در روزهای ۱۰اردیبهشت و ۱۷اردیبهشت به‌ترتیب ۱۲۰‌هزار تن آهن‌اسفنجی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در قالب ۱۲قرارداد کشف پریمیوم و ۵۵۰‌هزار تن وکیوم‌باتوم شرکت پالایش نفت اصفهان در قالب ۱۰قرارداد کشف پریمیوم در بورس‌کالای ایران عرضه می‌شود. به این ترتیب، براساس اطلاعیه عرضه‌های کشف پریمیوم روز شنبه ۱۰اردیبهشت، ۱۲۰‌هزار تن آهن‌اسفنجی (سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران) در قالب ۱۲قرارداد عرضه می‌شود.

زمان معامله نهایی این قراردادها هم از ۲۱اردیبهشت آغاز می‌شود و تا ۲۵خرداد ادامه دارد. به این ترتیب، چهار قرارداد در اردیبهشت و ۸قرارداد در خرداد نهایی می‌شوند. موعد تحویل نخستین قرارداد کشف پریمیوم آهن اسفنجی نیز ۲۶اردیبهشت و تحویل سایر قراردادها ۳۰خرداد خواهد بود.

تسویه معامله نهایی، نقدی بوده و مهلت تسویه کشف پریمیوم سه‌روز کاری بعد از معامله نهایی اعلام شده و طبق روال سایر عرضه‌ها در این روش، فرمول محاسبه قیمت پایانی، قیمت مبنا به‌اضافه پریمیوم خواهد بود.

مرجع قیمت مبنا در معاملات آهن‌اسفنجی، میانگین موزون هفتگی معاملات سه‌هفته منتهی به معامله نهایی گروه کالایی در نظر گرفته شده است. همچنین متقاضی خرید باید دارای پروانه بهره‌برداری مجاز و معتبر واحد تولیدی شمش‌فولادی باشد و تحویل کالا به خریداران فاقد پروانه مقدور نیست.

عرضه‌های کشف پریمیوم وکیوم‌باتوم در دو حجم حداقلی ۱۰‌هزار تن و ۹۰‌هزار تنی عرضه شده و تاریخ معامله نهایی قراردادها از ۲۴اردیبهشت تا ۲۲شهریور سال‌جاری ادامه دارد. براساس اطلاعیه عرضه کشف پریمیوم وکیوم‌باتوم، در هر ماه دو قرارداد نهایی و تحویل می‌شود؛ به طوری‌که در هر ماه از سال ۱۴۰۱ تا شهریور یک‌قرارداد ۱۰‌هزار تنی و یک‌قرارداد ۹۰‌هزار تنی نهایی و تحویل می‌شود.

همچنین تاریخ تحویل نخستین قرارداد کشف پریمیوم وکیوم‌باتوم، ۳۱اردیبهشت امسال اعلام شده و تحویل در سایر قراردادها تا ۳۱شهریور ادامه می‌یابد. نوع تسویه معاملات به دو صورت نقدی و اعتباری بوده و مهلت تسویه کشف پریمیوم سه‌روز کاری بعد از معامله نهایی اعلام شده است و فرمول محاسبه قیمت پایانی، قیمت مبنا که ۹۵‌درصد میانگین موزون وکیوم‌باتوم کل دوهفته قبل معاملات نهایی به اضافه پریمیوم است خواهد بود.

کشف پریمیوم به چه معناست؟

کشف پریمیوم قراردادی است که در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران معامله می‌شود و به موجب آن، طرف‌‌‌ها متعهد می‌‌‌شوند که در زمان مشخصی در آینده (تحویل، حمل یا بارگیری) کالا را براساس قیمت نهایی (قیمت مبنا به علاوه ما‌به‌التفاوت توافق‌شده) معامله کنند.

