به گزارش «اکوایران»، بهای مواد غذایی و سوخت ظرف یک‌سال اخیر صعودی قابل ملاحظه داشت و این موضوع امنیت زندگی خانوارها، به‌خصوص افراد آسیب‌‌‌پذیر را در تمام نقاط دنیا تحت‌الشعاع قرار داد. صندوق بین‌المللی پول ظرف ماه‌‌‌های اخیر، در گزارش‌‌‌های متعددی به بررسی تورم کالایی و اثرات نامطلوب آن بر زندگی مردم، اقتصاد جهانی، ناآرامی اجتماعی و... پرداخته است. جنگ روسیه و اوکراین نیز بر چالش‌‌‌های موجود جهانی در تامین امنیت غذایی دنیا افزود. در حال حاضر، تغییرات آب‌‌‌وهوایی و جنگ، اختلال در زنجیره تامین کالا را شدت بخشیده است. این صندوق معتقد است، اتفاقات رخ‌داده در بخش مواد غذایی و انرژی اهمیت تسریع حرکت به سمت دنیای سبز را بیش از گذشته نمایان کرده است. کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی تنها راه توقف تغییرات آب‌‌‌وهوایی در دنیاست و در عین حال، تحقق این هدف می‌‌‌تواند از گروه‌‌‌هایی که بیش از دیگران در تامین سوخت‌‌‌های فسیلی وابسته هستند، محافظت کند.

پیشنهادی جدید با هدف کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی

قیمت‌گذاری نرخ یک‌محصول براساس میزان کربن منتشرشده حین تولید آن، یکی از گزینه‌‌‌های مطرح برای حرکت به سمت دنیایی بدون کربن است. در این طرح پیشنهاد می‌شود که افراد برای خرید کالایی با میزان انتشار کربن بالاتر، باید هزینه مالیات بیشتری پرداخت کنند که این مالیات نیز باید صرف توسعه انرژی‌‌‌های پاک شود. در عین حال، چنین طرحی باعث می‌شود، خرید محصولاتی که حین تولید آنها کربن زیادی منتشر می‌شود، بسته به میزان مالیات، گران تمام شوند؛ بنابراین تولیدکننده برای باقی‌ماندن در رقابت جهانی چاره‌‌‌ای جز کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی نداشته باشد. اما این طرح مخالفانی دارد و بسیاری از کشورها تمایلی به استفاده از این سیاست ندارند. اجرایی‌شدن این طرح می‌‌‌تواند توان رقابت تولیدکنندگان، به‌‌‌خصوص واحدهای تولیدکننده فولاد و مواد شیمیایی در کشورهای در حال توسعه را بگیرد.

صندوق بین‌المللی پول برای عبور از سوخت‌‌‌های فسیلی به سمت دنیایی با انرژی‌‌‌های پاک، پیشنهادی را مطرح کرده که این پیشنهاد، توافق بین‌المللی پرداخت کف قیمت کربن است. در این طرح از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌‌‌ای جهان خواسته شد که بسته به سطح توسعه اقتصادی خود، کف قیمتی بین ۲۵ تا ۷۵دلار به‌‌‌ازای انتشار هر تن کربن بپردازند. این طرح پیشنهادهای کشورهای مختلف برای حرکت به سمت انرژی‌‌‌های پاک را به رسمیت می‌‌‌شناسد؛ اما می‌‌‌گوید هر پیشنهادی باید کف قیمتی تعیین‌شده در این طرح را رعایت کند.  در گزارش صندوق بین‌المللی پول توضیح داده می‌شود که تعیین عوارض که این رقم براساس میزان درآمد کشورها تعیین می‌شود، از سویی به رقابت‌‌‌پذیری صنایع آسیب نمی‌‌‌زند و از سوی دیگر از کارآمدی کافی برای کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی برخوردار است. همچنین این نهاد معتقد است، این پیشنهاد تنها گزینه عملی از بین پیشنهادهای مطرح فعلی برای جلوگیری از گرم‌شدن زمین است.

