سهام؛ دارایی همیشه مظلوم
اما در حقیقت چه عاملی باعث میشود که سرمایه گذاران در بازار سرمایه و بورس به راحتی چوب حراج به دارایی ارزشمند و سهام خود میزنند؟! آن هم دارایی که سرمایهگذاری در آن در بلندمدت همواره با بازدهی بسیار بالاتر از بازارهای رقیب سنتی خود از جمله طلا، مسکن و ارز و... همراه بوده است و نگرانی از بابت فروش سهام خود به قیمتی بسیار پایین تر از ارزش ذاتی و واقعی اش ندارند در حالی که همین افراد در بازارهای دیگر و در مورد داراییهای دیگر حاضر به ارائه کمترین تخفیف و کاهش قیمت پیشنهادی نیستند.
به نظر میرسد ریشه اینگونه رفتارهای غیرعقلایی سرمایهگذاری را میتوان در مباحث مربوط به دیدگاه سرمایه گذاران نسبت به این نوع داراییها از قبیل سهم جستوجو کرد. سرمایهگذاران درک و احساس درستی نسبت به دارایی خود ندارند چرا که سهام برخلاف داراییهایی نظیر طلا، سکه، ارز و مسکن ویژگی ملموس بودن را برای آنها ندارد و این موضوع برای افراد کم تجربه و تازه وارد به بازار مصداق بیشتری دارد. البته خرید و فروش سهام در بستر الکترونیکی در سالهای اخیر نیز بر جنبه غیرملموس بودن این نوع دارایی افزوده است از سوی دیگر و به اصطلاح سهلالوصول بودن سهام نیز به لحاظ ذهنی ممکن است باعث شود سرمایهگذاران ارزش کمتری برای آن نسبت به سایر داراییها قائل شوند. همان طور که در مباحث مربوط به روانشناسی پول تقریبا ثابت شده است افراد در خریدهایی که به وسیله کارت اعتباری و بانکی انجام میدهند بیمحاباتر عمل میکنند، وسواس کمتری به خرج میدهند و احساس ناراحتی کمتری از خرج کردن پولشان دارند، در حال حاضر خرید سهام هم به لحاظ پرداخت و هم در فرآیند خرید و فروش بهصورت کاملا مجازی صورت میگیرد و در سالهای اخیر با حذف برگ سهم نیز سرمایه گذاران کمتر احساس میکنند که در واقع مالک بخشی از یک شرکت یا کارخانه عظیم با ارزش هستند بنابراین بسیار راحت و با نگرانی بسیار کمی نسبت به سایر داراییهای ملموس، سهم خود را با قیمتهای نازل به فروش میگذارند. در حالی که همین سرمایه گذاران حاضر نیستند در داراییهای دیگر یک یا دو درصد تخفیف به خریدار بدهند و حتی با وجود قدیمی شدن و استهلاک سایر داراییها نگهداری دارایی را به فروش با قیمت کمتر ترجیح میدهند، اما در مورد سهام حاضرند چندین روز متوالی سهم خود را با تخفیف ۵ درصد عرضه کنند. آیا همین سرمایه گذاران اگر مالک قسمتی از زمین یک کارخانه یا تجهیزات و ماشین آلات آن بودند به همین راحتی آن را میفروختند یا در فروش خود دقت بیشتری میکردند؟ به نظر میرسد اصلاح دیدگاه سرمایه گذاران به ویژه افراد تازه وارد به بورس به سهام بهعنوان یک دارایی با ارزش که نشاندهنده بخشی از مالکیت یک شرکت است باید اصلاح شود، همچنین فراهم کردن بخشی در سایت کارگزاریها بر دستیابی و دانلود نسخه الکترونیکی برگ سهم نیز میتواند قدری از غیرملموس بودن این دارایی بکاهد و سهامداران به لحاظ روانی نیز احساس کنند سهم دارایی ارزشمندی مانند انواع دارایی ملموس دیگر است که مالک آن هستند و در اختیارشان هست و هم در خرید و فروش و هم در ارزشگذاری آن باید محاسبات ذهنی که در مورد انواع دیگر دارایی در نظر میگیرند از قبیل ارزش جایگزینی، نرخ تورم، فرصت سرمایهگذاری در سایر بازارها را نیز لحاظ کنند.