزه ناشی از نوسان‌های نرخ ارز بوده، اما دلیل اصلی آن ناشی از حمایت‌های انجام‌شده از بورس در هفته اخیر است. از آنجایی‌که نوسان نرخ ارز بر روی فروش و سودآوری شرکت‌های زیادی اثر می‌گذارد، بنابر این افزایش این نرخ سبب می‌شود سود برخی شرکت‌ها نیز در آینده رشد خوبی را تجربه کند. از طرف دیگر حمایت‌های انجام‌شده از بورس سبب‌شده‌است که کمی رونق در معاملات افزایش پیدا کند. همان‌طور که به چشم می‌خورد ارزش معاملات خرد (سهام و حق‌تقدم) در روز گذشته نسبت به میانگین مهر‌ماه رشدی برابر با ۲۵۰درصد را تجربه کرده و این موضوع نشان‌دهنده افزایش استقبال نسبت به بورس است، اما هنوز که هنوز است مثبت‌بودن خالص تغییر مالکیت افراد حقیقی به حقوقی دامنگیر بازار بوده و این نشان می‌دهد آن‌طور که باید، سرمایه‌گذاران حقیقی پول خود را وارد بازار نمی‌کنند. علت این امر می‌تواند ناشی از اعتماد‌نکردن فعالان بازار نسبت به تصمیمات سیاستگذاران باشد. برای اینکه موضوع موج و ریز‌موج کمی روشن‌تر شود، به بررسی اتفاقات سال۱۳۹۹ می‌پردازیم. در آن سال در پی رشد مداوم بورس برای مدت نسبتا طولانی و عدم‌اصلاح در میانه راه، شاهد افت قدرتمندی پس از اتمام روند صعودی شدیم. همان‌طور که روند صعودی در آن سال بلندمدت بود، مدت زمانی‌که بازار نیاز داشت تا قیمت‌های سهام را اصلاح کند نیز طولانی بود. همین موضوع را می‌توان به شرایط حال تعمیم داد. هم‌اکنون بیش از یک هفته است که بازار سهام روند صعودی قدرتمندی را آغاز کرده و اگر در میانه راه اقدام به اصلاح قیمتی برای چند روز نکند، باید افت قابل‌توجهی را در آینده نه‌چندان دور شاهد بود که به سبب آن سهامداران متضرر خواهند شد. بررسی شاخص‌کل نشان می‌دهد که این نماگر بازار در روز سه‌شنبه پس از به‌ثبت رساندن رشد ۶۸/ ۱درصدی در اواسط ساعات معاملاتی، افت اندکی را تجربه کرده و در پایان روز توانست نسبت به‌روز گذشته، ۲۹/ ۱درصد رشد کند. این موضوع نشان می‌دهد که در اواخر ساعات معاملاتی، کمی عرضه سهام در بازار افزایش یافت. در نهایت از این موارد می‌توان نتیجه گرفت که اگر سیاستگذار به‌دنبال حمایت اثرگذار و بلندمدت بوده، باید این کار را با علم به رفتار بازار انجام دهد. اگر روند شاخص‌های بازار سهام با حمایت انجام‌شده بتوانند نوسان‌های طبیعی را از خود به‌جای بگذارند، می‌توان انتظار داشت که در چند‌ماه آینده حال بازار از هم‌اکنون بهتر باشد، اما اگر تنها با خرید‌های هیجانی، قیمت سهام شرکت‌ها به بالا رانده شود، باید انتظار شرایط نه‌چندان خوبی را برای چند‌ماه آینده در نظر داشت.