در این گزارش آمده است، اجرایی‌شدن طرح پرداخت کف قیمتی کربن صفر بر رشد اقتصاد جهانی اثرگذار است و از آن می‌‌‌کاهد؛ اما این تاثیر محدود است. برآوردهای این نهاد نشان می‌دهد، در صورتی که طرح پیشنهادی اجرایی شود و کشورها نیز در طرح‌‌‌های توسعه انرژی‌‌‌های کم‌کربن سرمایه‌گذاری کنند، تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۵/ ۱‌درصد از تولید ناخالص جهانی نسبت به شرایط کنونی کاسته می‌شود. البته اثرگذاری این طرح بر تولید ناخالص داخلی کشورهای مختلف، متفاوت است. این طرح به میزان ۶/ ۰‌درصد از رشد تولید ناخالص داخلی کشورهای فقیر خواهد کاست و اثرگذاری آن بر کشورهای با درآمد بالا ۵/ ۱‌درصد خواهد بود. در عین حال، این رقم بهایی است که کشورها برای مهار هزینه‌‌‌های بالاتری که گرم‌شدن زمین به همراه دارد، باید بپردازند. در گزارش اخیر هیات بین‌‌‌دولتی سازمان ملل متحد به تغییرات آب‌وهوا و تاثیر آن بر آینده جهان و هزینه‌‌‌های تحمیلی ناشی از این پدیده پرداخته شد. این پیشنهاد به‌مراتب هزینه کمتری نسبت به گرمایش جهانی زمین دارد.

در طرح ذکرشده موسوم به ICPE با توجه به سطح درآمدی کشورهای مختلف، مسوولیت متفاوتی نیز برای کشورها در هزینه‌‌‌کرد در راستای جهانی بدون کربن در نظر گرفته شده است. کشورهای با درآمد کم باید به‌‌‌ازای انتشار هر تن کربن برابر ۲۵دلار، کشورهای با درآمد متوسط باید ۵۰دلار و کشورهای با درآمد زیاد باید ۷۵دلار بپردازند. این طرح منصفانه‌‌‌تر از پیشنهادهای قبلی است که تمامی تولیدکنندگان در نقاط مختلف دنیا باید رقمی یکسان در این زمینه پرداخت می‌‌‌کردند. البته ارقام پیشنهادی تنها کف قیمت هستند و انتظار می‌رود که بسیاری از کشورها، به‌ویژه کشورهای پردرآمد که در مشارکت‌‌‌های تعیین‌شده ملی خود به سیاست‌‌‌های سختگیرانه اقلیمی متعهد شده‌‌‌اند، باید هزینه بالاتری در این زمینه بپردازند.

البته صندوق ‌‌‌بین‌المللی پول بر این باور است که هزینه پیشنهادهای طرح پیشین به میزانی بالاست که متعهدشدن به آن تنها از کشورهای با درآمد بالا برمی‌‌‌آید. اما طرح پیشنهادی فعلی ICPE می‌‌‌تواند با جلب مشارکت کشورهای با درآمد کم و متوسط تاثیری به مراتب مطلوب‌‌‌تر در کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی داشته باشد. تقویت مشارکت بین‌المللی تنها راه کلیدی توقف گرمایش زمین است.  در غیاب توافق جهانی، کشورهای پردرآمد سیاست‌‌‌های جاه‌‌‌طلبانه آب‌وهوایی را پیشنهاد کرده‌‌‌اند که شامل اعمال تعرفه‌‌‌ای بر واردات محصولاتی می‌شود که در فرآیند تولید آنها آلاینده‌‌‌های کربنی نقش دارند؛ از این طرح با عنوان BCA یاد می‌شود. هدف اصلی این طرح آن است که از صنایع داخلی این کشورها در برابر رقبای خارجی که به سیاست‌‌‌های سختگیرانه اقلیمی، کمتر پایبند هستند، محافظت شود. مطالعات صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که طرح BCA می‌‌‌تواند از صنایع انرژی‌بر که به سمت استفاده از انرژی‌‌‌های سبز رفته‌‌‌اند، در رقابت بین‌المللی حفاظت کند؛ اما نقش چندانی در کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی ندارد.

مزیت چهارم اجرای طرح ICPE این است که کشورهای با درآمد بالا نیازی به اعمال تعرفه BCA ندارند. در این طرح همه کشورها برای کاهش انتشار آلاینده‌‌‌های کربنی با یکدیگر همکاری خواهند کرد و کشورهای پردرآمد متحمل ضرر عمده‌‌‌ای برای رقابت نخواهند شد.