ریسک و فرصت سهام در هفته دوم خرداد‌ماه بررسی شد
فرار سهامداران از نوسانات مقطعی؟
گرچه حضور شاخص‌کل در این محدوده یک روز بیشتر دوام نیاورد با این‌حال عبور ارزش معاملات روزانه سهام از ۷هزارمیلیارد تومان باردیگر سرمایه‌گذاران بیشتری را برای بازگشت به تالارهای شیشه‌ای امیدوارکرد، اما در هفته گذشته و انتشار برخی اخبار مربوط به پالایشی‌ها و گزارش‌‌‌‌‌‌‌های ضعیف‌‌‌‌‌‌‌تر از انتظار برخی شرکت‌ها موجی از نگرانی و البته تردید را در میان سرمایه‌گذاران ایجاد کرد. فضای ترس و بدبینی ایجاد شده در حالی بود که اعلام خبر واگذاری خودرویی‌ها با شایعات مربوط به نرخ‌هایی غیرمنطقی تشدید التهابات ایجادشده را رقم زد. ابهام در مسائل سیاسی و بین‌المللی نیز از دیگر عوامل مهم و اثرگذاری بود که نه‌تنها به فضای سرد معاملاتی هفته گذشته ختم شد، حتی بخش بزرگی از حقیقی‌های بازار را روانه درهای خروج کرد.
اتفاقات رخ داده در بازارسرمایه باعث ایجاد شبهاتی در تداوم صعودی قیمت سهام شده است. برخی تحلیلگران اقتصادی از محرک‌های قوی برای خیز جدی شاخص خبر می‌دهند اما عدهای دیگر از کارشناسان بازار سرمایه ابهامات چندوجهی در برخی دستورالعمل‌ها و سیاستگذاری‌ها را مسبب نوسانی‌شدن بازار عنوان می‌کنند. به اعتقاد برخی از کارشناسان بازارسرمایه، به‌نظر می‌رسد سهامداران خرد برای در امان ماندن از رفتار تضعیف‌کننده حقوقی‌ها در کوتاه‌مدت به سمت سهام شاخص‌ساز نروند، اما از سوی دیگر با توجه به تغییر و تحولات جدید قیمت نفت و افزایش انتظارات تورمی رفتار هیجانی این گروه از سرمایه‌گذاران بورسی می‌تواند مقطعی باشد.
شروط بازگشت به مدار صعودی
شاخص‌کل بورس تهران در پایان معاملات چهارشنبه و درحالیکه هفته پرنوسانی را پشت‌سرگذاشته بود سرانجام توانست با بیش از ۸هزار واحد افزایش، در ارتفاع یکمیلیون و ۵۶۴هزار واحدی قرار بگیرد. گمانه‌زنی در مورد روند صعودی نماگر بازار سرمایه که از اواخر ۱۴۰۰ رو به فزونی گرفته بود بالاگرفته، با این حال برخی تحلیل‌‌‌‌‌‌‌ها از تداوم این مسیر و برخی دیگر نیز از نوسانات پی درپی قیمت سهام حکایت می‌کند. در همین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس بازارسرمایه به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: بازارسرمایه پس از اصلاحات عمیق و مکرری که در سال۱۴۰۰ تجربه کرد هم‌اکنون به مرحله‌ای رسیده که آثار تغییرات و تحولات جدید اقتصادی در صحنه‌های بین‌المللی به وضوح در آن نمایان شده است. برهمین اساس همان‌طور که مشاهده کردیم بازارسرمایه تحت‌تاثیر این عامل مهم در راستای رشد قابل‌توجه قیمت کامودیتی‌ها و کالاهای اساسی توانست خیز جدی صعود را بردارد.
