بررسی تحولات بازارهای جهانی نفت
اوپک و ابهام در مدیریت بازار نفت!
به‌رغم برگزاری نشست فوق‌العاده سازمان اوپک در وهران الجزایر در تاریخ ۱۷ دسامبر و موافقت اعضای این سازمان مبنی بر کاهش ۲/۲ میلیون بشکه‌ای تولید نفت‌خام، قیمت‌های نفت همچنان در سراشیبی سقوط قرار دارد.
به‌رغم برگزاری نشست فوق‌العاده سازمان اوپک در وهران الجزایر در تاریخ ۱۷ دسامبر و موافقت اعضای این سازمان مبنی بر کاهش ۲/۲ میلیون بشکه‌ای تولید نفت‌خام، قیمت‌های نفت همچنان در سراشیبی سقوط قرار دارد.
این کاهش تولید از روز اول ژانویه سال ۲۰۰۹ انجام خواهد شد و سقف تولید روزانه نفت اوپک ۲۹ میلیون و ۴۵ هزار بشکه خواهد بود.
این میزان کاهش تولید، بزرگترین کاهش تولید اوپک از زمان تاسیس این سازمان در دهه ۱۹۶۰ است. آخرین کاهش عمده این سازمان در سال ۱۹۹۹ بود که بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه از تولید نفت‌خام خود کاست. این سازمان طی چهار ماه گذشته حدود ۷/۳ میلیون بشکه از تولید خود را کاهش داده است. پس از توافقات به عمل آمده توسط سازمان اوپک به نظر می‌آید یکی از دلایل اصلی افزایش نیافتن قیمت‌های نفت، تردید در اجرای تعهدات کشورهای عضو این سازمان است. احتمالا سازمان اوپک پیش از نشست برنامه‌ریزی شده خود در ماه مارس ۲۰۰۹ نشست فوق‌العاده‌ای را نیز در تاریخ ۱۹ ژانویه در شهر کویت برای گفت و گو درباره کاهش بیشتر تولید این سازمان برگزار خواهد کرد. همچنین «شکیب خلیل» رییس اوپک اعلام کرده است در صورت ادامه کاهش تقاضای نفت‌خام، اوپک به کاهش تولید خود ادامه خواهد داد تا تعادل عرضه و تقاضا در بازار نفت برقرار شود.
برخی از کارشناسان معتقدند افت تقاضای جهانی نفت شدیدتر از آن است که کاهش سقف تولید اوپک به تنهایی بتواند آن را جبران نموده و موجب افزایش قیمت نفت شود، لذا همکاری تولیدکنندگان غیر اوپک نیز جهت بهبود قیمت‌های نفت ضروری می‌باشد. عواملی چون تشدید رکود اقتصاد جهانی و کاهش شدید نرخ رشد اقتصادی در کشورهای مختلف سبب شده است تا تقاضا در بازارهای بین‌المللی به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد و در نتیجه کاهش سقف تولید اوپک نتوانسته است بر بازار تاثیر بگذارد. افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی آمریکا معادل 5/14 میلیون بشکه طی دوره 28 نوامبر تا 12 دسامبر نیز یکی دیگر از عوامل تشدیدکننده کاهش قیمت‌های نفت‌خام به شمار می‌رود. در این راستا، روسیه دومین صادرکننده نفت در جهان نیز اعلام کرده است که همزمان با کاهش تولید نفت اوپک این کشور نیز تولید روزانه خود را در حدود
