بازار سهام هفته جاری را بر مداری متفاوت از روزهای پایانی هفته گذشته آغاز کرد. در حالی که فشار عرضه‌ها در دو روز پایانی هفته گذشته عقب‌نشینی ۱۱ هزار و ۷۵۰ واحدی نماگر اصلی بازار را در پی داشت، دادوستدهای روز گذشته بدون نشانه‌ای از این عرضه‌ها آغاز شد. موضوعی که بر خلاف انتظار بخش عمده‌ای از کارشناسان و فعالان بازار سهام بود و قدرت ذهنیت مثبت معامله‌گران را به رخ روند‌های مورد انتظار کشید. حجم و ارزش معاملات در کنار تغییر مالکیت‌های سهام تا حدودی پرده از غافلگیری اهالی بازار بر‌می‌دارد و از سوی دیگر نشان می‌دهد برخی از بازیگران سهام همچنان در انتظار تعیین روندی قطعی‌تر از مسیر آینده بورس هستند. شاخص کل بورس در اولین جلسه معاملاتی این هفته بار دیگر به مدار رشد بازگشت و با ثبت صعود ۳۵۴۵ واحدی در نیمه دوم کانال ۲۹۷ هزار قرار گرفت. فهرست نمادهای موثر بر شاخص کل بار دیگر نمایانگر صعود فراگیر بورس است. همزمان با کاهش احتمال تنش‌های منطقه‌ای و همچنین پیوستگی جریان معاملات بار دیگر تقاضا در گروه‌های مختلف بورسی خودنمایی می‌کند. روزهای پایانی هفته گذشته بار دیگر بازار سهام شاهد اوج‌گیری ریسک‌های غیراقتصادی بود و منطبق شدن هجمه‌های خبری با آخرین روز معاملاتی و وقفه دو روزه دادوستدها شدیدترین ریزش بورس طی دو ماه اخیر را رقم زد.

  اختلاف بر سر روند آتی در مقطع حساس

پس از اصلاح دو روزه قیمت‌های سهام، می‌توان گفت که آغاز هفته جاری مقطعی حساس برای بورس تهران به شمار می‌آید. اکثر نظرسنجی‌های بورسی از انتظار برای ادامه روند اصلاحی بورس حکایت داشتند. در نظرسنجی سایت تحلیلی «دنیای‌بورس»، ۵۶ درصد از کارشناسان برآیند هفتگی نزولی را برای سهام پیش‌بینی کرده‌اند. در مقابل اکثر سهامداران انتظاری صعودی از روند بازار در هفته جاری دارند. این اختلاف نظرها حساسیت مقطع کنونی بورس را برای تعیین ادامه مسیر دوچندان کرده است.به خصوص پس از اوج‌گیری عرضه‌های سهام در پایان هفته گذشته، آغاز نزولی معاملات این هفته می‌توانست مقدمه‌ای بر اصلاح ادامه‌دار بورس تلقی شود. اما دادوستدهای روز شنبه را نه تنها نمی‌توان در ادامه معاملات پایان هفته گذشته ارزیابی کرد، بلکه باید گفت بازیگران خرد سهام همچنان دیدگاهی مثبت به ادامه روند دارند و توانسته‌اند ارزیابی‌های کارشناسی را به حاشیه برانند.  با وجود این باید در نظر داشت که همچنان بورس در محدوده حساسی به سر می‌برد. بررسی جزئیات آماری دادوستدها نشان می‌دهد این تصویر روشن در بین اهالی سهام فراگیر نیست و حجم قابل‌توجهی از نقدینگی همچنان در انتظار نشانه‌های قطعی‌تری از ادامه روند است. در عین حال بار دیگر شاخص به مرز ۳۰۰ هزار نزدیک شده و نمی‌توان حساسیت عبور از این گلوگاه نموداری را در روند بازار نادیده گرفت. به خصوص که بازگشت زودهنگام از ابرکانال ۳۰۰ هزار واحدی می‌تواند عبور برای نوبت بعدی را با حساسیت بیشتری مواجه کند. در این شرایط بار دیگر باید به نظاره جریان ورود نقدینگی نشست یا آنکه انتظار رونمایی از عملکردهای فراتر از انتظار را در گزارش‌های ماهانه شهریور داشت.