خریدار بخشی از بهای معامله را در زمان توافق به فروشنده پرداخت می‌‌کند و تسویه مابقی وجه متعاقبا و براساس شرایطی انجام می‌شود که در زمان عقد قرارداد مشخص می‌شود. سازوکار این قرارداد به گونه‌‌‌ای است که در ابتدای انجام توافق، طرف‌های معامله باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به‌عنوان وجه‌الضمان تودیع کنند.

در این قرارداد، ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻣﺒﻠﻎ ﻳﺎ درﺻﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ برای ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از آن ﻛﺴﺮ می‌‌‌ﺷﻮد و قیمت مبنا ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ‌ﺷﺪه در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ، از سوی ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻮرس‌کالا اﻋﻼم می‌شود.

به این ترتیب، ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ زمانی بین طرف‌های معامله منعقد می‌شود ﻛﻪ در ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم، ﻃﺮف‌های معامله ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻃﺒﻖ ﺿﻮاﺑﻂ بورس‌کالا شده‌‌‌اند. اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ‌ﺷﺪه در ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ، از سوی ﺑﻮرس‌کالا ﻣﻴﺎن ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺮارداد ﻧﻘﺪ، نسیه ﻳﺎ ﺳﻠﻒ ﻣﻨﻌﻘﺪ می‌شود. ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ در این قراردادها از فرمول توافق‌شده بین طرفین و پریمیوم کشف‌شده در تالار قابل محاسبه است.

به‌منظور روشن‌شدن فرآیند معاملات قرارداد کشف پریمیوم فرض کنید که شخصی نیازمند کالای مشخصی در آینده باشد، شخص دیگری نیز توانایی تامین این کالا را در آینده داشته باشد. این دو شخص می‌‌‌توانند وارد معامله شوند و کالا را برای آینده مورد معامله قرار دهند؛ ولی مهم‌ترین نکته در مورد این معامله بحث قیمت مبادله کالا در آینده و در زمان تحویل و فرمول قیمت مبنا برای تسویه ثمن معامله است.

طرف‌‌‌های معامله برای حل اختلاف‌نظرهای احتمالی می‌‌‌توانند قیمت کشف‌شده در بازار قابل قبول دیگر یا قیمت را که از سوی مرجع مشخصی معرفی می‌شود، به‌عنوان قیمت مبنا انتخاب و توافق کنند قیمت نهایی (قیمت مبادله) برابر قیمتی با ما‌به‌التفاوت مشخص نسبت به قیمت مبنا باشد که واژه پریمیوم در حقیقت همین ما‌به‌التفاوت ذکر شده است و برای کشف شفاف آن، باید عرضه و تقاضا در قالب بازاری شفاف مثل بورس‌کالا به رقابت بپردازند.

مزایای قرارداد کشف پریمیوم

مزیت اصلی این‌گونه قراردادها نسبت به سایر قراردادها این است که در قرارداد کشف پریمیوم خریدار از رسیدن کالا و تامین به‌موقع اطمینان خاطر دارد؛ حال آنکه در قراردادی مثل سلف، خریدار باید از وضعیت مالی خوبی برخوردار باشد تا بتواند جنس موردنظر را پیش‌‌‌خرید کند. به این ترتیب بسیاری از خریداران، سرمایه موردنیاز را برای تامین مواد اولیه مصرفی خود در اختیار ندارند؛ اما برای حفظ تولید آتی خود نیازمند تضمین هستند که این ضمانت به کمک قرارداد کشف پریمیوم امکان‌پذیر است. ضمن اینکه فروشنده اطمینان پیدا می‌کند که کالای تولیدی خود را در تاریخ سررسید می‌‌‌فروشد.با معاملات کشف پریمیوم در بورس‌کالای ایران، هم تولیدکننده و هم خریدار اطمینان پیدا می‌کنند که در هر فصل، در زمینه تولید محصول و خرید مواد اولیه موردنیاز خود در بازار مشکلی نخواهند داشت و این اتفاق به طور مستقیم تولید کشور را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.