هفت هفته واکنش سهام به عوامل غیراقتصادی بررسی شد
تغییر دمای بورس در تنش‌های منطقه‌ای
بدین ترتیب نقش اخبار سیاسی، چه از نوع تنش‌آلود و چه از جنس خوشبینانه، در تعیین جهت بازار کمرنگ‌تر از هر زمان دیگری به نظر می‌رسد. اخباری که طی سال ۹۸ بر فضای کلان سیاسی و اقتصادی کشور محاط بوده جنسی متفاوت از سال‌های گذشته دارد. طی سال‌های اخیر همواره تحریم‌های فراگیر علیه کشور، مباحث مربوط به ناترازی بودجه، رشد پرشتاب نقدینگی و نهایتا اخباری با منشا داخلی ریسک‌های حاکم بر بازارها و فضای کلان کشور را مشخص کرده است. در سال ۹۸ اما تنش‌های منطقه‌ای و تعاملات پیچیده بین‌المللی در صدر اخبار اثرگذار بر این بازارها قرار گرفته‌اند. طی هفته‌های گذشته به‌صورت پرتکراری اخبار تنش‌آلود در آخرین روزهای هفته رسانه‌ای شدند و این اخبار اثرات خود را در معاملات روز آغازین هفته بر جای گذاشتند. درجدول مهم‌ترین تنش‌های منطقه‌ای مرتبط با کشور طی هفته‌های اخیر نشان داده شده است. این درگیری‌ها که با وارد شدن صدمه به چهار نفتکش در بندر فجیره آغاز شد، سبب شد تا معاملات سهام در روز یکشنبه، ۲۲ اردیبهشت، با فشار قابل‌توجه فروش آغاز شود. در این جلسه شاخص کل بورس بیش از ۵ هزار واحد عقب نشست و ریزشی ۴۳/ ۲ درصدی را تجربه کرد. تنش در روابط بین‌المللی، واکنش پرهیجان معامله‌گران را به دنبال داشت. در رابطه با ماجرای نفتکش‌ها، ایالات‌متحده و کشورهای عربی انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه گرفتند؛ با این وجود این ادعا نه‌تنها با تکذیب مقامات کشور همراه شد، بلکه از اسناد حمایتی معتبر نیز برخوردار نبود و بدین ترتیب رفته‌رفته در حاشیه قرار گرفت. طی هفته‌های بعد از آن خبر نزدیک شدن ناو آمریکایی به خلیج‌فارس و اخبار دیگری از این دست بازارهای کشور را به‌صورت مقطعی درگیر هیجان کرد.خبر انهدام یک پهپاد آمریکایی در پی شلیک موشک نیروهای سپاه پاسداران، سطح تنش‌ها را پله‌ای دیگر بالا برد و به آنجا رساند که دونالد ترامپ طی یک توییت اعلام کرد که ۱۰ دقیقه پیش از انجام عملیات نظامی علیه کشورمان، از آن صرف‌نظر کرده است. اگرچه این خبر طی روزهای بعد از سوی برخی منابع، تنها ژستی تهاجمی و بدون پشتوانه خوانده شد، با این حال بالاترین احتمال درگیری میان نیروهای نظامی دو کشور را به تصویر کشید. همان‌گونه که روند بعدی اتفاقات نشان می‌دهد به‌نظر می‌رسد دو طرف از برخورد نظامی با یکدیگر اجتناب می‌کنند و برای مقابله با هم راهکارهای فرعی و ثانویه را برگزیده‌اند. در این شرایط به نظر می‌رسد تحریم، به‌عنوان تنها ابزار مورد نظر آمریکا کارکرد خود برای اثرگذاری بیشتر بر اقتصاد کشور را از دست داده و در این شرایط بار دیگر گمانه‌ها از رایزنی‌های دیپلماتیک اوج گرفته است.
توقیف متقابل
از دیگر اخباری که طی دو هفته گذشته فرکانس زیادی را در فضای رسانه‌ها به خود اختصاص داد باید به سریال توقیف نفتکش‌ها اشاره کرد. در میانه ماه تیر، نیروی دریایی جبل‌الطارق به درخواست بریتانیا یک نفتکش ایرانی را به اتهام نقض تحریم‌ها علیه سوریه توقیف کرد و دادگاه عالی آن کشور طی چند مرحله این حکم توقیف را تمدید کرده است. ایران این مساله را که مقصد نفتکش مذکور سوریه بوده رد کرده و این اقدام بریتانیا را راهزنی دریایی قلمداد کرده است. بعد از این اتفاق، برخی از مسوولان کشور از لزوم مقابله به مثل با نفتکش‌های انگلیسی سخن به میان آوردند و این مساله سبب شد تا بار دیگر بورس تهران یک آغاز هفته هیجانی را تجربه کند. معاملات شنبه، ۱۵ تیر ماه، متعاقب این اتفاق با افت ۳۵۰۰ واحدی شاخص کل و عقبگرد ۴۱/ ۱ درصدی نماگر بورس همراه بود. اما این‌بار نیز بورس طی مدت‌زمان کوتاهی به مسیر آرامش بازگشت و طی دو روز بعد افت خود را جبران کرد. نیروهای انگلیسی در پایان هفته بعد مدعی شدند که چند قایق ایرانی قصد متوقف کردن یک نفتکش مرتبط با شرکت بریتیش پترولیوم را داشته‌اند که این نفتکش با اسکورت نیروی دریایی سلطنتی توانسته است از تنگه هرمز عبور کند. در این برهه به نظر می‌رسد نه تنها بورس تهران وزن اتفاقاتی از این دست را به حداقل‌ها کاهش داده، بلکه بازارهای ارز و همین‌طور قیمت نفت در بازارهای جهانی نیز حساسیت خود را به این موضوعات از دست داده‌اند. به عبارتی به نظر می‌رسد فعالان بازارها احتمال درگیری نظامی بین طرفین را کاملا اندک فرض می‌کنند. مصداق بارز چنین فرضی را می‌توان در معاملات روز گذشته بازار سهام و همچنین تحرکات بازار ارز مشاهده کرد.