ترجمان عددی وضعیت بورس

ارزش معاملات خرد بورس روز شنبه در حدود ۱۳۵۷ میلیارد تومان بود. این عدد کاهش ملموسی را نسبت به میانگین ارزش معاملات هفته گذشته نشان می‌دهد. در چهار جلسه نخست هفته گذشته ارزش دادوستدهای خرد بورسی بالغ بر ۲ هزار میلیارد تومان بود و در روز چهارشنبه با افتی محسوس به ۱۵۲۵ میلیارد تومان رسید. طی اولین جلسه هفته جاری به‌‌رغم بازگشت شاخص‌های اصلی بازار سهام به مسیر صعودی ارزش معاملات همچنان به روند نزولی خود ادامه داد. این مساله می‌تواند نمایانگر تردید برخی از فعالان بازار از تداوم روند صعودی بازار باشد.در مقابل تغییر مالکیت‌های بورسی نشان می‌دهد این احتیاط در رابطه با سهامداران خرد و حقیقی تعمیم‌پذیر نیست. ارزش تغییر مالکیت‌های سهام در روز گذشته ۲۱۶ میلیارد تومان به سمت سهامداران حقیقی بود. این عدد بیشتر از تمامی ارقام ثبت‌شده این شاخص طی هفته گذشته است. مجموع تغییر مالکیت‌های هفته گذشته ۴۳۳ میلیارد تومان بود و به این ترتیب سهامداران خرد به‌طور متوسط روزانه، ۸۷ میلیارد تومان بر ارزش سبد سهام خود افزودند.  همچنین در جلسه روز شنبه از ۳۱۹ نماد معامله شده در بورس، ۷۷ درصد (۲۴۵ نماد) رشد قیمت پایانی را تجربه کردند و ۳۰ درصد (۹۶ نماد) نیز کار خود را در محدوده صف خرید به پایان بردند. ارزش تقاضای در انتظار صفوف خرید نیز بالغ بر ۱۲۸ میلیارد تومان بود. در سوی مقابل ۵ نماد با صف فروش به انتهای بازار رسیدند و ارزش صفوف فروش این ۵ نماد در حدود ۴۱ میلیارد تومان بود. کاهش ارزش معاملات در کنار سبزپوشی شاخص‌های بازار سناریوهای آینده بازار را به حجم ورود نقدینگی گره می‌زند. اگر سطوح ارزش معاملات در محدوده روز گذشته در جا بزند بعید نیست که روند صعودی قیمت‌ها متوقف شود یا حتی در آستانه عبور از مرزهای قبلی، در مواجهه با عرضه‌ها به عقب‌نشینی قیمت‌ها منجر شود. در مقابل اگر بار دیگر نقدینگی کنارنشسته به میدان آید و سبزپوشی شاخص با رشد ارزش معاملات همراه باشد باید انتظار از سرگیری رشدهای هیجانی را داشت. با این حال اوج‌گیری ارزش معاملات به خودی خود می‌تواند بار دیگر پیش‌بینی‌پذیری روند سهام را به چالش بکشد. بنابراین به نظر می‌رسد طی چند جلسه آتی مهم‌ترین متغیری که نیازمند رصد است داده‌های مربوط به ارزش معاملات باشد.

