کاهش مستمر قیمت پایه متاثر از سیگنال جهانی، تعویق خرید در محصولات کم‌تقاضا را رقم زد
تقابل رکود و رقابت در رینگ پتروشیمی
افت نرخ پایه ادامه‌‌‌دار شد
قیمت پایه محصولات پلیمری و شیمیایی برای عرضه در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران طی چهارمین هفته آبان‌ماه، یعنی از روز یکشنبه 22آبان تا روز دوشنبه 29این ماه، با ترکیبی از کاهش و افزایش اما عمدتا کاهشی اعلام شد. عقبگرد بهای این محصولات در بازار جهانی عامل افت قیمت‌های پایه بود. فروکش تقاضا برای محصولات پلیمری از سوی چین باعث شده است تا نرخ اغلب محصولات پتروشیمی فوب خلیج‌‌‌فارس کاهشی شود و این موضوع به افت قیمت پایه این محصولات در رینگ داخل انجامیده است. در این شرایط افت بهای نفت و فرآورده‌‌‌ها در بازارهای جهانی ظرف هفته‌‌‌های اخیر نیز مزید بر علت شد و از عقبگرد قیمتی در رینگ پلیمرها حمایت کرد.
بهای نفتا در بازار جهانی ظرف هفته منتهی به روز جمعه دهم نوامبر کاهش 2.6درصدی و در بازه ماهانه افت 4.3درصدی داشت. نفتا به‌‌‌عنوان خوراک بسیاری از واحدهای پتروشیمی مصرف می‌شود، بنابراین عقبگرد بهای این محصول از افت نرخ محصولات پتروشیمی در بازار جهانی حمایت می‌کند. کاهش گسترده قیمت نفت خام ناشی از احتمال کاهش تقاضا و افزایش عرضه به سقوط نرخ نفتا انجامید و سیگنالی کاهشی برای رینگ پتروشیمی‌‌‌ها به ارمغان آورد.
قیمت پایه 17محصول پلیمری بر مبنای نرخ ارز در بازار حواله تسعیر می‌شود. این نرخ ارز در هفته جاری رشد 0.2درصدی و این موضوع سیگنال افزایشی محدودی برای قیمت پایه تمامی محصولات به همراه داشت. با وجود این، عقبگرد قیمت جهانی محصولات پلیمری در عمده گروه‌‌‌های کالایی قوی‌‌‌تر بود، به نحوی که نرخ پایه 12گروه کالایی پلیمری کاهشی و نرخ سه گروه شامل پلیاتیلن سنگین دورانی، تزریقی و فیلم با رشد محدود 0.1درصدی اعلام شد. اما بهای دو نوع PVC قابل عرضه در رینگ فیزیکی بورس‌کالا با رشد 4.5درصدی اعلام شد. صعود بهای این محصولات در بازار جهانی عامل صعود قیمت پایه این محصولات در بازار داخل بود.
همچنان قیمت پایه پلی‌‌‌استایرن‌‌‌ها و پلیاتیلن ترفتالات‌‌‌ها بر مبنای نرخ ارز 28هزار و 500تومانی تعیین می‌شود. از هشت‌گروه کالایی که نرخ آنها بر مبنای این نرخ تعیین شد، بهای یک‌محصول (پلی‌‌‌استایرن معمولی) افزایشی، قیمت پایه دو محصول (پلیاتیلن ترفتالات گریدهای 645 و 641) بدون تغییر و نرخ پایه مابقی پلیاتیلن ترفتالات بطری و همچنین پلی‌‌‌استایرن انبساطی و مقاوم کاهشی اعلام شد. از 20محصول شیمیایی قابل عرضه در بازار فیزیکی بورس‌کالا، قیمت پایه 6محصول با رشد 0.2درصدی اعلام شد که این رشد متاثر از افزایش نرخ ارز بود. قیمت پایه پنج‌گروه کالایی هم با رشد بیش از 0.2درصدی اعلام شد.
فروکش تب خرید یا کاهش عرضه؟
ظرف سومین هفته آبان‌ماه (منتهی به روز جمعه نوزدهم این ماه) از حجم فروش محصولات پلیمری و شیمیایی در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران کاسته شد که این کاهش حجم به علت افت عرضه محصولات پرتقاضا نظیر پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌های شیمیایی و نساجی رقم خورد، اما افزایش عرضه در سایر گریدهای با تقاضای پایین باعث شد تا از سویی حجم کلی عرضه در رینگ پتروشیمی‌‌‌ها نسبت به هفته‌‌‌های قبل تغییر محسوسی نداشته باشد و از سوی دیگر نسبت حجم معامله به عرضه در رینگ پلیمرها افت محسوسی را به ثبت برساند.
