در این شرایط اما استراتژی معامله‌گران باید چه باشد؟ با توجه به اصلاح اخیر قیمت‌ها در روزهای اخیر ورود به چه صنایع و نمادهایی پیشنهاد می‌شود؟ به نظر می‌رسد این دو پرسش مهم‌ترین‌ موضوع پیش‌روی معامله‌گران در شرایط فعلی باشد. بسیاری معتقدند در وضعیت پرریسک فعلی نباید به سمت سهم‌هایی رفت که نسبت قیمت بر درآمد بالایی دارند. برخی معتقدند در شرایط اصلاح قیمتی اخیر باید به سراغ سهم‌هایی رفت که سود نقدی مطلوبی تقسیم می‌کنند. عده‌ای نقدشوندگی سهام را معیار تعیین سهام می‌دانند و برخی می‌گویند باید شرکت‌ها را با وضعیت بنیادی مطلوب مد‌نظر قرار داد. تکنیکالیست‌ها شاید رفتن به سوی سهامی را پیشنهاد دهند که جریان سفته‌بازی در آن داغ است و می‌توان از آن بازدهی مطلوبی را به‌دست آورد. برخی نیز می‌گویند به دلیل حجم کم معاملات و پرریسک بودن وضعیت فعلی، تنها باید معاملات را رصد کرد و تا زمان مشخص شدن وضعیت برجام منتظر ماند. «دنیای‌اقتصاد» در این گزارش به بررسی دو پرسش مزبور از منظر ۷ کارشناس بازار سهام پرداخته است. در مجموع این کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی و تا زمان مشخص‌شدن نظر ترامپ در مورد برجام باید منتظر ماند و در صورت ورود به بازار باید وضعیت بنیادی و سودآوری آن را مد‌نظر قرار داد، در ادامه و با مشخص شدن نظر ترامپ در مورد برجام در یک شرایط با‌ثبات‌تر برای ورود به بازار سهام تصمیم‌گیری کرد. در ادامه نظرات این کارشناسان را با هم می‌خوانیم.

سهامداران احتیاط کنند

نیما آزادی: در شرایط کنونی پیشنهاد می‌شود که سهامداران در سمت خرید محتاط باشند و منتظر بمانند که وضعیت تا حدودی با‌ثبات شود. به عبارت دقیق‌تر به دلیل سیطره ریسک سیستماتیک در شرایط فعلی توصیه خرید به سهامداران نمی‌شود. هر‌چند این ریسک در ماه‌های قبل نیز در بازار سهام وجود داشت اما صعود نرخ دلار به‌عنوان محرک سهام شرکت‌های صادراتی موجب صعود شاخص کل می‌شد. امری که پس از تعیین دستوری نرخ دلار توسط بانک مرکزی حالا از معاملات رخت بربسته است. در شرایط فعلی نرخ دلار به هر عددی هم برسد باز‌هم ممکن است اثری در وضعیت سودآوری شرکت‌های فعال در بورس تهران نداشته باشند. از این‌رو تا مشخص‌تر شدن فضای پیرامون بازار و همچنین رصد تصمیم بانک مرکزی در مورد بازار ارز پیشنهاد می‌شود، معامله‌گران احتیاط بیشتری اتخاذ کنند. چرا‌که باید در نظر داشت استراتژی خرید در یک قیمت بالاتر اما در شرایط با‌ثبات‌تر، تصمیم عاقلانه‌تری است.

سهامداران از خرید و فروش متوالی پرهیز کنند

شهرام صفوی: به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که با توجه به شرایط فعلی اقتصادی کشور و ریسک‌های سیستماتیک پیش‌رو و ریسک برجام، دارایی‌های خود را تقسیم‌بندی و در بخش‌های مختلف اقتصاد از جمله بخش مسکن، سپرده بانکی، پیش خرید سکه از بانک مرکزی و سهام سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاری در هریک از دارایی‌ها هر چند بازده متفاوتی دارد ولی ریسک آنها نیز متفاوت است. این موضوع می‌تواند سرمایه‌گذاران را در هر شرایطی حفظ کند و همزمان بازده معقولی نیز به همراه داشته باشد.

