یکی نگرانی در مورد نرخ فروش شرکت‌ها (عمدتا صادرات محور و کالایی) و دیگری بحث‌های پیرامون ریسک‌های سیاسی مربوط به برجام. ریزش نسبتا شدید قیمت فلزات پایه در بازارهای جهانی و اخبار ناامیدکننده از تداوم سیاست‌های دستوری دولت برای کنترل نرخ دلار در بازار ثانویه‌ ارز به‌عنوان دو عامل اصلی در تعیین نرخ فروش شرکت‌ها موجب عقب‌نشینی تقاضای سهام شد. از سوی دیگر اخبار تمدید رایزنی ایران با مقامات اروپایی درخصوص برجام، نیز عامل دیگر فشار بر بورس بود. هر چند این عوامل مهم‌ترین‌ عوامل اثر‌گذار در عقب‌نشینی قیمت‌ها مطرح می‌شوند با این حال رد پای هیجان در داد و ستد دیروز سهام نیز به وضوح مشاهده می‌شد. این هیجان که همچون دیگر بازارها ریشه در سردرگمی سهامداران به دلیل عدم شفافیت مختصات سیاسی –اقتصادی کشور دارد، دیروز خود را در ریزش ۳/ ۱ درصدی شاخص کل نشان داد.در این میان برخی کارشناسان وجود دامنه نوسان در قوانین بازار را عامل تشدید هیجان و نوسان شدید قیمت‌ها عنوان می‌کنند. با وجود افت آغاز هفته نماگر اصلی بورس، کارشناسان همچنان بر جذابیت بورس برای سرمایه‌گذاران با دید بلندمدت‌ البته درصورت عدم رخداد ریسک شدید سیاسی تاکید می‌کنند.

 آغاز هیجانی معاملات هفته

فضای بازار سهام از روزهای پایانی بهار تحت تاثیر روند نرخ دلار در مسیر صعود پرشتابی قرار گرفت. رشد نرخ ارز به‌عنوان یکی از زوایای اثر گذار بر بهبود وضعیت بنیادی شرکت‌ها سکان صعود سهام صادرات محور را که عمدتا به بازارهای جهانی وابسته هستند، در دست گرفت. به تبع رشد قیمت صنایع مزبور، شاخص سهام نیز رکورد شکنی‌های متعددی را تجربه کرد.طی هفته گذشته نیز به‌رغم نوسانات شدیدی که نماگر اصلی بازار تجربه کرد، بهبود انتظارات نسبت به آینده سیاسی-اقتصادی رشد یک درصدی شاخص کل را رقم زد. این امر در شرایطی رخ داد که عمده انتظارات از روند آتی سهام طی هفته جاری نیز مثبت بود. در نظر‌سنجی سایت تحلیلی«دنیای بورس» بورس‌بازان اعم از سهامداران و کارشناسان بر صعود شاخص کل طی هفته منتهی به ۲۰ تیرماه اجماع نظر داشتند. اما شروع این هفته کاملا متفاوت از پیش‌بینی‌ها بود. شروعی که به نظر هیجانی است. البته برای افت شاخص کل طی دادوستدهای دیروز می‌توان ۳ عامل یا بهانه اصلی را بر شمرد اما ردپای محسوس هیجان را نیز نمی‌توان در معاملات از نظر پنهان داشت. چرا به‌رغم عوامل سه گانه‌ای که در بالا مورد بررسی قرار گرفت، می‌گوییم واکنش بازار طی معاملات دیروز هیجانی بود؟ برای بررسی این موضوع به تشریح وضعیت ۳ عامل اثر‌گذار مزبور بر معاملات دیروز پرداخته می‌شود.

