برجام، خیری که عدو شد
در این فرآیند روند بازار همچنان با ضعف مواجه است. ضعف موجود در بازار سرمایه نیز از جانب متقاضی برای خرید سهام است که همچنان تمایلی برای ورود به بازار ندارد؛ چراکه ریسک سیستماتیک بازار بالاست. دلیل این ریسک سیستماتیک هم این است که هر بار با نزدیک‌شدن به مذاکرات و به‌اصطلاح نتیجه‌‌‌‌‌‌‌گیری بازارها وارد یک وقفه می‌شوند. البته وقتی بازارها به این نتیجه برسند که نتیجه مذاکرات در وضعیت موجود تاثیری ندارد، آنگاه طبق متغیرهای واقعی عمل می‌کنند، اما در حال‌حاضر هنوز این اتفاق نیفتاده و بازار در وقفه است. از دیگر سو بازار جهانی نیز ضعف‌‌‌‌‌‌‌های خاص خودش را دارد.
چیزی که مشخص است اینکه هنوز تمایلی برای ورود به بازار سهام وجود ندارد و اجماعی هنوز ایجاد نشده است و شاهد آن هستیم که سطوح حمایتی نیز از محدوده یک‌میلیون و ۴۲۴هزار واحد متزلزل شد و در ابتدای هفته محدوده یک‌میلیون و ۴۰۰هزار واحدی را نیز از دست داد.
در ادامه نیز احتمالا بازار با حجم محدودی سطوح حمایتی را یکی‌یکی خواهد شکست. در این شرایط بازار به محرک احتیاج دارد و آن محرک اگر جریان پول باشد به دلیلی مانند ارزندگی شرکت‌ها نیاز دارد.
به‌طور کلی بازار سهام برای رشد باید شاهد یکی از این اتفاقات باشد: یا قیمت‌ها با شرایط موجود آنقدر ارزنده شوند که بازار برای نوسان به اجماع برسد یا متغییر برجام در بازار تاثیر بگذارد یا اتفاقی در بازارهای جهانی پیش‌بیاید، اما متاسفانه فعلا رویه بازار خوب نیست و به‌نظر می‌رسد تحت‌تاثیر ضعف متقاضی و پیشران‌‌‌‌‌‌‌های بازار در بدترین حالت در محدوده یک‌میلیون و ۳۴۰هزار واحد شاهد شکل‌‌‌‌‌‌‌گیری یک کف حمایتی باشیم، چراکه خیلی از سهام بازار در این کف به سطح حمایتی خیلی مهمی می‌‌‌‌‌‌‌رسند و بعد از آن در نیمه دوم مهرماه اگر گزارش‌های ۶ماهه شرکت‌ها مطلوب باشد احتمالا برگشتی را روی شاخص تا محدوده یک‌میلیون و ۴۰۰ تا ۴۴۰هزار واحد خواهیم داشت ولی ترند اصلی همچنان نزولی خواهد بود، اما چنانچه گزارش‌های ۶ماهه نیز ضعیف باشند (که احتمال آن هست) و فاکتورهای دیگر نیز عمل نکنند، این برگشت هم موقتی خواهد بود.
در مورد گزارش‌های ۶ماهه نیز وضعیت تا حدودی قابل پیش‌بینی است. به‌طور کلی بازارها بر اساس انتظارات تصمیم‌گیری می‌کنند. زمانی‌که ما می‌بینیم شرکت‌هایی مثل فولادمبارکه با P/ E زیر سه معامله می‌شوند و P/ E سایر سهم‌‌‌‌‌‌‌ها نیز حداقلی است؛ به این معنا که گزارش‌های پیش‌رو گزارش‌های ضعیف‌‌‌‌‌‌‌تری خواهند بود و احتمالا EPS شرکت‌ها نیز تضعیف شود. در این بین وضعیت بازار هم روی قیمت سهام اثرگذار است و آن را کاهش می‌دهد. در سه سال‌گذشته P/ E تحلیلی همیشه پایین‌تر از P/ E آینده‌‌‌‌‌‌‌نگر بود؛ یعنی همیشه بازار انتظار داشت سودآوری شرکت‌ها در فصول آتی بهبود پیدا کند اما در حال‌حاضر حتی P/ E فوروارد نسبت به دو سه سال‌گذشته بالاتر از P/ E آینده‌‌‌‌‌‌‌نگر است.