روزهای پایانی هفته گذشته با اخبار متعدد و البته متناقضی همراه بود. ایالات متحده مدعی شد که یک پهپاد ایرانی را هدف قرار داده است. از سوی دیگر مسوولان وزارت خارجه اعلام کردند که ایران هیچ پهپادی را طی روزهای اخیر از دست نداده است. همچنین سپاه پاسداران با انتشار فیلمی اعلام کرد که این هواپیمای بدون سرنشین بدون مشکل توانسته به مقصد خود برسد. از طرف دیگر اخبار پراکنده‌ای از توقیف دو نفتکش در نزدیکی تنگه هرمز گزارش شدند که در این بین توقیف یکی از این نفتکش‌ها در منابع رسمی اعلام شد. علل توقیف یکی از تانکرها، حمل سوخت قاچاق و در رابطه با دیگری نقض قوانین آبراهی کشور عنوان شده است. این اتفاق واکنش‌های بین‌المللی متفاوتی را به همراه داشته؛ با این حال واکنش بازارها به این موضوع نشان از آن دارد که وزن عوامل غیراقتصادی در سنجش متغیرهای حاکم بر بازارها به آخرین حد خود رسیده و بازارها تمایل بیشتری برای واکنش به این عوامل ندارند. در معاملات بازار آزاد ارز طی روز شنبه، نرخ دلار تنها در دامنه‌ای ۲۰۰ تومانی نوسان کرد و بورس تهران نیز کار خود را با صعود ملایم آغاز کرد و بدون تغییرات خاصی به پایان برد. همچنین تغییرات قیمت نفت در بازارهای جهانی بیش از آنکه تابع تنش‌های سیاسی و نظامی بوده باشد همچنان به روند مذاکرات تجاری وابسته است. برآیند تغییرات قیمت نفت برنت در دو روز پایانی هفته نزولی بود و تنها به یمن برخی اخبار از مذاکرات تلفنی مقامات تجاری چین و آمریکا در روز جمعه توانست کمی صعود کند.
بورس در انتظار داده‌های درونی
همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد بزرگ‌ترین عاملی که طی روزهای اخیر توانست روند بازار سهام را به‌صورت مشخص تغییر دهد اصلاح شدید نرخ ارز در بازار آزاد بود. رسیدن نرخ دلار به نزدیکی سطح ۱۱ هزار تومانی در هفته گذشته، خروج شتابزده برخی فعالان بازار را از قامت سهامداری رقم زد و ریزش ۷ هزار واحدی شاخص کل بورس را در پی داشت. با این حال معاملات پایان هفته گذشته و ابتدای هفته جاری نشان از آن دارد که نرخ دلار بار دیگر به نیمه دوم کانال ۱۱ هزار تومانی بازگشته و این مساله واکنش‌های دلاری بورس تهران را با آرامش بیشتری همراه کرده است.
در این شرایط روند احتیاطی معاملات به شدت به‌صورت‌های مالی بهار وابسته است. طی روزهای اخیر، بورس تهران شاهد تشکیل صف‌های حجیم خرید در نمادهایی بود که گزارش‌های چشمگیری از میزان سودآوری در فصل بهار ارائه کردند. همان‌گونه که انتظار می‌رفت جریان اطلاعاتی از گزارش‌های سه ماهه تا اینجا توانسته است روند قیمتی تک‌نمادها را رقم بزند. روز گذشته و در ساعات بعد از اتمام معاملات، سیل گزارش‌های فصلی روانه کدال شد و در برخی موارد صورت‌های مالی توانسته‌اند فعالان بازار را غافلگیر کنند. در شرایطی که بازار وزن بیشتری به عوامل غیراقتصادی نمی‌دهد، به نظر می‌رسد این گزارش‌ها پتانسیل‌های یک روند صعودی قابل‌توجه را فراهم کنند. با این حال لازم به ذکر است آنچه از صورت‌های مالی منتشر شده بر می‌آید این است که در گروه‌های کوچک‌تر بازار، روند سودآوری شرکت‌ها قابلیت تعمیم ندارد و قابلیت‌ها و ارزندگی سهام هر شرکت باید جداگانه سنجیده شود. به خصوص که رشدهای قابل‌توجه شاخص هم‌‌وزن یادآور این موضوع است که روندهای قیمتی در برخی از نمادهای این گروه‌ها از روند رشد سودآوری پیشی گرفته است. در مقابل به نظر می‌رسد در گروه‌های بزرگ‌تر بازار، که اتفاقا طی ماه‌های اخیر با رویکرد محتاطانه‌تر بازار همراه بوده‌اند، استفاده از تراز مشابه برای نمادهای همگروه قابلیت بیشتری دارد.
ارسال نظر