وی با اشاره به وضعیت بازارنفت و اثرگذاری آن بر قیمت سهام پالایشی اظهار می‌کند در سال‌های قبل بازار پالایشی‌ها با کوچک‌ترین نوسانی در حوزه طلای‌سیاه تغییر مسیر می‌داد اما در ماه‌های گذشته و حتی با وجود افزایش صددرصدی قیمت نفت سهام پالایشی نتوانست آنطورکه پیش‌بینی می‌شد جلو برود. به گفته وی، قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی تا پایان خرداد و ماه‌های آینده اثرات مثبتی بر این دسته از سهام برجای خواهد گذاشت؛ از این‌رو به‌نظر می‌رسد تحولات جدی را در این زمینه مشاهده کنیم.
وی به وضعیت تعادلی بازارسهام از ابتدای سال اشاره و خاطرنشان می‌کند: دماسنج بازار سرمایه به‌عنوان مهم‌ترین نماگر این بازار در ۶ماه گذشته توانسته از ۱/ ۱میلیون واحد خود را به کانال ۶/ ۱میلیون واحد نیز برساند. رشد بیش از ۴۰درصدی شاخص در مدت یادشده وضعیت قابلقبولی در این زمینه را ترسیم می‌کند. این میزان بازدهی حتی با توجه به اینکه بازار در هفته گذشته روزهای نوسانی را پشت‌سر گذاشت همچنان مطلوب محسوب می‌شود. این کارشناس ضمن انتقاد از برخی سیاستگذاری‌های انجام شده در بازار مذکور می‌گوید: کنترل و مدیریت شاخص به واسطه اثرات مستقیم شرکت‌های پر وزن در صنایع فولاد، پالایشی و حتی پتروشیمی‌ها منجر به نوسانات منفی در بازار می‌شود. این موضوع که یکی از عوامل مهم در نوسانات به‌وجود آمده اخیر است نمی‌گذارد تالارهای شیشه‌ای تحت‌تاثیر مستقیم عوامل خارجی، خیز صعود بردارند.
تداخل ملاحظات سیاسی با رشد بازار
دخالت در سازوکار بازارسرمایه تهران معمولا اثرات منفی و جبران‌ناپذیری بر مسیر قیمتی سهام برجای می‌گذارد. به‌عنوان مثال در حالی‌که قیمت نهاده‌های خوراکی و کالاهای اساسی در بازارهای جهانی از ۲۰۰ تا ۶۰۰درصد رشد کرده بازارداخلی ما به دلیل برخی ملاحظات اجازه همراهی صنایع داخلی با قیمت‌های جهانی را صادر نمی‌کند. مانع‌تراشی‌های ایجادشده بازار را از مسیراصلی خود دور کرده و نمی‌گذارد روند تعادلی به‌طور طبیعی طی شود.
وی در ادامه عنوان می‌کند: این موضوع در مورد تغییر و تحولات قیمت نفت و اثرگذاری آن بر بازار داخلی نیز صدق می‌کند. شاید از منظر تکنیکال برخی صنایع توان عبور از محدوده‌های مقاومتی را نداشته باشند اما درحالیکه بازارهای جهانی به روند رو به رشد خود ادامه می‌دهند، شرکت‌هایی که با منابع زیرزمینی و سرمایه‌های خدادادی همچون منابع گازی، نفتی، فولادی، پتروشیمی و پالایشی سر و کار دارند، کماکان مدار اصلی شکل‌دهی شاخص را ترسیم خواهند کرد. این وضعیت در بلندمدت می‌تواند اثربخشی بیشتری داشته باشد، اما شرایط بازارسهام در کوتاه‌مدت به شکل دیگری است. در کوتاه‌مدت شرکت‌های صنایع غذایی و صنایع استراتژیک ازجمله دارویی‌ها به‌رغم کاهش حاشیه سود خود به‌زودی بر مدار صعود قیمتی قرار خواهندگرفت؛ کمااینکه در حال‌حاضر نیز با مقایسه قیمت خرده‌فروشی محصولات همین شرکت‌ها شاهد میزان رشد قابل‌توجه آنها هستیم. طبیعتا این روند به‌زودی در قیمت سهام شرکت‌ها نمایان خواهد شد. به‌نظر می‌رسد شرکت‌های مذکور به مرورزمان و در روزهای آتی جلوه‌ای دیگر از رشد را به نمایش بگذارند و این شرکت‌ها با توجه به نسبت افزایش نرخ فروش، قاعدتا رشد بازدهی بالایی داشته باشند.
