معاملاتی که در یک ماه اخیر با میانگین نقدینگی ۳۰ میلیاردی انجام می‌شد، از هفته گذشته در زیر سطح ۲۰ میلیارد تومان دنبال می‌شود (در بازار اول و دوم). دیروز نیز ارزش معاملات خرد سهام در بازار اول و دوم فرابورس در سطح تقریبی ۵/ ۲۲ میلیارد تومان رقم خورد.هر‌چند روز دوشنبه به دلیل بازگشایی آرام بازار جهانی، تغییر معناداری ( افزایش ۳۰ درصدی) در ارزش معاملات بازار اول و دوم صورت گرفت اما همچنان دادوستدها در این دو بازار در فضایی محتاطانه انجام می‌شود. به‌نظر می‌رسد در چنین فضایی که چندان دور از هیجان نیست، موقعیت مناسبی برای سفته‌بازان فراهم شده و نقدینگی بدون مبنای بنیادین بین گروه‎‌ها به جریان افتاده است. بر این اساس، در روزهای اخیر شاهد تحرک بیشتر سهامدارانی بودیم که با دید کوتاه‌مدت به دنبال شناسایی سود در برخی نمادهای کوچک بودند. به‌نظر می‌رسد گردش نقدینگی در گروه‌های کوچکی چون استخراج زغال‌سنگ و سیمان نمونه این نوع رفتار فعالان بازار است.

مروری بر جریان نقدینگی بین صنایع مختلف فرابورسی تا حدودی وضع عمومی بازار را نشان می‌دهد. دیروز در بین گروه‌های مختلف، شاخص گروه سیمان فرابورس با تک‌نماد سیمان لار سبزوار بیشترین رشد را نشان داد. دیروز شاهد جابه‌جایی حدود یک میلیون سهمی در این نماد سیمانی فرابورس بودیم؛ حرکت نقدینگی به سمت نمادهای گروه سیمانی بورس و فرابورس به دنبال زلزله یکشنبه‌شب در غرب کشور شکل گرفت.به نظر می‌رسد این سهامداران بیش از انکه به شرایط بنیادین نمادهای مورد معامله توجه داشته باشند، به بهانه افزایش تقاضای سیمان به منظور نوسازی مناطق زلزله‌زده در صف خرید این نمادها نشستند. همین امر سبب شد تا شاخص گروه سیمانی فرابورس نزدیک ۴ درصد رشد کند. پس از گروه سیمان، شاخص گروه پیمانکاری صنعتی با تک‌نماد مهندسی ساختمان تاسیسات راه‌آهن حدود ۳ درصد افزایش یافت، ضمن اینکه شاخص گروه زغال‌سنگ نیز با رشد قابل‌توجه ۶/ ۲ درصدی همراه شد.روز گذشته در مجموع ۱۱ گروه فرابورسی رشد شاخص را تجربه کردند که از آن جمله می‌توان به رشد شاخص گروه فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی اشاره کرد. شاخص سه گروه فرابورسی نیز با توقف نمادهایشان بدون تغییر ماندند. ۱۰ گروه دیگر فرابورس نیز با افت شاخص همراه شدند که از آن میان، گروه قند و شکر و گروه سایر واسطه‌گری‌های مالی کاهش ۷/ ۱درصدی شاخص را تجربه کردند.

 تغییر مالکیت به نفع حقیقی‌ها

در ادامه تحولات دیروز شاهد تغییر مالکیت سهام بازار اول و دوم به نام اشخاص حقیقی بازار بودیم. به عبارت دیگر، سهامداران حقیقی بازار روز گذشته بیشتر خریدار بودند تا فروشنده. به این ترتیب، در پایان دادوستدهای دیروز بیش از ۳۷۵ میلیون تومان به ارزش دارایی فعالان حقیقی اضافه شد. بیشترین خالص خرید سهامداران حقیقی با معامله در نمادهای فرآوری زغال‌سنگ پروده طبس، پالایش نفت پاسارگاد، سهامی ذوب‌آهن اصفهان و توسعه حمل‌ونقل‌ ریلی پارسیان رقم خورد. معامله‌گران حقیقی با خریدوفروش در این چهار نماد حدود ۲میلیارد تومان به سبد دارایی خود افزودند.

