بررسی‌ها نشان می‌دهد در شرایطی که بازار سرمایه دچار رخوت عمیقی در مسیر فرسایشی کلی شده‌است، برخی نمادهای حاضر در بازار سهام (بورس و فرابورس) سود و زیان‌های قابل توجهی را در بازه زمانی کوتاه به ثبت رساند‌ه‌اند. سهامی که عمدتا بدون توجه به پشتوانه‌های بنیادی و تنها بر محور برخی اخبار پیرامونی همچون افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت در مسیر رشد قیمت‌ها قرار گرفته‌اند. نکته جالب توجه این است که سهامی که در سال‌های گذشته رشد‌های قابل توجهی را تجربه کردند حال در قعر جدول بازدهی قرار گرفته‌اند. پیش از این نیز «دنیای اقتصاد» در گزارشی با عنوان «بورس‌بازی در زمین لرزان» این مهم را مورد بررسی قرار داده بود. در این گزارش گوشزد شد که رشد بدون پشتوانه قیمت سهام شاید در کوتاه‌مدت سود مناسبی از آن بورس‌بازان کند اما در نهایت در مسیر اصلی خود قرار خواهد گرفت. در این زمان نیز عمدتا معامله‌گران خرد و سرمایه‌گذاران تازه‌وارد بورسی هستند که بیشترین زیان را متحمل خواهند شد.

در این میان مروری بر روند قیمتی برخی از سهام مورد بررسی به‌عنوان شاهد آماری این زمین پرریسک خالی از لطف نیست. «انرژی۳» به‌عنوان قعرنشین جدول بازدهی ۳۰ روزه، از جمله سهامی است که طی سال‌های گذشته بارها درگیر عرضه نفت خام در بورس انرژی بود و تحرکات قیمتی زیادی را از این منظر تجربه کرد. بالاخره نیز با رنگ واقعیت گرفتن شایعات؛ بزرگ‌ترین‌ رشد قیمتی تاریخ خود را در یک سال گذشته پشت سر گذاشت و قیمت هر سهم در این نماد از مرز ۵۰۰ تومان به ۷۵۰۰ تومان پرواز کرد. موضوعی که سبب توقف این نماد معاملاتی برای شفاف‌سازی درخصوص نوسان قیمت شد. این توقف طولانی‌مدت سبب شد بازگشایی «انرژی۳» با ریزش شدید و سقوط‌گونه همراه شود. به این ترتیب قیمت سهام این شرکت در بازه ۹ روزه کاری، افت ۶۱ درصدی قیمت را تجربه کرد. این اتفاق در حالی رخ داد که قبل از توقف نماد مذکور، شاهد تشکیل صف خرید قدرتمند و رشدهای پیاپی قیمتی در این نماد بودیم. در روز بازگشایی نماد نیز بیش از ۲ میلیون سهم به ارزش بیش از ۹/ ۱۸میلیارد تومان در این نماد معامله شد که تا آن روز رکورد تاریخی ارزش معاملات این نماد به حساب می‌آمد. در روزهای بعد نیز معامله ۵/ ۴ میلیون سهمی به ارزش بیش از ۴/ ۱۶ میلیارد تومان در قیمت متوسط ۳۶۰۰ تومان نتوانست مانع افت هرچه بیشتر قیمت این سهم شود. نکته قابل تامل اینجاست که حجم قابل توجه سرمایه‌های وارد شده به این نماد در قیمت‌های پایین ثبت نشده است و افراد بسیاری در این روند متضرر شده‌اند. برآورده نشدن انتظارات از عرضه نفت خام در بورس انرژی و رشد افسارگسیخته قیمت سهام در این نماد از مهم‌ترین عوامل سقوط قیمت در این بازه کوتاه به شمار می‌آید. در حال حاضر نیز از آنجا که عامل بنیادی برای توجیه خرید در قیمت‌های کنونی در «انرژی۳» وجود ندارد، تنها بازگشت پول قدرتمند است که می‌تواند بار دیگر مسیری صعودی برای سهام مذکور رقم بزند.

نماد معاملاتی شرکت سایپا آذین نیز در جمع نمادهای با بیشترین افت قیمت در ۳۰ روز اخیر قرار دارد. «خاذین» که در سنوات گذشته رشد چشمگیر قیمت بر محور افزایش سرمایه ۹۲۳ درصدی از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها را تجربه کرد؛ این روزها با بد شدن حال عمومی سهام گروه خودرویی افت محسوس قیمت را تجربه می‌کند. قیمت سهام این شرکت در بازه ۳۰ روز کاری افت ۴۳ درصدی را پشت سر گذاشته است. شاید «خاذین» نمونه خوبی از شرکت‌های زیان‌دهی باشد که دوره افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها را پشت سر گذاشته‌اند و حالا برای تجربه روزهای موفق گذشته نیازمند بهبود عملکرد واقعی هستند. امری که به خاطر ساختار ضعیف تاکنون میسر نشده‌است. در همین راستا به تازگی شرکت سایپا آذین برای بهبود ساختار مالی خود پیشنهاد افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران به منظور تامین سرمایه در گردش را به سازمان بورس ارائه کرده‌است اما این رویداد تنها منجر به ثبت یک توقف کوتاه در روند نزولی قیمت سهم شده‌است.اینها تنها نمونه‌هایی از این زمین پرریسک هستند. در مجموع همان‌طور که ملاحظه می‌شود، سهم اصلی رشد و ریزش‌ها به نمادهای بازار پایه و با محوریت تمرکز بر نسبت ارزش روز دارایی‌ها بر سرمایه فعلی استوار شده‌است. وضعیتی که به تناسب ریسک‌های سهمگین می‌تواند به کسب بازدهی بینجامد. اما چنان‌که عیان است مخاطرات بیشتری را در بطن خود می‌پرورد و در آن سوی این زمین پرریسک، زیان‌های پرمقدار نهفته است.

10