کارشناسان از چرایی رکود بازار سهام و راهکارهای خروج از این وضعیت گفتند
بازیگران فرار سرمایه از بورس
دستورها و دخالت‌‌‌‌‌‌ها خود عامل مهم دیگری در ایجاد شرایط استرس‌‌‌‌‌‌زا و ایجاد بی‌‌‌‌‌‌ثباتی هستند. حالا درمیان این ترس‌‌‌‌‌‌ولرزها سوال خیلی از سهامداران خرد که در بازار حضور دارند یا تمایل به حضور در آن را دارند، این است که رکود بورس و ارزش معاملات پایین تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ یا این سوال را مطرح می‌کنند که وقتی چنین وضعیتی در بورس حاکم است، می‌توان به رشد قیمت سهام امیدوار بود؟ کارشناسان بازار سرمایه در گفت‌‌‌‌‌‌وگو با روزنامه «دنیای‌اقتصاد» به موارد مختلفی در این رابطه اشاره کردهاند. برخی این دل‌‌‌‌‌‌نگرانی و خروج از بورس را منطقی دانسته و برخی دیگر بیان کردهاند که اشتباه است و دیگر بازارها هم چنین وضعیتی دارند. آنها در کنار توضیحات و دلایل خود برای به‌وجود آمدن این وضعیت در بورس و میان سهامداران حقیقی، به عوامل اثرگذار بر تشدید یا ادامه‌‌‌‌‌‌داربودن این وضعیت هم در صحبت‌‌‌‌‌‌هایشان اشاره کردهاند. برخی معتقدند که دولت اجازه نمی‌دهد نرخ دلار نیمایی هم‌‌‌‌‌‌پا با نرخ دلار آزاد رشد کند و این موضوع را عاملی برای رکود بورس معرفی می‌کنند و برخی دیگر هم به دخالت‌های دولت در وضعیت شرکت‌ها یا تورم اشاره می‌کنند. آنها البته به این موضوع هم مثل همیشه اشاره می‌کنند که سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران حقیقی باید برای سرمایه‌گذاری در بورس نگاه بلندمدت داشته باشند و نبود این نگاه به سرمایه‌گذاری را خود عامل دیگری برای خروج از بورس بیان می‌کنند.
دولت در جیب شرکت‌ها دست نکند
محمد نوربخش، کارشناس بازار سرمایه: هر زمان که مشخص شد دولت قرار نیست در جیب شرکت‌ها دست کند یا کمتر این کار را انجام بدهد، آن زمان می‌توان امیدوار بود که بورس از رکود خارج می‌شود و قیمت سهم‌ها رشد پیدا می‌کند. البته که دولت نباید در قیمت ارز نیز دخالت کند و باید اجازه بدهد که نرخ دلار نیمایی همزمان با بازار دلار آزاد رشد کند. این اتفاق‌‌‌‌‌‌ها که رخ بدهد، آن زمان می‌توان امیدوار بود که بورس از رکود خارج شود، اما اینکه گفته می‌شود دیگر بازارهای موازی با بورس برای سهامداران جذاب هستند، اینطور نیست، چراکه صرفا سهامداران حقیقی هستند که از بورس خارج می‌شوند اما در مقابل حقوقی‌‌‌‌‌‌ها در حال ورود پول به بورس هستند؛ به همین علت به این معیار نمی‌توانیم اکتفا کنیم که به این علت که حقیقی‌‌‌‌‌‌ها در حال خروج سرمایه‌‌‌‌‌‌هایشان از بورس هستند، پس این بازار با افت روبه‌رو شده است. البته که در شرایط فعلی اقتصاد کشور، برای حقیقی‌‌‌‌‌‌ها ممکن است بازارهای دیگر جذاب باشند اما با یک نگاه تحلیلی و موشکافانه به این موضوع، می‌توان متوجه شد که در بازارهای دیگر هم خبر چندانی نیست.
نکته دیگر هم این است که قیمت‌های جهانی خیلی از سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران را ترسانده است؛ چراکه در حال‌حاضر در مرحله نزول هستند اما همین شرکت‌های کامودیتی‌‌‌‌‌‌محور نیز با وجود قیمت‌های پایین، سودهای تقسیمی خیلی جذابی دارند و ارزنده هستند، اما متاسفانه رفتارهایی از دولت می‌بینیم که مجموع این رفتارها سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران را می‌‌‌‌‌‌ترساند و ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را بالا می‌برد. قطعی برق و احتمال قطعی گاز، فاصله نرخ دلار آزاد و نیما و غیره جزو دیگر فاکتورهایی هستند که باعث می‌شوند بورس درجا بزند، اما همیشه این مساله مطرح‌شده و این‌بار در این موضوع هم باید به آن پرداخته شود که سهامداران خرد و حقیقی باید با دید بلندمدت‌‌‌‌‌‌تری در بورس سرمایه‌گذاری کنند. اگر بگویند که از پارسال تا امسال یا دو سال‌پیش تا امسال، بورس رشد نداشته است یا در رکود بوده، درست است اما از سه سال‌پیش تا امسال اینطور نبوده است. همچنین نکته دیگر در همین رابطه این است که میانگین هندسی رشد سالانه بورس از سال۱۳۸۷ تا پایان سال۱۴۰۰ حدود۵۰درصد بوده اما مسکن و تورم کمتر رشد کردهاند. به همین علت باید افق‌دید سرمایه‌گذاری خود در بورس را بلندمدت کنند و آن زمان متوجه می‌شوند که بورس رشد بیشتری نسبت به دیگر بازارها داشته است.