 از سوی دیگر فعالان حقوقی در نمادهای سرمایه‌گذاری مس سرچشمه، پالایش نفت شاوان، مهندسی ساختمان تاسیسات راه‌آهن و شرکت مواد ویژه لیا خریدار بودند و بر همین اساس با معامله در این نمادها توانستند ۸۰۰ میلیون تومان به ارزش دارایی خود اضافه کنند.در این میان، معاملات برخی نمادها بدون انتقال مالکیت سهام بین فعالان حقیقی و حقوقی پایان یافت. به عبارت ساده‌تر، در برخی نمادها تنها سهامداران حقیقی به دادوستد پرداختند. به این ترتیب، طی معاملات روز گذشته، سهام نمادهایی چون شرکت شیر پگاه آذربایجان‌شرقی، گروه سرمایه‌گذاری میراث‌فرهنگی و شرکت آسیا سیر ارس در بین فعالان حقیقی دست‌به‌دست شد و اشخاص حقوقی در این معاملات مشارکت نداشتند. دیروز در مجموع، معاملات ۲۷ نماد در بازار اول و دوم فرابورس بدون انتقال مالکیت پایان یافت.

 معاملات از دریچه آمار

سرانجام روز گذشته بیش از ۲۶۰ میلیون برگه بهادار به ارزش ۲۰۴ میلیارد تومان در بین معامله‌گران فرابورس دست‌به‌دست شد. حدود ۹۷ میلیون از این اوراق به دادوستد سهم، حق تقدم و معاملات عمده در بازار اول و دوم اختصاص یافت. ارزش کل معاملات بازار اول و دوم نیز به میزان ۲۶ میلیارد تومان رقم خورد.همچنین در بازار اوراق با درآمد ثابت بیش از ۹۴۰ هزار برگه اوراق بدهی به ارزش ۹۲ میلیارد تومان در بین فعالان این بازار دست‌به‌دست شد. از این میزان، حدود ۷۵ میلیارد تومان به معاملات اوراق اسناد خزانه اسلامی بانکی تعلق گرفت و حدود ۳۵ میلیارد تومان از معاملات اسناد خزانه اسلامی به‌صورت عمده انجام شد. ضمن اینکه روز گذشته نماد «سخاب۶» بیشترین رشد قیمت را در میان این اوراق ثبت کرد. با احتساب این رشد، نرخ سود موثر «سخاب۶» به رقم ۵/ ۱۵ درصد رسید.در سمت دیگر بازار نیز روز گذشته حدود ۵۴ هزار ورقه تسهیلات مسکن به ارزش بیش از ۴ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان در دو هزار و ۶۶ نوبت معاملاتی بین فعالان معامله شد.در میان تحولات بازار اوراق تسهیلات مسکن، دیروز امتیاز تسهیلات مسکن فروردین ۹۵ در نماد «تسه۹۵۰۱» با رشد ۵/ ۱ درصدی همراه شد و به این ترتیب، بیشترین افزایش قیمت در میان اوراق تسهیلات مسکن را رقم زد. در مقابل قیمت اوراق تسهیلات آذر ۹۵ افت ۳/ ۱ درصدی را تجربه کرد و در قعر فهرست نمادها با بیشترین افت قیمت در این بازار قرار گرفت. قیمت اوراق تسهیلات در روزهای اخیر در سطح ۷۶ تا ۷۷ هزار تومان در نوسان است.

این در حالی است که در روزهایی ابتدایی آبان‌ماه شاهد افت قیمت این اوراق تا سطوح پایین‌تر از ۷۴ هزار تومان هم بودیم؛ اما در روزهای اخیر شاهد رشد قیمت اوراق تسهیلات نسبت به روزهای نخست آبان هستیم. به این ترتیب نرخ سود واقعی دریافت وام از این طریق همانند روز سه‌شنبه در ۸/ ۲۱ درصد قرار گرفت. بررسی‌ها نشان می‌دهد زوج‌های تهرانی برای دریافت وام ۱۰۰ میلیون تومانی مسکن با توجه به متوسط قیمت اوراق تسهیلات مسکن، باید ۱۵ میلیون و ۲۸۹ هزار تومان صرف خرید این اوراق کنند.

به نظر می‌رسد تمهیدات اتخاذ‌شده از سوی بانک مسکن برای راه‌اندازی صندوق دوم وام، چشم‌انداز افزایش تقاضای مسکن را بهبود بخشیده است. بر‌اساس گزارش «دنیای اقتصاد» این طرح هم‌اکنون در مراحل نهایی بحث و بررسی قرار دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد این طرح به‌منظور اثرگذاری بیشتر بر قدرت خرید متقاضیان(نسبت به صندوق وام یکم) رونق معاملات مسکن را تقویت کند. انتظار می‌رود که این طرح از سه مسیر ‌کاهش طول دوره پس‌انداز، کاهش مبلغ قسط ماهانه و همچنین کاهش نرخ سود تسهیلات در رونق تقاضا موثر واقع شود. تسهیلات خرید مسکن دوم با حذف شرط خانه‌اولی با هدف تحریک به ساخت و خرید مسکن ارائه خواهد شد. در حال‌حاضر تسهیلات خرید مسکن از محل صندوق پس‌انداز مسکن یکم مختص خانه‌اولی‌هاست.