فشار بازار‌های جهانی بر بورس کالامحور تهران: در نظر سنجی سایت تحلیلی «دنیای بورس» عمده سهامداران و کارشناسانی که روند عمومی قیمت‌ها را نزولی پیش‌بینی کرده بودند، مهم‌ترین دلیل خود را ریزش قیمت‌های جهانی به خصوص در حوزه فلزات پایه عنوان می‌کردند. ریزش قیمت‌های جهانی به دنبال تشدید تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین در مورد اعمال تعرفه متقابل بر صادرات کالاها به موضوعی نگران‌کننده برای سهامداران بورس کالامحور تهران تبدیل شده است. قیمت مس در هفته گذشته ریزش ۵ درصدی را تجربه کرد. دیگر فلزات نیز افتی بین ۲ تا ۴ درصد را تجربه کردند. ریزش قیمت فلزات پایه در بازارهای جهانی در شرایطی صورت می‌گیرد که برخی تحلیل‌ها افت قیمت فلزات پایه در بازارهای جهانی تحت تاثیر این عوامل را تا همین الان نیز قابل توجه می‌دانند و به این دلیل معتقدند در ادامه افت بیشتر قیمت این کالا کمی بعید است. به‌طور مثال برخی تحلیلگران کاهش عرضه مس در ماه‌های آینده را عاملی برای تقویت دوباره قیمت کالاهای جهانی عنوان می‌کنند. از سویی اخبار حاکی از این است که چین در راستای حمایت از قوانین زیست محیطی میزان محدودیت تولید را در مناطق  بیشتری اجرایی خواهد کرد. این امر نیز می‌تواند تقویت دوباره قیمت فولاد را به دنبال داشته باشد.در این میان بزرگ‌ترین بانک سرمایه‌گذاری آمریکا در تحلیلی گفته است که کامودیتی‌ها به سیکل پایین قیمت خود رسیده‌اند و به زودی افزایشی می‌شوند. از این رو واکنش بازار سهام با این وسعت هیجانی ارزیابی می‌شود.

 اخبار نا‌امید‌کننده از سازوکار بازار ثانویه: در روزهای پایانی هفته گذشته، خبر راه‌اندازی بازار ثانویه ارز نیز در تقویت تقاضای سهام موثر بود. اما در روزهای اخیر صحبت‌هایی پیرامون مداخله سیاست‌گذار در این بازار از وجه مثبت این خبر برای بازار سهام کاست و به عقب‌نشینی تقاضا انجامید. این امر نشان‌دهنده نگرانی فعالان تالار شیشه‌ای بازار از مداخله سیاست‌گذار است. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد، بحث دخالت در این بازار مطرح نیست. روند نرخ دلار در بازار غیر‌رسمی که به سطح کمتر از ۸هزار تومان رسیده است نیز می‌تواند موید این موضوع باشد. از این رو در برداشت سهامداران از این موضوع نیز ردپای هیجان مشاهده می‌شود.

تمدید رایزنی با مقامات اروپا در مورد برجام: موضوع بعدی نیز به محتوای بسته پیشنهادی باز می‌گردد. در اواخر هفته گذشته خوش‌بینی‌هایی نسبت به این بسته پیشنهادی به وجود آمد. اما پس از رایزنی‌های طرفین، برگزاری جلسات تمدید شد و نتایج نیز مسکوت ماند. اما آنچه از اخبار پیرامون این بسته ارزیابی می‌شود، همچنان نمی‌توان با قاطعیت اظهار نظر کرد. حال آنکه سهامداران ترجیح داده‌اند که از نتیجه این رایزنی‌ها برداشت منفی داشته باشند.

واقعیت آن است که روند آتی سه موضوع مورد اشاره در بالا مبهم است با این حال این ابهامات کاهش ریسک‌پذیری سهامداران را به دنبال داشته است. در زمانی که بازار صعود قابل قبولی را تجربه کرده باشد، کاهش ریسک پذیری معامله‌گران در برخورد با فضای غیر شفاف امری طبیعی است. اما به‌طور کلی موضوع عیان در داد‌وستد دیروز سهام، سردرگمی معامله‌گران بود. سردرگمی موجود در بورس همچون دیگر بازارها عاملی است که بیشتر روی معاملات اثر گذار بوده است. با این حال می‌توان گفت با دید بلندمدت و صرف نظر از ریسک شدید سیاسی، بورس به دلیل پشتوانه بنیادی به خصوص در مورد روندی که برای بازار ارز پیش‌بینی می‌شود، می‌تواند همچنان گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران باشد.