متغیرهای اثرگذار بر بورس را دریابیم
مهدی دلبری، کارشناس بازار سرمایه: زمانی روند بورس به روندی تاریخی تبدیل شده بود اما حالا در گزارش‌های فصلی شرکت‌ها می‌بینیم که وضعیت تغییر کرده و حتی برعکس شده است. علت این موضوع هم قیمت‌گذاری دستوری از سوی دولت، افزایش تورم و عدم‌رشد نرخ دلار نیمایی با نرخ دلار آزاد بوده است. به همین علت در شرکت‌ها به این عللی که مطرح شد و مسائل دیگری چون هزینه‌‌‌‌‌‌های انرژی، حقوق پرسنل و غیره با کاهش حاشیه سود مواجه بوده‌‌‌‌‌‌اند. در چنین شرایطی دارندگان کالا بیشتر از دارندگان سهام بنگاه‌ها و شرکت‌ها سود کردهاند. در تحلیل بین بازارها هم شاهد تورم در بخش‌های مختلف اقتصاد بوده‌‌‌‌‌‌ایم.
سکه و ارز هم تا حدی توانسته‌‌‌‌‌‌اند بازده مناسبی را به دارندگان برسانند، اما در این میان بازار سهام عقب مانده است، در صورتی‌که اگر قیمت‌های جهانی به حالت تعادلی خود بازگردند، فاصله نرخ دلار نیمایی و آزاد کاهش پیدا کند و همچنین شاهد رفتار منصفانه دولت باشیم، می‌توانیم از این شرایط در بورس خارج شویم. این سه عامل هرکدامشان به اندازه دیگری حائزاهمیت و توجه هستند و ترکیب این عوامل است که باعث بهبود اوضاع بورس و ایجاد جذابیت در بازار می‌شود، چراکه بورس پدیده‌‌‌‌‌‌ای چند متغیره است اما امروز در حوزه بازار سهام ابهامات زیادی را شاهد هستیم که بارزترین این ابهام در شرایط سیاسی و بین‌‌‌‌‌‌المللی است. مجموع این عوامل باعث می‌شود که اعتماد به بازار کم شود و شاهد خروج سرمایه‌‌‌‌‌‌ها از بورس باشیم یا حجم معاملات پایین را ببینیم، چراکه شرایط متعادل نیست.
احیای برجام می‌تواند محرکی برای رشد بورس باشد
بابک سالاروند، کارشناس بازار سرمایه: در شرایط کنونی که حجم و ارزش پایین معاملات و به‌طور کل رکود بازار سرمایه را شاهد هستیم که عمدتا ناشی از فاصله زیاد P/ E بازار و P/ E اوراق و اسناد خزانه است. این فاصله باید کمتر شود و همچنین منتظر گزارش‌های سه‌ماهه و سودهای اعلامی شرکت‌ها باشیم که اگر منجر به کاهش P/ E بازار شود، می‌توان به شرایط آینده بازار امیدوار بود، اما تنها نمی‌شود به این موضوع اتکا کرد، چراکه متغیرهای دیگری نیز وجود دارند که این متغیرها ناشی از ریسک‌‌‌‌‌‌های سیستماتیک است. از جمله این ریسک‌‌‌‌‌‌های سیستماتیک می‌توان به قیمت‌گذاری دستوری دولت، سیاست‌های خروج دولت از صنایع خودرویی و مساله مهم‌تر از همه بلاتکلیفی در مورد احیای برجام اشاره کرد که اگر سایه ابهام از سر مذاکرات احیای برجام برداشته شود و به سرانجام نیکی برسد، می‌تواند محرکی بسیار عالی برای بورس باشد. موضوعی که تاثیر بسزایی روی متغیرهای اثرگذار بازار دارد. در نهایت تمامی مواردی که ذکر شد اگر به نفع بورس تغییر پیدا کند، می‌تواند منتج به خروج بازار از رکود بشود.
