در این راستا آخرین گزارش مربوط به ارزیابی عملکرد شرکت‌های واگذار شده به بخش خصوصی‌ تا سال ۱۳۹۶ است.  نتایج حاصل از این ارزیابی نشان از آن دارد که ۵۵ درصد شرکت‌های مورد بررسی رشد امتیاز معیار «سودآوری» را تجربه کرده و ۵۰ درصد شرکت‌ها نیز از نظر امتیاز معیار «تسهیلات» رشد داشته‌اند. همچنین ۵۵ درصد شرکت‌ها در سال‌های بعد از واگذاری در امتیاز معیار «بهره‌وری» رشد مثبت داشته‌اند. افزایش فروش کل در ۶۴ درصد شرکت‌ها و رشد سود خالص ۵۸ درصد شرکت‌ها از جمله خروجی‌های مهم این ارزیابی هستند. البته در این راستا باید به این نکته توجه کرد که اغلب شرکت‌های مورد بررسی، در سال‌های قبل از سال ۱۳۹۰ واگذار شده‌اند. به این ترتیب در سال‌های پس از واگذاری، شرایط و مشکلات عدیده ناشی از رکود، تشدید تحریم‌ها، وضعیت نامساعد فضای کسب و کار و بازار سرمایه و تورم را تجربه کرده‌اند که به‌عنوان متغیرهای خارجی موثر بر عملکرد شرکت‌ها، اثرات منفی بر عملکرد آنها داشته‌اند. به این ترتیب در این ارزیابی، چنین اثراتی لحاظ نشده و چنانچه این اثرات در نظر گرفته می‌شد به‌طور قطع عملکرد پس از واگذاری این شرکت‌ها با رشد مناسب‌تری نسبت به دوره قبل از واگذاری مواجه می‌شد.

نگاهی به ارزیابی صورت گرفته

بر این اساس سازمان خصوصی‌سازی اقدام به ارزیابی عملکرد بیش از ۹۰ شرکت واگذار شده کرده است. شرکت‌های ارزیابی شده عملا شرکت‌هایی هستند که تمام یا بخشی از سهام آنها واگذار شده و به واسطه این واگذاری کنترل این شرکت‌ها به بخش غیر‌دولتی منتقل شده است. همچنین در ارزیابی مزبور، شرکت‌هایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند که حداقل ۳ دوره مالی از واگذاری آنها گذشته است.  همچنین ۵۰ درصد شرکت‌ها از نظر امتیاز معیار «تسهیلات» رشد داشته‌اند. در همین راستا ۵۵ درصد شرکت‌ها در سال‌های بعد از واگذاری در امتیاز معیار «بهره‌وری» رشد مثبت داشته‌اند و امتیاز تمامی شرکت‌های مورد بررسی در این معیار ۸ درصد رشد داشته است. بررسی‌های مزبور در زمینه امتیاز معیار «سرمایه» نیز نشان از رشد ۵۲ درصدی شرکت‌ها در این زمینه دارد. امتیاز شاخص «سرمایه» ۸۶ درصد از شرکت‌ها بعد از واگذاری افزایش یافته، یا کاهش نیافته است. همچنین مجموع امتیاز این شاخص برای شرکت‌های مورد بررسی ۳۷ درصد رشد را نشان می‌دهد. در همین راستا ۵۷درصد از شرکت‌ها، امتیاز شاخص«بهره‌وری سرمایه» خود را بهبود داده‌اند و مجموع امتیاز شرکت‌ها در این شاخص، پس از واگذاری ۱۷ درصد رشد داشته است. افزون بر این امتیاز شاخص «افزایش سرمایه از محل آورده نقدی» در ۵۳ درصد از شرکت‌ها افزایش داشته یا کاهش نداشته است.

رصد فروش شرکت‌ها

در این راستا امتیاز شاخص «بهره‌وری کل» نیز نشان از افزایش ۶۰ درصدی این مولفه در شرکت‌ها دارد. همچنین در مجموع امتیازات این شاخص برای شرکت‌ها نیز ۱۵ درصد افزایش نشان می‌دهد.افزون بر این ۶۴ درصد شرکت‌ها توانسته‌اند شاخص «فروش‌کل» خود را افزایش دهند و در ۴ درصد از شرکت‌ها کاهشی در این شاخص ملاحظه نمی‌شود. مجموع امتیاز این شاخص پس از واگذاری برای شرکت‌ها، شاهد رشد ۲۶ درصدی بوده است. جزئیات این امر نشان از آن دارد که مجموع شرکت‌های ارزیابی شده در سال‌های قبل از واگذاری به‌طور میانگین ۶/ ۱۸هزار میلیارد تومان فروش داشته‌اند که این رقم با بیش از ۱۰۹ درصد رشد در سال‌های بعد از واگذاری به حدود ۳۹هزار میلیارد تومان رسیده است.

