مدیر پذیرش بورس تهران، حاکمیت شرکتی در بورس و مجموعه شرکت‌های بورسی دنیا را موضوعی به غایت تعیین‌کننده ارزیابی کرد و گفت: حاکمیت شرکتی یا به عبارت دقیق‌تر راهبری شرکتی در اصل به ساز و کارهایی گفته می‌شود که خط مشی‌ها، روش‌ها و بهترین شیوه‌ها را برای راهبری و کنترل شرکت‌ها در بر می‌گیرد. به این ترتیب، حاکمیت شرکتی به دو طریق انجام می‌شود: راهبری از «درون» شرکت و کنترل از «بیرون» آن. اسماعیل درگاهی در ادامه افزود: از بعد درونی، حاکمیت شرکتی، ساز و کاری است که ورودی‌های مواد خام، سرمایه و نیروی انسانی را به سود بنگاه تبدیل می‌کند. بنابراین تنظیم اثربخشی و کارآیی فرآیندهای تبدیل ورودی‌ها و مکانیزم‌های کنترلی داخلی در زمره کارکردهای درونی حاکمیت شرکتی است. وی ادامه داد: از طرفی بحث تفکیک قدرت، بهبود چهره شرکت نزد ذی‌نفعان، انطباق بالا با قوانین و مقررات حاکم بر فعالیت و مواردی از این دست در زمره کارکردهای بیرونی است.

وی توضیح داد: با توجه به اینکه حاکمیت شرکتی هر دو مورد را در بر می‌گیرد حاکمیت شرکتی را مجموعه‌ای از قوانین و روش‌ها می‌دانند که رابطه‌‌ بین سهامداران، مدیریت و اعضای هیات‌مدیره را تعریف می‌کند و بر چگونگی عملکرد شرکت تاثیر می‌گذارد.

مدیر پذیرش بورس تهران، دلیل اساسی استفاده از حاکمیت شرکتی را نظارت بر بخشی از شرکت دانست که کنترل دارایی سهامداران و سرمایه‌گذاران را بر عهده دارد. درگاهی افزود: از آنجا که اساس حاکمیت شرکتی بر چهار اصل شفافیت، پاسخگویی، مسوولیت‌پذیری و انصاف در برخورد یکسان با سهامداران قرار دارد، هدف اصلی حاکمیت شرکتی، بهبود عملکرد شرکت‌ها، ایجاد شفافیت و پاسخگویی هیات‌مدیره در برابر ارزش ذی‌نفعان و سهامداران است و اینها همان موضوعات یا چالش‌هایی است که در بستر بازار سرمایه دنبال می‌شود. وی با بیان اینکه در بازار سرمایه، به دلیل عرضه عمومی سهام و وجود سهامداران خرد متعدد، موضوع تضاد منافع و نظارت در راستای رفع آن، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، اظهار کرد: شفافیت، پاسخگویی، مسوولیت‌پذیری و انصاف در برخورد یکسان با سهامداران، موضوعاتی تعیین‌کننده در عملکرد صحیح شرکت‌های سهامی عام است. درگاهی در پاسخ به این سوال هم که در موضوع انتخاب اعضای هیات‌مدیره شرکت‌ها، قوانین حاکم بر نظام حاکمیت شرکتی چیست و تاثیر اجرای نظام حاکمیت شرکتی بر بنگاه‌های اقتصادی و حفظ حقوق سهامداران خرد چه خواهد بود، گفت: ساختار راهبری شرکتی بر مجموعه‌ای از اصول استوار است که به نوعی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم با اعضای هیات مدیره ارتباط پیدا می‌کند. بنابراین در بحث مسوولیت‌پذیری، تعهد مدیریت ایجاد سود و ارزش برای سهامداران در کنار اداره شرکت بر اساس قواعد و مقررات برآمده و منطبق با ارزش‌های جامعه است. وی افزود: به این ترتیب در بحث پاسخگویی، مدیریت، خود را به‌عنوان پاسخگو در مقابل طیف وسیعی از سهامداران و ذی‌نفعان پاسخ‌خواه می‌بیند و بنابراین پاسخگویی به‌عنوان اصلی پذیرفته شده در عملکرد و نظارت بر عملکرد مدیریت مطرح است.