  ستیز حقیقی-حقوقی در میدان ناظر

عرضه سهامداران حقوقی در سقف‌های قیمتی طی روزهای اخیر بسیار چشمگیر بوده است. روند معاملات نمادهای بانکی همچون «وتجارت» و «وبصادر» طی روزهای اخیر به خوبی حاکی از آن است که سهامداران حقوقی این دسته از نمادها در سقف‌های روزانه قیمت، عرضه‌های سنگینی را اعمال می‌کنند.مساله عرضه سهام به خودی‌خود قابل نقد نیست. حتی می‌توان به جنبه مثبت این مساله به این صورت اشاره کرد که عرضه‌های این دسته از بازیگران بازار مانع از قفل‌شدن نقدینگی می‌شود و روندهای هیجانی را تا حدودی تعدیل می‌کند. با این حال این جنبه را نیز نمی‌توان نادیده گرفت که این مساله عقب‌نشینی سهامداران خرد را در پی داشته است. این دسته از عرضه‌ها در گروه‌های دیگری همچون نمادهای خودرویی نیز پرتکرار است.  نقد رفتار سهامداران حقوقی با عنوان انگیزه‌کشی در میان سهامداران خرد تعبیری رایج است. با این حال به نظر می‌رسد هر دو دسته از معامله‌گران بورسی اسیر خط‌کشی‌های روزانه بورسی شده‌اند. عرضه صفوف خرید به‌عنوان یک الگوی پرتکرار از سوی سهامداران حقوقی، به سرکوب انگیزه‌های صعودی منجر می‌شود و عدم عرضه صفوف از سوی دیگر قفل نقدینگی را در پی دارد و می‌تواند برای عده‌ای حسرت عدم بهره‌برداری از بازدهی سهام را به بار آورد. به نظر می‌رسد آنچه بار دیگر باید مورد ارزیابی قرار گیرد تعیین محدوده‌های قیمتی برای سهام است که در هر کدام از حالات فوق به بروز رفتار هیجانی منجر می‌شود.

  آخرین مولفه‌های اثرگذار در روند

طی جلسه‌های اخیر همچنان مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده در قیمت سهام به روند افزایش سرمایه‌ها گره خورده ‌است. در فهرست نمادهای اثرگذار بر شاخص روز گذشته می‌توان نقش افزایش سرمایه از محل سود انباشته را به خوبی ملاحظه کرد. از جمله آنکه پس از دادوستدهای روز گذشته و مطابق با انتظارات قبلی پیشنهاد افزایش سرمایه نماد «فملی» از محل سود انباشته روی کدال قرار گرفت. در رابطه با برخی دیگر از نمادها، به خصوص با حرکت به سمت نمادهای کوچک‌تر، تمرکز سهامداران به سمت تجدید ارزیابی دارایی‌ها معطوف شده است و در بسیاری از نمادهایی که صفوف خرید را در جلسات اخیر تجربه کردند می‌توان ردپای اخبار یا شایعات افزایش سرمایه را از این محل جست‌وجو کرد.  در شرایطی که روند متزلزل بازارهای جهانی ادامه‌دار به نظر می‌رسد همچنان گروه‌های کالایی با تردید بیشتری مورد دادوستد قرار می‌گیرند. با این حال در پایان هفته جاری انتشار گزارش‌های عملکرد ماهانه می‌تواند محکی برای سنجش سودآوری این دسته از شرکت‌ها در نیمه نخست سال باشد و در صورت حرکت بر مدار قدرتمند عملکرد، می‌توان تا پیش از انتشار صورت‌های مالی ۶ ماهه، انتظار واکنش به این داده‌ها را داشت.همچنین انتظار می‌رود طی این هفته اخباری از عرصه سیاست و به خصوص از مجمع سازمان ملل در نیویورک بازارها را تحت‌تاثیر قرار دهد. اگر چه انتظار برای گشایش‌های دیپلماتیک در این مقطع خوشبینانه به نظر می‌رسد، اخبار می‌تواند تضمینی برای کاهش تنش‌ها به دست دهد یا در جهت عکس آن عمل کند.

امیرهوشنگ نوایی