نگاهی به روند سودآوری

نتایج بررسی مزبور نشان از آن دارد که ۵۵ درصد شرکت‌های مورد بررسی رشد امتیاز معیار «سودآوری» را تجربه کرده و امتیاز کل شرکت‌ها در این معیار بعد از واگذاری ۱۲ درصد افزایش داشته است. بر این اساس امتیاز شاخص «سود خالص» ۵۸ درصد شرکت‌ها پس از خصوصی‌سازی رشد داشته است به‌طوری‌که رشد ۲۲ درصدی در امتیازات این شاخص برای کلیه شرکت‌های مورد ارزیابی قابل مشاهده است. در همین راستا امتیاز شاخص«حاشیه سود خالص» در ۵۱ درصد شرکت‌ها افزایش داشته و یک درصد از شرکت‌ها تغییری از این لحاظ نداشته‌اند.

جزئیات مربوط نشان از آن دارد که میانگین سالانه متغیر سود عملیاتی مجموع شرکت‌های مورد ارزیابی از ۵/ ۳ هزار میلیارد تومان در سال‌های قبل از واگذاری به بیش از ۷/ ۶ هزار میلیارد تومان در سال‌های بعد از واگذاری افزایش یافته است. به این ترتیب این متغیر به میزان ۲۳/ ۹۲ درصد برای مجموع شرکت‌های مورد بررسی رشد داشته است.  در این میان میانگین سالانه متغیر سود خالص مجموع شرکت‌های ارزیابی شده، از ۸/ ۱ هزار میلیارد تومان برای سال‌های‌ قبل از واگذاری با بیش از ۷۲ درصد رشد به بیش از ۳هزار میلیارد تومان در سال‌های پس از واگذاری افزایش یافته است.

حقوق صاحبان سهام

نگاهی به روند بازده حقوق صاحبان سهام نیز نشان از آن دارد که ۵۹ درصد از شرکت‌ها با اعمال سیاست‌های مدیریتی امتیاز شاخص«بازده حقوق صاحبان سهام» خود را افزایش داده‌اند. در ۲ درصد از شرکت‌ها این بازده نسبت به قبل از واگذاری کاهش نداشته است. همچنین مجموع امتیازات این شاخص برای کل شرکت‌ها پس از واگذاری ۱۲ درصد رشد داشته است. جزئیات این امر نشان از آن دارد که میانگین سالانه متغیر حقوق صاحبان سهام کلیه شرکت‌های ارزیابی شده در دوره قبل از واگذاری معادل ۱۷هزار میلیارد تومان بوده که این میزان برای سال‌های پس از واگذاری با بیش از ۵۸ درصد رشد به بیش از ۲۷ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.

نکات قابل توجه

در راستای ارزیابی صورت گرفته سازمان خصوصی به ارائه توضیحاتی پرداخته و عنوان کرده است: «شاخص میزان جذب تسهیلات جدید در گروه تسهیلات، از تفاوت مجموع وام‌های اخذ شده شرکت با بازپرداخت وا‌م‌های قبلی در صورت جریان وجوه نقد هر سال مالی شرکت‌ها به دست آمده است. ارزش افزوده استفاده شده در محاسبه شاخص‌های بهره‌وری از تفاضل ارزش کل ستانده هر سال شرکت با ارزش مصارف واسطه مورد استفاده در تولید آن ستانده به دست آمده است. همچنین در محاسبه بهره‌وری نیروی کار و بهره‌وری سرمایه از هزینه نیروی کار و هزینه سرمایه سالانه که از صورت‌های مالی استخراج شده، استفاده شده است. افزون بر این افزایش تعداد کارکنان شرکت به معنی کسب امتیاز بیشتر در دوره بعد از واگذاری نسبت به قبل از آن است و شاخص حفظ سطح اشتغال با توجه به الزامی که از طرف سازمان خصوصی‌سازی در جایگاه دستگاه متولی واگذاری به مدیریت جدید شرکت، مبنی بر حفظ سطح اشتغال تا ۵ سال بعد از واگذاری است، در کنار شاخص تعداد کارکنان مورد استفاده قرار گرفته است.

 در معیار سرمایه با توجه به وجود انواع مختلف افزایش سرمایه شرکت‌ها و اهمیت بیشتر افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در شرکت واگذار شده، دو شاخص مورد استفاده قرار گرفته است.»