درگاهی سپس شفافیت را به مفهوم نیاز جامعه به دانستن اطلاعات دقیق و قابل مقایسه در مورد فعالیت‌ها و عملکرد شرکت دانست و یادآور شد: اینجا بحث اطلاعات دقیق و به موقع مطرح می‌شود، که استقرار سیستم‌های مناسب برای تهیه و نیز گزارش این اطلاعات در زمره مسوولیت‌های اصلی هیات‌مدیره خواهد بود.

وی توضیح داد: در مقررات راهبری شرکت، بسته به اقتضای محیط فعالیت و قوانین کشورها، مقررات خاصی برای تعیین اعضای هیات‌مدیره با تمرکز بر اصول اساسی ذکر شده، تعیین شده است. به عبارتی سعی می‌شود چینش و عملکرد هیات‌مدیره و مدیران در بستر راهبری شرکتی به گونه‌ای باشد که به بهترین نحو موارد یاد‌شده تامین شود. به گفته درگاهی، بخش عمده‌ای از این ویژگی‌ها در تقویت میزان استقلال هیات‌مدیره از سهامداران خلاصه می‌شود که در دستورالعمل‌های راهبری این موضوع به‌صورت ویژه مد نظر است. همچنین در مورد ترکیب جنسیتی هیات‌مدیره (نسبت زنان و مردان) نیز مقرراتی وجود دارد. مدیر پذیرش بورس تهران، لازمه توسعه بازار سرمایه را توجه بیشتر به حقوق ذی‌نفعان به‌ویژه سهامداران اقلیت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس دانست و گفت: طبعا وضع و پیاده‌سازی اصول حاکمیت شرکتی و اجرای آن به‌خصوص در مورد انتخاب اعضای هیات‌‌مدیره (غیر موظف و مستقل) منجر به حفظ حقوق همه ذی‌نفعان مخصوصا سهامداران خرد می‌شود.

درگاهی در ادامه به بررسی چالش‌های موجود بر سر راه پیاده‌سازی نظام حاکمیت شرکتی در کشور پرداخت و گفت: بنا به تجربه و سابقه پیاده‌سازی نظام‌های راهبری در دیگر کشورها، برقراری حاکمیت شرکتی بیش از هر چیز نیازمند سه مؤلفه اساسی است: قوانین مشخص در زمینه حاکمیت شرکتی، شفافیت عملکرد شرکت‌ها و اختیارات لازم برای نظارت بر اجرای قوانین مرتبط. بنابراین وجود قوانین یکپارچه و مشخص، اولین گام برای برقراری حاکمیت شرکتی است.وی افزود: از آنجا که در ایران قانون یا مقررات مشخصی در مورد حاکمیت شرکتی وجود ندارد و تنها شاهد یک دستورالعمل از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار هستیم که آن هم در حال حاضر به‌صورت پیش‌نویس است و هنوز ابلاغ نشده، طبیعتا پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی با چالش‌هایی مواجه می‌شود. به گفته درگاهی، هر‌چند اصول کلی حاکمیت شرکتی را می‌توان در لابه‌لای سایر قوانین و مقررات ناظر بر شرکت‌ها از جمله قانون تجارت و قوانین و مقررات ناظر بر شرکت‌های پذیرفته شده در بورس مشاهده کرد ولی هنوز مقررات منسجم و جامعی در این خصوص وجود ندارد. مدیر پذیرش بورس تهران در ادامه، ایجاد نظام کنترل‌های داخلی و مدیریت ریسک را از جمله نکات با اهمیت در اجرای اصول حاکمیت شرکتی دانست که بخشی از اصول حاکمیت شرکتی در کشورهای دیگر را به خود اختصاص می‌دهد.

به گفته درگاهی بخش عمده شرکت‌های حاضر در بورس با ایجاد کمیته‌های مرتبط، موارد مربوط به سیستم‌های کنترل داخلی را دنبال می‌کنند. همچنین حسابرسان مستقل هم در گزارش‌های حسابرسی خود درباره موضوعات مرتبط با این حوزه‌ها اظهارنظر می‌کنند؛ ولی واقعیت این است که اثربخشی این نظام‌ها موضوعی است که باید بررسی شود.