زیر و بم گردهمایی سهامداران
بازار سهام یا به‌طور کلی‌تر بازار سرمایه در همه کشورهای جهان به‌عنوان بازاری با پیچیدگی بسیار شناخته می‌شود. این بازار اگرچه همچون هر بازار دیگری بستری برای مبادله دارایی میان خریداران و فروشندگان است با این وجود به سبب آنکه بر پایه مجموعه‌ای از مفاهیم و قوانینی انتزاعی‌تر استوار است، نسبت به سایر این بازارها جزییات بیشتری را شامل می‌شود. به همین دلیل است که به گفته تمامی کارشناسان بازارهای مالی حضور در بازارهایی نظیر بازار سهام یا سایر بخش‌های بازار سرمایه دقت و دانش بیشتری را می‌طلبد.
تجربه یک سال گذشته بورس تهران تاکنون به‌خوبی نشان داده است که بازار سرمایه در مواجهه با شرایط سخت اقتصادی ایران، با وجود آنکه مأمن مناسبی برای برای حفظ ارزش پول بوده اما در عین حال بازاری است که بنا بر پیچیدگی‌های یاد‌شده از ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاری برخوردار است. همین امر سبب شده تا در طول ماه‌های اخیر شاهد ضرر و زیان بسیاری در میان سرمایه‌گذاران کم‌تجربه بازار باشیم. با وجود اینکه بخش زیادی از این زیان ناشی از شناخت اندک نسبت به عوامل موثر بر تغییرات قیمت سهام بوده است، با این حال نبود دیدگاه بلندمدت نیز سبب شده تا سرمایه‌گذاران در مواجهه با نوسان از خود هیجان بیشتری نشان بدهند. دقیقا به همین دلیل بوده که در طول چند سال گذشته به‌ویژه از زمان رشد قیمت ارز تاکید کارشناسان برای سرمایه‌گذاری مردم عادی بیشتر بر پایه سرمایه‌گذاری بلندمدت و بر اساس مؤلفه‌های بنیادی بوده است. این نوع از سرمایه‌گذاری اگرچه نسبت به رویکرد کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاران را در معرض ریسک کمتر قرار می‌دهد و افق بلندمدت‌تر را برای کسب سود پیش‌روی آنها می‌گذارد، با این حال خود نیز جزییاتی دارد که باید به‌خوبی مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرد. برای مثال یکی از این مسائل کیفیت سود شرکت‌ها است که بررسی آن نیاز به داشتن تحلیل درست از عملکرد جاری و آتی شرکت و همچنین کیفیت سود آن دارد، به‌همین دلیل است که برای سرمایه‌گذاران بلندمدت اعم از حقیقی و حقوقی مجامع عمومی و فوق‌العاده از اهمیت بسزایی برخوردار هستند.
انواع مجامع
اگر بخواهیم تصویری کلی از مجامع برگزار شده برای شرکت‌ها ارائه دهیم به‌طور کلی نخستین نکته مهم درباره این مجامع انواع آن است. هر شرکت در محدوه زمان فعالیت خود چه طولانی باشد و چه کوتاه سه نوع مجمع برگزار می‌کند. این سه مجمع عبارتند از: مجمع‌عمومی موسس، مجمع‌عمومی عادی سالانه و مجمع‌عمومی فوق‌العاده. در این میان نوع اول مجمع تکرار شونده نیست و از آن جهت که برای سرمایه‌گذاران بورس اهمیتی ندارد به آن نمی‌پردازیم. با این حال دو نوع دیگر یعنی مجمع‌عمومی عادی سالانه و مجمع‌عمومی فوق‌العاده جزو مجامعی هستند که می‌توانند نقش مهمی در عایدی سرمایه‌گذاری سهامداران داشته باشند. البته اتکا به این گذاره به معنای آن نیست که فعالیت شرکت نقش کمتری در دسترسی به سود شرکت‌ها دارد، با این حال باید توجه داشت که در نهایت شرکت هر‌چه که سود ساخته باشد در نهایت آن را در مجمع و متناسب با برنامه مالی شرکت تقسیم خواهد کرد. دقیقا به همین دلیل است که مجمع‌عمومی سالانه از اهمیت بسزایی برای سهامداران خرد برخوردار است.
مجمع‌عمومی فوق‌العاده به این دلیل برای سرمایه‌گذاران بلندمدت از اهمیت برخوردار است که بسیاری از تصمیمات مهم و آینده‌ساز شرکت‌ها نظیر تصویب طرح‌های توسعه‌ای یا خرید و فروش دارایی با‌اهمیت در آن تصویب می‌شود. همچنین هر نوع فرآیند افزایش سرمایه، تجمیع یا تجزیه سهام در این نوع مجامع قابل پیگیری و تحقق است. دقیقا به همین دلیل است که مجامع‌عمومی فوق‌العاده می‌توانند بر روند درآمد‌زایی یک شرکت اثر بگذارند. سرمایه‌گذاران در صورتی‌که طرح توسعه مصوب در یک مجمع را درآمدزا ببینند، به دلیل افزایش ارزندگی بر خرید سهام خود در آن شرکت می‌افزایند و در صورتی که آن را بیش از حد دور از دسترس یا زیان‌ده تلقی کنند سهام خود در آن شرکت را خواهند فروخت.
در باب تقسیم سود
اما مجامع‌عمومی سالانه به‌عنوان متداول‌ترین گردهمایی قانونی سهامداران چه‌سازو کاری دارند؟ بر اساس ماده ۸۹ قانون تجارت، مجمع عمومی عادی باید سالی یک‌بار در موقعی که در اساسنامه پیش‌بینی شده است برای رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان سال مالی قبل و صورت دارایی و مطالبات و دیون شرکت و صورت حساب دوره عملکرد سالانه شرکت و رسیدگی به گزارش مدیران و بازرس یا بازرسان و سایر امور مربوط به حساب‌های سال مالی تشکیل شود. در این مجمع است که مقرر می‌شود سهامداران به چه نسبتی از سود سالانه شرکت دسترسی دارند. همچنین بر اساس ماده۹۰ تقسیم سود و اندوخته بین صاحبان سهام فقط پس از تصویب مجمع عمومی حائز خواهد بود و در صورت وجود منافع تقسیم ۱۰درصد از سود ویژه سالانه بین صاحبان سهام الزامی است. همچنین هر شرکت وظیفه دارد تا بنا بر الزامات قانون تجارت و مطابق با ماده ۲۴۰ تا ۸ماه پس از برگزاری مجمع‌عمومی عادی سالانه سود مقرر در مجمع را به سرمایه‌گذاران پرداخت کند. طبیعتا اگر شرکتی در این زمینه دارای طرح‌های توسعه‌ای باشد یا درصدد افزایش سرمایه از محل سود انباشته برای تامین سرمایه در گردش یا مقاصدی به‌جز آن برآید، افزایش سرمایه از محل سود انباشته در دستور کار شرکت قرار خواهد گرفت که تصویب آن منوط به تشکیل مجمع عمومی فوق‌العاده است؛ این فرآیند نیز نوعی تقسیم سود خواهد بود که در آن سرمایه‌گذار به‌جای دریافت وجه نقد مجددا سهام شرکت را دریافت خواهد کرد. لازم به ذکر است که هر شرکت وظیفه دارد تا حداکثر پس از چهار ماه از پایان سال مالی خود به برگزاری مجمع عمومی سالانه اقدام کند.
