گره کور واگذاری سرخابی‌ها

واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس یکی از کلیشه‌ای‌ترین و بی‌نتیجه‌ترین اقدامات طی سال‌های اخیر بوده است؛ در حالی از ابتدای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، زمزمه‌ واگذاری این دو باشگاه آغاز شد که بعد از گذشت بیش از ۱۳سال، همچنان این کشمکش ادامه دارد. حال از چند ماه گذشته مجددا صحبت‌هایی درخصوص واگذاری سرخابی‌ها از سوی وزیر ‌ورزش و جوانان شنیده می‌شود. اما انتظار برای واگذاری این دو باشگاه و شمارش معکوس در زمینه انتشار صورت‌های مالی و در نهایت قیمت‌گذاری و زمان واگذاری، جای خود را به اخبار تازه‌تری داد. ‌طوری‌که طبق اظهارات مطرح شده از سوی کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی، سهام این دو باشگاه باید از طریق فرابورس ایران فروخته شود. این عرضه نیز در سال آینده خواهد بود.  این در حالی است که رئیس سازمان خصوصی تاکید دارد که واگذاری سرخابی‌ها از طریق عرضه در بازار سهام، نیازمند ایجاد تغییرات و رعایت شرایط و مقررات موجود در فرابورس است. به‌طوری‌که در گام نخست باید مالکیت آنها از دست دولت خارج شود. همچنین در صورت عرضه در بازار سهام، باید روند مزبور طی سال جاری طی شود.در همین راستا روابط عمومی فرابورس نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد مذاکراتی برای عرضه سهام سرخابی‌ها در فرابورس ایران صورت گرفته است. اما هنوز به نتیجه قطعی نرسیده و در حد صحبت‌های اولیه قرار دارد. حال باید دید که آیا این واگذاری یا از طریق مزایده یا از عرضه در بورس صورت خواهد گرفت یا خیر؟ سرانجام مدیریت این دو باشگاه از اختیار دولت خارج می‌شود؟ در هر صورت خصوصی‌سازی واقعی باشگاه‌ها از جمله سرخابی‌ها امری ضروری است که باید در زودترین زمان ممکن به نتیجه مطلوب برسد. در واقع خصوصی‌سازی واقعی می‌تواند نویدبخش افزایش بهره‌وری و برون‌رفت از مشکلات کنونی در این باشگاه‌ها باشد.

  عرضه «سرخابی‌ها» در بازار سهام

دوشنبه هفته جاری وزارت ورزش با مصوبه کمیسیون تلفیق، مکلف شد تا پایان شهریور ۹۸، شرایط پذیرش استقلال و پرسپولیس را در فرابورس فراهم کند. در این راستا جزئیات عرضه سرخابی‌ها در بازار سهام توسط عضو کمیسیون تلفیق بودجه مجلس تشریح شد. به‌طوری‌که رحیم زارع در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه سال ۹۸ برای واگذاری سرخابی‌ها گفت: براساس یکی از مصوبات کمیسیون تلفیق، وزارت ورزش و جوانان مکلف شد با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار و سازمان خصوصی‌سازی حداکثر تا پایان شهریور سال ۹۸ شرایط پذیرش دو شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس و استقلال را در بازار پایه فرابورس فراهم کند. وی در ادامه با اشاره به اینکه پس از پذیرش دو شرکت پرسپولس و استقلال در بازار پایه فرابورس و عرضه ۵ درصد سهام هر یک از دو شرکت جهت کشف قیمت، ۵۱ درصد سهام آنها به‌صورت بلوکی و بقیه سهام به‌صورت خرد عرضه می‌شود، گفت: واگذاری سرخابی‌ها باید با روش اصولی باشد. مشکلی که تاکنون برای واگذاری استقلال و پرسپولیس وجود داشته، نبود درآمدزایی پایدار برای این دو باشگاه بوده که اکنون شرایط برای عرضه از طریق فرابورس فراهم شده است. وی با بیان اینکه باشگاه پرسپولیس و استقلال پتانسیل درآمدزایی بسیار بالایی دارند، تاکید کرد: مدیرانی می‌توانند در این دو باشگاه موفق باشند که از وضعیت فعلی درآمد ایجاد کنند و بدهی‌ها را بپردازند. همچنین لازم است هرچه سریع‌تر زیرساخت درآمدی ایجاد و سپس این دو باشگاه در فرابورس ورود کنند که ترکیبی از سهامداران مختلف نیز باید مالک این دو باشگاه باشند. رئیس کمیته فوتبال فراکسیون ورزش مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه واگذاری استقلال و پرسپولیس به یک شخص رانت و فساد به دنبال دارد، تصریح کرد: مجلس در قوانین بودجه اجازه واگذاری استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی را داده اما در سال ۹۸ بر اساس مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه،دولت مکلف به واگذاری این دو باشگاه است.

  موضع خصوصی‌سازی چیست؟

در این خصوص میرعلی اشرف عبدالله پوری حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌‌سازی در راستای واگذاری عرضه سهام سرخابی‌ها در فرابورس و تکلیف قانونی برای اجرای آن گفت: واقعیت این است که ما به این مساله از جهت و زاویه دیگری نگاه می‌کنیم؛ اولا همه برنامه‌ریزی دولت، وزارت ورزش و سازمان خصوصی‌سازی این است که تا پایان امسال مزایده برگزار شود. اگر نمایندگان مجلس شورای ایرانی بر این اعتقادند که اولا واگذاری در سال ۹۷ برگزار نشود و در ثانی صرفا با روش مشخصی باشد، فکر می‌کنم نیاز به بررسی بیشتری وجود دارد.