سرمایه‌گذارانی که در بازار سهام فعالیت می‌کنند، بهتر است از خرید و فروش‌های متوالی پرهیز کنند تا کارمزد معاملات، بازده آنها را کاهش ندهد، همچنین توصیه می‌شود در شرکت‌هایی که زیان انباشته قابل‌توجهی دارند سرمایه‌گذاری نشود زیرا در شرایط فعلی ریسک‌های سرمایه‌گذاران بیش از پیش افزایش می‌یابد. همچنین توصیه می‌شود که سهامداران توجه خود را به شرکت‌های سودآور کامودیتی که صادرات انجام می‌دهند و شرکت‌های خدماتی داخلی معطوف کنند. با عنایت به اینکه قیمت ارز تک‌نرخی حدود ۵ درصد بالاتر از میانگین قیمت سال گذشته است و میانگین قیمت‌های جهانی نیز همچنان بالاتر از سال پیش است، شرکت‌های گروه فولاد، معادن و فلزات رنگی از سود‌آوری بیشتری نسبت به سال قبل برخوردارند و می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشند. همچنین شرکت‌های خدماتی مانند یوتیلیتی‌ها و مخابرات با توجه به تقسیم سود مناسب گزینه‌های کم‌ریسکی هستند. سایر سهام سودآور بازار که نسبت P/ E مناسبی دارند و با توجه به مجامع پیش‌رو از تقسیم سود مناسبی هم برخوردارند، می‌توانند مورد توجه قرار گیرند.

سهامداران صبور باشند

مهرداد خالقی: در شرایط فعلی به دلیل پررنگ شدن ریسک خروج آمریکا از برجام بسیاری از فعالان تالار شیشه‌ای از معاملات خارج شده‌اند. برخی سهامداران نیز به دلیل محاسبه حد زیان خود درصدد خروج از بازار هستند. در این میان اما به معامله‌گرانی که در بازار هستند و تمایل به ماندن در معاملات دارند، پیشنهاد می‌شود به‌جای اینکه سهمی را بفروشند و سهم دیگری را بخرند، در سهامی که دارند باقی بمانند و نظاره‌گر تحولات باشند. با توجه به اصلاح اخیر قیمت‌ها در داد وستد سهام به سهامدارانی که مایل به ورود به معاملات هستند نیز پیشنهاد می‌شود که برخی تک سهم‌هایی را که در روزهای اخیر افت قیمتی سنگینی را تجربه کرده‌اند، مد‌نظر قرار دهند.در این میان بر‌خلاف سال گذشته نمی‌توان سودآوری مناسبی برای شرکت‌های کالایی متصور بود چرا‌که غالب پیش‌بینی‌ها از روند قیمت کالاها در بازارهای جهانی چندان مثبت نیست و نمی‌توان ارزیابی دقیقی از آینده این نمادها داشت. در مجموع تا زمان تصمیم ترامپ درباره برجام و همچنین تصمیم بانک مرکزی در مورد بازار ارز پیشنهاد می‌شود که سهامداران در داد وستد خود جانب احتیاط را رعایت کنند.

استراتژی احتیاط

ایمان مقدسیان: در شرایط فعلی بازار سهام از ابهامات موجود در فضای اقتصادی و سیاسی کشور رنج می‌برد. در این شرایط سهامداران نیز بر اساس نوع نگاه و حقیقی یا حقوقی بودن از استراتژی متفاوتی برخوردار هستند. برای سرمایه‌گذارانی که تاکنون پولی وارد بازار سهام نکرده‌اند، به‌نظر می‌رسد فرصت مناسبی پیش آمده است، چرا‌که قیمت‌ بسیاری از سهام، افت قابل توجهی را تجربه کرده‌اند و از جذابیت بالایی برخوردارند. درخصوص سهامداران فعال بازار، اما همواره حد زیانی مورد توجه قرار می‌گیرد که این حد می‌تواند موجب خروج معامله‌گر از بازار شود. در مجموع به‌نظر می‌رسد تا زمانی که ابهامات فعلی همچون وضعیت بازار ارز و سرنوشت برجام مشخص نشود، بازار به شرایط کم‌رمق خود ادامه می‌دهد.