ظرف هفته منتهی به روز جمعه نوزدهم آبان‌ماه بالغ بر 100هزار تن محصول پلیمری در بازار فیزیکی بورس‌کالا عرضه شد که برای آن تقاضایی برابر 138هزار تن به ثبت رسید که در نهایت به فروش 84هزار تن محصول پلیمری از این بازار انجامید. این رقم کمترین حجم فروش محصولات پلیمری از این بازار پس از نیمه ابتدایی تیرماه امسال بود. در عین حال ظرف این بازه زمانی 83.5درصد حجم عرضه در رینگ پلیمرها مورد معامله قرار گرفت. فروش 83درصدی عرضهها، نرخی قابل‌توجه است، اما به شکل معمول ظرف هفته‌‌‌های قبل نسبت حجم معامله به حجم عرضه در رینگ پلیمرها به مراتب بیش از این میزان بود. به نظر می‌رسد افت عرضه محصولات پرطرفدار و کاهش مستمر قیمت‌های پایه متاثر از سیگنال جهانی باعث شده است تا رینگ پلیمرها از رونق بیفتد و نسبت حجم فروش به حجم عرضه کاهشی شود.
اگرچه حجم فروش هفتگی در رینگ پلیمرها افت داشت، همچنان حجم فروش هفتگی در این بازار بالاتر از میانگین حجم فروش هفتگی در بازه سالانه مربوط به سال 1401 است. افزایش انتظارات تورمی باعث شده است تا صنایع تکمیلی فعال در این بخش در هر شرایطی خریدار محصولات این بخش باشند؛ هر چند برخی سیگنال‌‌‌ها از تمایل آنها به ثبت‌سفارش می‌‌‌کاهد. ظرف هفته منتهی به روز جمعه نوزدهم آبان‌ماه بالغ بر 34هزار تن محصول شیمیایی در رینگ فیزیکی بورس‌کالا مورد معامله قرار گرفت؛ این در حالی بود که ظرف این بازه زمانی بالغ بر 43هزار تن محصول شیمیایی در رینگ پتروشیمی بازار فیزیکی بورس‌کالا عرضه شده و برای آن تقاضایی بالغ بر 41هزار و 700تن به ثبت رسیده بود. به این ترتیب در سومین هفته از آبان‌ماه 79درصد عرضهها در رینگ شیمیایی بورس‌کالا مورد معامله قرار گرفت.
رقابت تا سقف 100درصد برای محصولات پرطرفدار
نسبت حجم معامله به حجم عرضه در رینگ محصولات پلیمری کاهش داشت، اما همچنان محصولات پرطرفداری نظیر پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌های شیمیایی و نساجی و همچنین پلیاتیلن ترفتالات بطری با رقابت سنگین قیمتی در محدوده 60 تا 100درصدی معامله شد. در حالی که تعیین قیمت پایه پلیاتیلن ترفتالات بطری براساس نرخ تسعیر ارز 28هزار و 500تومانی باعث شده تا متقاضیان این محصول حاضر به رقابت سنگین قیمتی برای کسب سهم از این محصول شوند، کاهش حجم عرضه پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها به دلیل اورهال برخی صنایع پتروشیمی کشور عامل رقابت قیمتی 60 تا 100درصدی این محصولات بود.
درحالی همچنان نرخ پایه برخی محصولات پلیمری بر مبنای نرخ تسعیر ارز 28هزار و 500تومانی تعیین می‌شود که نرخ حواله ارز در بازار مبادله حدود 31درصد بیش از نرخ ارز مبادله‌ای است. در عین حال نرخ ارز در بازار آزاد حدود 80درصد ارزان‌‌‌تر از نرخ تسعیر ارز 28هزار و 500تومانی است. این فاصله قیمتی میان نرخ تسعیر ارز در تعیین قیمت پایه پلیاتیلن ترفتالات بطری و نرخ دلار در بازار حواله و بازار آزاد محرک رقابت قیمتی در رینگ پلیمرهاست.
البته قیمت پایه پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌ها بر مبنای نرخ ارز در بازار حواله تسعیر می‌شود؛ این نرخ با بهای دلار در بازار آزاد فاصله 37درصدی دارد. در حالی که نوسان نرخ ارز در بازار آزاد به رفتار معامله‌‌‌گران در بازار محصولات نهایی جهت می‌دهد، بخشی از رقابت قیمتی برای پلی‌‌‌پروپیلن‌‌‌های شیمیایی و نساجی با توجه به فاصله میان نرخ ارز حواله و نرخ ارز در بازار آزاد قابل توجیه است. اما بخشی دیگری از این رقابت به کسری عرضه این محصولات نسبت به تقاضا بازمی‌گردد. کسری عرضه نسبت به تقاضا امری دائمی بوده و نتیجه توسعه غیرمتوازن زنجیره پتروشیمی است. اما در شرایط کنونی که اورهال شرکت‌های پتروشیمی از میزان عرضهها کاسته، رقابت برای این محصولات افزایشی دوچندان یافته است.