وی ادامه داد: در حال حاضر کمیسیون تلفیق بر این اعتقاد است که سهام دو باشگاه در فرابورس ایران عرضه شود. این در حالی است که باید توجه داشت عرضه هر مجموعه و شرکتی در فرابورس تابع شرایطی است. به احتمال قوی این دو باشگاه تا زمانی که در اختیار دولت است، فاقد این شرایط باشند.  پوری‌حسینی در ادامه با اشاره به این مطلب که طبق اظهارات مطرح شده، باید ۵۱ درصد سرخابی‌ها به‌صورت بلوکی به فروش برسد و بقیه خرد در فرابورس عرضه شود، گفت: این امر نیز مستلزم رجوع به فرابورس، پذیرش در این بازار و وجود نماد فعال این دو باشگاه است. به گفته پوری‌حسینی، بنابراین به نظر می‌رسد این موضوع نیاز به بررسی بیشتری دارد. ما تجربه ناموفقی در سال ۹۴ داریم. آن زمان سازمان خصوصی‌سازی تکلیف کرد که هر شخصی ۱۰۰ درصد از سهام این دو باشگاه را خریداری کند، موظف است ۲۰ درصد را به هواداران واگذار کند. اما ما حتی یک پیشنهاد خرید نیز نداشتیم. با برداشتن این شرط بود که مشتریانی مراجعه کردند. رئیس سازمان خصوصی در ادامه افزود: همچنین لازم است بحث مالکیت سهام این دو باشگاه و مدیریت آنها نیز از یکدیگر جدا شود. در واقع نباید قفلی بزنیم که مالک این باشگاه الزاما باید ورزشی یا پیشکسوت باشد.

  نگاهی به سابقه خصوصی‌سازی «سرخابی‌ها»

از سال ۱۳۸۴ و همزمان با ابلاغ سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، واگذاری باشگاه‌های ورزشی از جمله استقلال و پرسپولیس در فهرست اخبار جذاب قرار گرفت. در این میان بهانه‌هایی از قبیل، عدم ارائه صورت‌های مالی، مشخص نبودن درآمدها و بدهی‌های این دو تیم سبب شد تا اجرای برنامه‌ خصوصی‌سازی در آنها به تعویق افتد. البته در حالی روش واگذاری نیز همواره مورد نقد قرار گرفته که گاهی نیز صحبت از عرضه در بورس به گوش می‌رسید. اما مشکلات مربوط به نبود صورت‌های مالی و دارایی مشخص، مانع اصلی در واگذاری آنها از طریق بازار سرمایه شد.

با این حال و با تمامی مشکلات رخ داده، سرانجام در زمستان سال ۹۳با نظر هیات واگذاری، قیمت پایه و شرایط واگذاری این دو تیم بر اساس ارزش برند آنها تصویب شد. به این ترتیب رسما خصوصی‌سازی سرخابی‌ها کلید خورد. هر چند در بهمن و اسفندماه همان سال، متقاضی برای خرید این دو باشگاه وجود نداشت، اما روند مزبور در سال ۹۴دنبال شد. هر چند در سال ۹۴ برای این دو باشگاه متقاضی حاضر شد، اما به دلیل عدم تایید اهلیت خریدار، واگذاری صورت نگرفت. به این ترتیب طی این سال‌ها هیچ‌یک از مدیران نتوانسته‌اند سهام پرسپولیس و استقلال را به بخش خصوصی واگذار کنند. در نهایت تمام تلاش‌های سازمان خصوصی‌سازی‌ نیز در این زمینه بی‌نتیجه ماند.  این در حالی است که در همان سال یعنی نیمه دوم سال ۹۴، هیات وزیران، واگذاری این دو باشگاه را به بهانه فرهنگی‌بودن از لیست واگذاری‌ها خارج کرد. اما حال بعد از گذشت دو سال ‌و‌نیم مجددا عرضه این دو باشگاه پررنگ شد. شروع این صحبت‌ها با اظهارات پیرامون درخواست رئیس‌جمهور مبنی بر واگذاری این دو باشگاه بود. به‌طوری‌که بعد از اتفاقات پر‌حاشیه سال‌۹۴ بار دیگر بحث واگذاری سهام پرسپولیس و استقلال جنبه رسانه‌ای پیدا کرده است. در این راستا وزیر ‌ورزش و جوانان و روابط عمومی این وزارتخانه با قاطعیت از واگذاری سرخابی‌ها در آینده نزدیک خبر دادند. حتی در برخی صحبت‌ها قیمتی نیز برای این دو باشگاه تعیین شد.  البته در این میان رئیس سازمان خصوصی‌سازی در گفت‌وگو با رسانه‌ها تاکید کرد که هنوز مصوبه‌ای از سوی هیات وزیران برای واگذاری دو باشگاه صادر نشده و فقط رئیس‌جمهور یک درخواست ارائه کرده است.  اما مساله به‌همین صحبت‌ها ختم نشد و دوشنبه هفته جاری کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی، از عرضه سهام سرخابی‌ها در فرابورس ایران خبر داد؛ بر این اساس اعضای کمیسیون تلفیق بودجه سال ۹۸ در این جلسه وزارت ورزش و جوانان را مکلف کردند با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار و سازمان خصوصی‌سازی تا پایان شهریور ماه ۱۳۹۸ شرایط پذیرش دو شرکت فرهنگی و ورزشی پیروزی (پرسپولیس) و استقلال را در بازار پایه فرابورس فراهم کنند. طبق این مصوبه کمیسیون تلفیق، پس از پذیرش دو شرکت مذکور در بازار پایه فرابورس و عرضه ۵درصد سهام هر یک از دو شرکت جهت کشف قیمت، ۵۱ درصد سهام آنها به‌صورت بلوکی و باقی سهام به‌صورت خُرد عرضه شود.