برای تصمیم‌گیری برای ورود به معاملات در این شرایط، نیاز به بازخوانی و ترسیم مجدد وضعیت است. پیش از این صنایع صادرات محور از جذابیت بسزایی برای فعالان بازار برخوردار بودند. صادرات این شرکت‌ها بر اساس دو مولفه بهای کالاهای تولیدی این شرکت‌ها در بازارهای جهانی و همچنین رشد قیمت دلار در برابر ریال ارزش‌گذاری می‌شود. در حال حاضر اما مولفه اول مبهم و مولفه دوم از شرایط سست و متزلزلی برخوردار است. بنابراین به‌نظر می‌رسد سهامداران نیازمند زمان بیشتری برای مشخص شدن ابهامات کنونی بازار هستند.

انتظار برای روشن شدن ابهامات

محمد نوربخش: در حال حاضر بسیاری از فعالان بازار در انتظار روشن شدن وضعیت سیاسی و برجام  هستند. در کنار این ریسک سیستماتیک، تصمیم ارزی دولت یعنی تک نرخی کردن دلار در ۴۲۰۰ تومان، فضای مبهمی را به معاملات تحمیل کرده است که بازار را در حالت انتظار نگه داشته است. در این شرایط احتیاطی، سهامی از گروه بانکی، لیزینگی و نیروگاهی (به عبارتی سهامی که کمتر با بازارهای صادراتی سر و کار دارند)، گزینه‌های مناسبی برای ورود تلقی می‌شوند.

احتیاط در چینش پرتفوی

محسن احمدی: در حال حاضر علاوه بر ریسک‌های فراوان سیاسی که در بازار موج می‌زند، ابهاماتی درخصوص برخی فاکتورهای بنیادی همانند نرخ دلار، معاملات بازار سهام را در لاک دفاعی فرو برده است. در این شرایط سرمایه‌گذاران باید با احتیاط و دقت بیشتری نسبت به چینش پرتفوی خود اقدام کنند. به نظر می‌رسد سیاستگذار در طولانی مدت توانایی نگه داشتن دلار در نرخ ۴۲۰۰ تومانی را ندارد. در این شرایط توصیه می‌شود سرمایه‌گذاران در صورت تمایل به ورود به سهام صنایع تبدیلی که واردات دلاری و فروش ریالی دارند، دقت بیشتری را لحاظ کنند.در آن سوی بازار، صنایع ارز محور همچون پالایشی‌ها و فلزی‌ها که با دلار ۴۲۰۰ تومانی نیز قیمت معقولی دارد، مناسب ارزیابی می‌شود. این صنایع در صورت شکست خوردن سیاست ارزی دولت (تک نرخی کردن دلار در ۴۲۰۰ تومان) و نزدیک شدن این نرخ به نرخ غیرقانونی موجود در بازار آزاد ارز، سود بیشتری از آن سهامداران خود می‌کنند. به این ترتیب سهام دلاری و شرکت‌هایی که از نظر بنیادی در شرایط مناسب‌تری به سر می‌برند، از جایگاه مناسب‌تری برخوردارند. در مجموع توصیه می‌شود سهامداران منتظر مشخص شدن ابهامات سیاسی – اقتصادی بازار باشند و از هر گونه رفتار هیجانی خودداری کنند.

اولویت با سهام بنیادی

ولید هلالات: در شرایط کنونی که در کنار ریسک‌های سیاسی، ابهامات اقتصادی نیز پیرامون بازار قرار گرفته‌ و بازار وضعیت کم‌رمقی را دنبال می‌کند، نگهداری سهامی که از نظر بنیادی از شرایط مناسبی برخوردارند و در مقابل آن عدم نگهداری سهام ضعیف و بی‌بنیاد بهترین استراتژی قلمداد می‌شود. در این شرایط احتیاطی، سرمایه‌گذاران نباید در خرید سهام تعجیل کنند و به مرور زمان فقط سهم‌هایی که تقسیم سود بالا دارند را مورد توجه قرار دهند. البته باید توجه داشت ریزش بازار در مقطع فعلی ارتباطی به وضعیت بنیادی شرکت‌ها ندارد. در واقع باید تکلیف مسائل سیاسی که سایه بر اقتصاد افکنده حل شود. مادامی که شرایط به این شکل باشد، بازار توانی برای رشد ندارد و نیاز به گذر زمان است. با این وجود نمی‌توان زمان دقیق و صنعت خاصی را پیشنهاد کرد. به نظر می‌رسد در صورتی که نرخ دلار بالا برود، فعالان بازار پس از یک دوره چند هفته‌ای، بر اساس میزان افتی که سهام تجربه کرده‌اند، شروع به خرید می‌کنند.