نتیجه رشد هیجانی بورس؛ کورس سهام خودروسازان ایرانی با خارجی‌ها
«جاده مخصوص» کجا؟ «دیترویت» و «باواریا» کجا؟
عکس: حمید جانی‌پور
فلج کرونایی خودروسازان جهان
ویروس کرونا، چرخ صنعت خودروی جهان را پنچر کرد؛ حتی در برهه‌ای از زمان کارخانه‌ها در سراسر جهان به جز چین و کره‌جنوبی تعطیل شدند. در این میان میزان تولید و فروش خودرو در کل دنیا با افت بی‌سابقه‌ای از زمان بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ به این‌سو روبه‌رو شد و حتی تولید و فروش برخی خودروسازان به صفر رسید، تا جایی که نشریه اکونومیست به صراحت درباره آن نوشت: «ممکن است که تا پایان سال، هیچ پولی برای خودروسازان باقی نماند». بر اساس گزارش بیزینس‌اینسایدر، آخرین باری که صنعت خودروی آمریکا چنین وضعیتی را تجربه کرد، در زمان جنگ جهانی دوم بود.
در این میان اما برخی خودروسازان همچون تسلا پس از وقفه یکی دو ماهه ناشی از شوک کرونا، جانی تازه گرفتند. از این رو شرکت تسلاموتور موفق شده با وجود کرونا و پیامدهای غیرقابل انکار آن بر تقاضای جهانی، برای چهارمین فصل متوالی سودآوری مثبت خود را حفظ کند. ماه گذشته تسلا با پشت سر گذاشتن تویوتا به بزرگترین خودروساز در جهان از نظر ارزش بازار تبدیل شد. در نتیجه صعودهای پی در پی سهام شرکت تسلا، ثروت ایلان ماسک، بنیان‌گذار و مدیرعامل این خودروساز آمریکایی به ۱/ ۵۹ میلیارد دلار رسید تا او با پشت سر گذاشتن وارن بافت به هفتمین فرد ثروتمند در جهان تبدیل شود. ارزش سهام تسلا از ابتدای سال ۲۰۲۰ رشد ۲۵۸ درصدی را تجربه کرده است. دو شرکت آئودی و فراری نیز در سال جاری میلادی با رشد قیمت سهام به ترتیب به میزان ۸/ ۹۴ و ۵/ ۶ درصدی همراه شدند اما دیگر خودروسازان مورد بررسی همگی با ریزش سهام خود مواجه شدند. در این میان بیشترین زیان به میزان ۴۷ درصد از آن شرکت رنوی فرانسه شد. این شرکت زیان ده نیز بوده و ارزش بازار آن بر اساس آخرین محاسبات روز گذشته به ۷ میلیارد و ۶۴۰ میلیون دلار سقوط کرده است.
در چین نیز که به‌عنوان بزرگترین خودروساز جهان به حساب می‌آید (بیش از ۲۴ میلیون واحد تولید وسایل نقلیه موتوری در سراسر کشور خود دارد)، از اولین هفته‌های شیوع ویروس کرونا، زمانی‌که این ویروس هنوز در چین بود و به مرحله همه‌گیری جهانی نرسیده بود، صنعت خودرو یکی از اولین بخش‌هایی بود که کارشناسان نگران آسیب جدی آن بودند. ضمن آنکه چین یک عرضه‌کننده عمده قطعات خودرو به تمام جهان است. با این حال آمار دقیقی از وضع سهام شرکت‌های بزرگ خودروساز چینی همچون چری در دست نیست و امکان بررسی آمار سهام این شرکت‌ها وجود نداشت.
ایمنی خودروسازان داخلی از شرایط جهانی
در ایران اما شرایط متفاوت بود. قیمت خودرو در بازار آزاد رو به افزایش گذاشت و وزارت صنعت برای کنترل این وضعیت و تحویل خودرو به متقاضیان به قیمت کارخانه، از روش قرعه‌کشی استفاده کرد و با تقاضای میلیونی مواجه شد. در بازار سهام نیز تقاضا برای خرید سهام شرکت‌های خودروساز قابل توجه بود و زمینه رشد اعجاب‌انگیز این دو شرکت را فراهم آورد. بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال ۲۰۲۰ میلادی، سهام ایران‌خودرو با نماد«خودرو» رشدی معادل هزار و ۲۱۱ درصد را ثبت کرده است. سایپا با نماد «خساپا» دیگر غول خودروسازی ایران نیز در این بازه زمانی با افزایش ۷۸۳ درصدی همراه شده است. دو شرکت پارس خودرو و زامیاد نیز به ترتیب رشدی معادل ۸۴۰ و ۱۲۲۴ درصد را ثبت کرده‌اند. جالب آنکه وضعیت سودآوری این شرکت‌ها چنگی به دل نمی‌زند. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد شرکت ایران‌خودرو در ۱۲ ماه منتهی به پایان سال ۹۸، به ازای هر سهم ۵/ ۱۷ تومان زیان ساخته است. زیان عملیاتی این شرکت در این مدت به ۷/ ۶ هزار میلیارد تومان رسید. سایپا نیز وضعیت چندان بهتری نداشت و در ۱۲ ماه ۹۸، با زیان ۵/ ۱۴ تومانی مواجه شد. با وجود این مورد اقبال بازار قرار داشت و ارزش بازار دلاری شرکت ایران‌خودرو به‌عنوان بزرگترین خودروساز داخلی، از ۸ میلیارد دلار فراتر رفت تا شاهد سبقت شرکت ایران‌خودرو از رنوی فرانسه باشیم. به این ترتیب شرکت ایران‌خودرو با وجود زیان در میان ۱۵ شرکت بزرگ خودروساز دنیا قرار گرفت. این مهم در حالی رقم خورد که به موجب رشد شتابان ارزش دلار در برابر ریال، قسمت عمده ارزش بازار این خودروساز نیز سوخت شد و حتی در صورت ثبات نرخ دلار در محدوده ۱۶هزار تومان، ایران‌خودرو می‌توانست شرکت خودروسازی کیا را نیز پشت سر بگذارد و پس از پژو مقام چهاردهم میان بزرگان خودرویی را به خود اختصاص دهد. در حال حاضر با احتساب دلار ۲۳هزار تومانی، شرکت سایپا نیز با ارزش بازار ۸/ ۳ میلیارد دلاری، در آستانه رسیدن به شرکت مزدا است.