به گفته وی سرانجام مذاکرات احیای برجام و نرخ دلار نیز تاحدود زیادی بر سرنوشت بازارسهام اثرگذار است. با فرض بر پایداربودن شرایط حال‌حاضر در حوزه سیاست خارجی کشور و مدارحرکتی قیمت دلار، رخدادهای عنوان شده تا حدودی به واقعیت تبدیل خواهدشد. نرخ واقعی دلار برابر است با اندازه‌گیری رشد تولید ناخالص داخلی در برابر افزایش حجم نقدینگی؛ به همین جهت نرخ دلار به‌عنوان یکی از محرک‌های اثرگذار بر رشد بازارسهام یک‌بار دیگر می‌تواند پیامد مثبتی در این بازار داشته باشد. افزایش انتظارات تورمی نیز یکی از عوامل تعیین‌کننده در بازگشت شاخص به مدار صعودی است که به‌درستی می‌توان گفت، بورس تهران سرانجام از این موضوع منتفع خواهدشد.
خروج موقتی سهامداران خرد
روند صعودی بازار بورس در ماه‌های گذشته همراه با افزایش انتظارات تورمی در اردیبهشت‌ماه سمت و سوی جدیدی به قیمت‌ها داده است، به‌طوری‌که برخی گمانه‌زنی‌ها از احتمال تداوم رشد قیمت‌ها در هفته‌های آتی خبر می‌دهد. بازارسرمایه در نمایشی متفاوت از اواخر ۱۴۰۰ روند صعودی خود را آغاز کرد. حتی در مقطعی نیز توانست از دیگر بازارهای دارایی جلو بزند. شاخص بازارسرمایه از بهمن ۱۴۰۰با افزایش ارتفاع ۳۰درصدی باردیگر نگاه‌ها را به تالارهای شیشه‌ای بازگرداند و توانست عملکرد قابلقبولی از خود را نشان دهد، اما در روزهای گذشته و با شدت‌گرفتن خروج پول حقیقی و طولانی‌شدن صفوف خروج، این بازار با التهابات جدیدی دست و پنجه نرم می‌کند. با این اوصاف میثم ابوالقاسمی، کارشناس بازارسرمایه با بیان اینکه این وضعیت نمی‌تواند پایدار باشد، معتقد است که معاملات بازار سهام ممکن است در هفته جاری از نوسانات کمتری برخوردار باشد. وی در همین رابطه می‌گوید: روند رو به رشد قیمت جهانی نفت نمایانگر روزنه‌های جدیدی از رشد قیمت سهام در برخی صنایع است. گروه‌های پالایشی با توجه به اصلاحی که در هفته قبل به سهامداران این دسته تحمیل کردند، به نظر می‌رسد در این هفته روند متفاوتی را درپیش بگیرند.
وی با اشاره به تحولات بازار سهام در هفته قبل اظهارمی‌کند: بازارسرمایه در هفته آخر اردیبهشت‌ماه درحالی که توانسته بود در کانال یکمیلیون و ۶۰۰هزار واحد بایستد تنها ۲۴ساعت پس از این مهم کانال فوق را ازدست داد. موضوعی مهم که به‌دنبال برخی اتفاقات درگروه خودرویی‌ها سهامداران را به دلیل ترس از تکرار تجربه ناخوشایند سال۹۹ به‌سوی فروش سهام سوق داد، اما به‌نظر نمی‌رسد این رخداد در هفته جاری نیز تکرار شود.