۳۰۰-۲۰۰ هزار بشکه در روزکاهش خواهد داد. این در حالی است که میانگین تولید نفت این کشور در سال جاری تقریبا ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. وزیر نفت آذربایجان، نیز در حاشیه نشست وزیران نفت اوپک از آمادگی کشورش برای کاهش بیش از ۳۰۰ هزار بشکه از تولید روزانه خود خبر داده است.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) قیمت سبد نفتی اوپک از 32/41 دلار در هر بشکه در تاریخ 12 دسامبر به 53/42 دلار در هر بشکه در تاریخ 15 دسامبر افزایش یافت، ولی مجددا به دلیل تشدید بحران اقتصاد جهانی، افزایش ذخیره سازی‌های نفت‌خام و فرآورده و نیز کاهش تقاضای جهانی نفت‌خام، به 48/39 دلار در هر بشکه در تاریخ 18 دسامبر کاهش یافت. سبد نفت‌خام اوپک در بردارنده 13 نوع نفت‌خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، میناس اندونزی، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت‌خام صادراتی ایران در روز ۱۷ دسامبر به بشکه‌ای ۴۱ دلار و ۵۵ سنت رسید. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی هر بشکه نفت‌خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (۱۷ دسامبر) ۴۲ دلار و ۷۲ سنت بود و همین رقم برای نفت‌خام سنگین در سطح ۴۰ دلار و ۵ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت‌خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۴۲ دلار و ۵۳ سنت و هر بشکه نفت‌خام سنگین ایران به این بازار ۴۰ دلار و ۴۸ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت‌خام سبک ایران در بازار آسیا ۴۲ دلار و ۹۰ سنت، در شمال غربی اروپا ۴۱ دلار و ۸۸ سنت و در بازار مدیترانه ۴۱ دلار و ۷۸ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت‌خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۳۹ دلار و ۹۸ سنت، در شمال غربی اروپا ۳۹ دلار و ۸۲ سنت و در بازار مدیترانه ۳۹ دلار و ۵۸ سنت به فروش رسیده است.
تصمیم اعضای اوپک مبنی بر کاهش 2/2 میلیون بشکه‌ای تولید این سازمان و همچنین اعلام آمادگی کشورهای روسیه و آذربایجان جهت کاهش تولید نفت نیز نتوانست مانع سقوط قیمت‌های نفت‌خام شود و قیمت نفت‌خام WTI در آخرین روز معاملات ماه ژانویه تحت تاثیر فروش گسترده نفت در بازار به شدت کاهش یافت و از بیش از 4/46 دلار در هر بشکه در تاریخ 12 دسامبر به پایین تر از بشکه‌ای 34 دلار در تاریخ 19 دسامبر رسید. خاطر نشان می‌شود که بخش عمده‌ای از این کاهش شدید قیمت WTI طی دو روز پایانی هفته گذشته (18 و 19 دسامبر) مربوط به انقضای قراردادهای آتی ماه اول می‌باشد که معمولا طی این روز دارای نوسانات نسبی بیشتری است و این مساله موجب شد تا در این تاریخ قیمت WTI (که در موعد انقضای قراردادهای آتی بیشتر تحت تاثیر تحولات منطقه‌ای خود است)، در سطوحی کمتر از قیمت سبد نفتی اوپک قرار گیرد. در واقع اجبار معامله گران به فروش تمام نفت‌های مربوط به قراردادهای ماه ژانویه در آخرین روز اعتبار این قراردادها (جمعه)، دلیل اصلی کاهش بهای نفت در معاملات این روز بوده است.