در مورد عوامل تاثیرگذار بر بازار باید به سرعت رشد نرخ محصولات داخلی، رکود یا تورم سطح تقاضا و... توجه داشت که در حال‌حاضر همه این موارد نیز در وضعیتی نامطلوب به‌سر می‌‌‌‌‌‌‌برند. این رکود بر انتظارات بازار اثر‌می‌گذارد و با توجه به اینکه انتظارات شکل‌‌‌‌‌‌‌دهنده روندهاست، به‌نظر می‌رسد این وضعیت فعلا در بازار خواهد ماند و بعد از شهریور احتمالا برگشت موقتی خواهیم داشت. در این بین توجه به این نکته ضروری است که فاکتوری که در کوتاه‌‌‌‌‌‌‌مدت و میان‌مدت روی سودآوری شرکت‌ها اثر می‌گذارد برجام نیست، برجام می‌تواند به‌عنوان محرکی در مقابل ضعف محرک‌‌‌‌‌‌‌ها و پیشران‌‌‌‌‌‌‌های اصلی بازار باشد.
محرک‌های اصلی بازار در درجه اول رکودی است که در بازارهای ما شکل‌گرفته است، علاوه‌بر این سرعت رشد نرخ محصولات شرکت‌ها کندتر شده و در نهایت میزان فروش شرکت‌ها کم شده است، از سوی دیگر در بازار جهانی نیز به دلیل سیاست‌های ضد‌تورمی و کاهش رشد اقتصادی شرکت‌ها ترند نزولی است و این رکود در سودآوری حداقل ۶۰درصد از سهم‌‌‌‌‌‌‌های بازار به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم اثرگذار است. با توجه به اینکه در حال‌حاضر محرک‌های داخلی و خارجی موثر بر بازار تضعیف‌شده، در نتیجه روی سود انتظاری بازار اثرگذار است و از رشد سود شرکت‌ها کاسته می‌شود و در نهایت P/ E انتظاری و سودآوری تحلیلی که ما داریم تضعیف می‌شود و این در قیمت اثرگذار است.
در این بین برجام می‌‌‌‌‌‌‌توانست یک شادابی در مقابل این عوامل منفی ایجاد کند، فضای موجود را تغییر دهد و سطح انتظارات بازار و سود انتظاری را حداقل در کوتاه‌‌‌‌‌‌‌مدت افزایش دهد، اما برجام هم به‌عنوان یک محرک مثبت عمل نکرد و اتفاقا خودش یک بار روانی منفی را شکل داد و از ورود پول‌‌‌‌‌‌‌ها به بازار سرمایه جلوگیری کرد.
زنجیره عوامل فوق‌‌‌‌‌‌‌الذکر باعث رکود بازار سهام شده و البته که این موارد در بازارهای موازی دیگر هم هست و بازارهای دیگر که بر اثر اخبار مثبت برجامی ماه اخیر رشد کردند هم‌‌‌‌‌‌‌اکنون دچار رکود شده‌‌‌‌‌‌‌اند.
در حال‌حاضر سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران حرفه‌‌‌‌‌‌‌ای در بازار سهام چاره‌‌‌‌‌‌‌ای ندارند جز اینکه با حجم‌‌‌‌‌‌‌های کمتری معامله کنند و فعلا به فکر بازدهی‌‌‌‌‌‌‌های کوتاه‌‌‌‌‌‌‌مدت باشند، تازه‌واردان بازار نیز یا سهامشان قفل شده و در زیان هستند یا اگر برنامه‌‌‌‌‌‌‌ای برای ورود دارند باید صبر کنند تا متغیرهای اصلی بازار تحکیم شوند.