به گفته این کارشناس، هرنوع اخبار اعم از مثبت و یا منفی در حوزه سیاست خارجی و مذاکرات هسته‌ای کشور، داد و ستدهای بورسی را معطوف به خود خواهد کرد. این موضوع پیش‌بینی‌ها نسبت به روند آتی را نسبت به قبل سخت‌تر می‌کند. واقعیت آن است که فضای مبهم مذاکرات که از یک‌سو می‌تواند نویدبخش بازگشت برجام باشد و از سوی دیگر از شرایطی متفاوت سخن می‌گوید، بازارسرمایه را بیشتر از بازارهای موازی در منگنه برجام قرار داده است، به‌گونه‌ای که این بازاردرمیان بازارهایی قرارگرفته که برای تغییر و تحولات قیمتی، نگاهی جدی به اخبار این حوزه دارد. در شرایط فعلی نیز که موضوع بازگشت به برجام و احیای مذاکرات هسته‌ای ایران با اما و اگرهای بسیاری مواجه شده، بورس‌بازان در ریل انتظارات جدید خبری از این مذاکرات با احتیاط بیشتری نسبت به قبل گام برمی‌‌‌‌‌‌‌دارند. ابهامات درحوزه عنوان شده عدهای از سرمایه‌گذاران خرد را برای حفظ سرمایه خود در این بازار دچار تردید کرده است. این مساله در کنار اتفاقاتی که در بازارخودرویی‌ها رخ داد سرمایه‌گذاران را مجددا به‌سوی درهای خروج کشانده است.
ورود سهامداران به فاز احتیاط یک پیامد قوی می‌تواند داشته باشد و آنهم رونق تک‌سهم‌هاست، در واقع سهامداران خرد برای در امان ماندن از رفتار تضعیف‌کننده حقوقی‌ها در بازار در کوتاه‌مدت به سمت سهام شاخص‌ساز نخواهند رفت، اما از سوی دیگر با توجه به تغییر و تحولات جدید قیمت نفت و افزایش انتظارات تورمی رفتار هیجانی اغلب سهامداران خرد مقطعی خواهد بود.
وی با بیان اینکه سهامداران با ورود به کانال‌‌‌‌‌‌‌های بالاتر شاخص‌کل بازارسرمایه احتیاط بیشتری در پیش می‌‌‌‌‌‌‌گیرند، تصریح می‌کند: با افزایش حجم معاملات و بازگشت رونق به جریان دادوستدها بدون‌شک زمینه برای ورود سرمایه‌گذاران بیشتری فراهم خواهد شد، از این‌رو نباید خروج هیجانی روزهای گذشته را به روزهای آینده تعمیم داد. ابوالقاسمی با اشاره به وضعیت معاملات بورسی در ماه‌های گذشته بیان می‌کند: طی دو سال‌گذشته قیمت‌ها در بیشتر نمادهای بورسی با افت قابل‌توجهی مواجه شده بود به‌طوری که حتی در زمستان ۱۴۰۰ در بیشتر سهام شاهد معاملاتی کمتر از ارزش ذاتی آن بودیم؛ به همین دلیل بازار سرمایه در چرخشی متفاوت نسبت به گذشته شتاب گرفت.
رشد دو‌ماهه گذشته بورس کاملا منطقی و قابل پیش‌بینی بود؛ از این‌رو نباید به خروج‌های اخیر نیز بهای چندانی داد. در همین زمینه نیز به نظر می‌رسد معاملات در هفته جاری روند منطقی‌تری در مقایسه با روزهای پیشین به خود بگیرد. برخی گمانه‌زنی‌ها از آن حکایت می‌کند که بازار آرام‌‌‌‌‌‌‌تری داشته باشیم، یعنی شاخص در مسیری متعادل؛ نه نزول شدید و نه صعود شارپی را به رخ سرمایه‌گذاران بکشد. هم‌اکنون بازار با دو محرک قوی قیمت‌های جهانی و تشدید انتظارات تورمی برای صعود روبه‌رو است.