از دلایل عمده کاهش قیمت جهانی نفت‌خام می‌توان به کاهش تقاضای نفت‌خام آمریکا، افزایش ذخیره سازی‌های نفتی و فرآورده‌های نفتی آمریکا طی دو هفته گذشته و نیز تصمیم سنای آمریکا مبنی بر عدم اعطای کمک مالی به خودروسازان این کشور اشاره کرد.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت‌خام این کشور در هفته منتهی به 12 دسامبر 2008 معادل 3/321 میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل به میزان 500 هزار بشکه افزایش یافته است و معادل 4/24 میلیون بشکه نیز از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 14 دسامبر 2007 بیشتر می‌باشد. میزان این ذخایر بر حسب روز نسبت به هفته قبل تغییری نکرده و در سطح 8/21 روز ثابت باقی مانده است، ولی به میزان 5/2 روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
پیش‌بینی قیمت نفت‌خام WTI:
در هفته گذشته ذخیره‌سازی‌های نفت‌خام آمریکا در حدود 5/0 و بنزین 3/1 میلیون بشکه افزایش یافت و در حال حاضر سطح ذخیره نفت در بیشترین مقدار خود نسبت به پنج سال گذشته قرار داشته ولی در مورد بنزین سطح مذکور در حداقل قرار دارد. این موضوع نشان می‌دهد که کاهش مصرف نفت و بنزین همچنان ادامه دارد. در این شرایط همکاری غیر اوپکی‌ها و اعضای اوپک در کاهش میزان تولید ضروری است. تصمیم اوپک در کاهش تولید منطقی به نظر می‌رسد البته باید منتظر ماند و تاثیر آن‌را بر سطح ذخیره‌سازی‌ها مشاهده کرد.
اخبار جدید درباره اوضاع اقتصادی آمریکا حاکی از بهبود شرایط نیست به طوری که ارزش دلار در برابر دیگر ارزها سقوط نمود. با توجه به سقوط شدید قیمت نفت در ماه‌های اخیر و شکسته شدن بسیاری از سطوح حمایتی، قیمت نفت در برخورد با سطوح حمایتی پایین‌تر با احتیاط عمل نموده و گاهی با خیزش قیمت روبه‌رو می‌شود و در برخورد با سطوح مقاومتی بار دیگر روند نزولی پیش می‌گیرد. قیمت نفت WTI برای قرارداد ماه اول به کمتر از ۳۴ دلار رسید در حالی‌که قیمت قرارداد ماه دوم در سطح ۴۲ دلار با حمایت روبه‌رو شد. به طور معمول در روز انقضای قرارداد ماه اول نوسان قیمت مجزا از نوسان قیمت‌های دیگر نفت‌خام انجام می‌پذیرد که می‌تواند دلایل زیادی از عوامل بنیادی و به خصوص بورس بازی را شامل شود.
ارزش برابری یورو که در مقابل دلار که در حد 27/1 با سطح حمایتی روبه‌رو شده بود تا سطح مقاومتی 47/1 افزایش یافت و سپس به سطح 4/1 تنزل یافت که در پی آمار منفی منتشره برای آمریکا صورت پذیرفت. هنوز شرایط کنتانگو در بازار نایمکس برقرار است و قیمت قراردادهای ماه‌های سال‌های آینده بالاتر می‌باشند این موضوع دلالت بر این دارد که بازار همچنان نگران از وضعیت عرضه نفت در سال‌های آتی بوده و انتظار برگشت روند افزایش قیمت‌ها را دارد.
جدول شماره ۲ پیش‌بینی قیمت نفت‌خام WTI را برای هفته آتی نشان می‌دهد. بر مبنای عوامل بنیادی قیمت ۴۵ دلار در بشکه پیش‌بینی می‌شود و عوامل غیربنیادی بین ۵ تا ۱۰ دلار بر قیمت اثرگذار است.
جدول 2: پیش‌بینی قیمت WTI بر مبنای عوامل بنیادی و قرار دادهای آتی
جدول شماره 3 محدوده‌های حمایت و مقاومت در روند قیمت نفت WTI را نشان می‌دهد.
در روند کاهشی قیمت ۴۲ و ۳۵ دلار در هر بشکه سطح حمایتی است که مانع کاهش بیشتر و در روند افزایشی قیمت ۵۰ و ۵۵ دلار مانع افزایش بیشتر می‌باشند. بدین معنی که احتمال تغییر روند قیمت با نزدیک شدن به این سطوح قیمتی بسیار بالاست.
برخی منابع و ماخذ:
WWW.IEA.Org
WTI Price, Reuters News Service (اwww.reuters.com)
Energy Information Administration
Daily Basket Price. www.Opec.org
* کارشناس ارشد اقتصاد انرژی، موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
ارسال نظر