کاهش حجم معاملات قراردادهای آتی تداوم یافت

ردپای افت بهای ارز در بازار مشتقه بورس کالا

دنیای‌اقتصاد- طیبه مرادی : افت بهای تسویه عموم نمادهای فعال تابلوی آتی بورس کالا روز گذشته در حالی رقم خورد که برای سومین هفته متوالی شاهد کاهش حجم و ارزش معاملات این بازار بودیم. با عقب‌‌‌نشینی بهای دلار از کانال ۲۸هزار تومانی در روزهای پایانی هفته گذشته، بازار آتی نیز به سمت افت نرخ تحریک شد، تا جایی که در جریان معاملات روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش، افت قیمت تسویه در عموم نمادهای فعال این بازار اتفاق افتاد؛ اگرچه در این بین باز هم شاهد سبزپوش شدن نمادهای زعفران نگین و پوشال بازار آتی بودیم که با وجود افت نرخ در ابتدای معاملات، تغییر فاز داده و رشد قیمت را به ثبت رساندند. افزایش بهای زعفران تنها به بازار آتی ختم نشد و در بازار گواهی سپرده بورس کالا نیز شاهد این رشد قیمت بودیم، آن هم به میزانی که سبب شکل‌‌‌گیری صف خرید برای زعفران‌‌‌های پوشال این بازار شد.

 صدرنشینی زعفران در بازار آتی و گواهی سپرده

در حال حاضر شاهد معامله دو سررسید آبان و دی برای زعفران نگین و یک سررسید آبان برای زعفران پوشال هستیم. مجموع موقعیت‌‌‌های باز تعهدی خرید و فروش هر سه نماد، در جریان معاملات روز گذشته افزایشی برآورد شد که به معنی ورود نقدینگی به این بازار است که در کنار صف خرید شدن برخی از نمادهای گواهی سپرده زعفران پوشال در ساعاتی از روز، از تحرکات زیرپوستی دادوستد زعفران در دو بازار گواهی و آتی بورس کالا حکایت دارد. زعفران تحویل آبان‌ماه (SAFAB00) روز گذشته با نرخ 16هزار و 260تومان و سررسید دی‌ماه این محصول (SAFDY00) با نرخ تسویه 22‌هزار و 620تومان به ازای هر گرم معامله شد. وجه تضمین موردنیاز برای گرفتن یک موقعیت تعهدی از این دو نماد به میزان 450هزار تومان تعیین شده که به دلیل رشد بهای این محصول، افزایش داشته است. جذاب‌‌‌ترین محصول تابلوی آتی بورس کالا طی روز گذشته، زعفران نگین بود که با حجمی بالغ بر 16هزار قرارداد مورد دادوستد اهالی این بازار قرار گرفت.

 عقب‌‌‌نشینی بهای دو فلز گرانبهای بازار آتی

دو دارایی سرمایه‌‌‌ای بازار آتی، یعنی نقره و واحدهای صندوق طلای بورس کالا روز گذشته افت محدود نرخ تسویه را به ثبت رساندند. اینکه بهای ارز عقبگرد خود را در ابتدای هفته جاری نیز ادامه داد، عمده‌‌‌ترین دلیلی است که سبب نوسان کاهشی بهای این قراردادها شده است؛ چرا که این دو فلز گرانبها در معاملات هفته گذشته در بازارهای جهانی، تحرکات قیمتی چندانی نداشتند و نوسان محدودی را تجربه کردند. به عبارت دقیق‌‌‌تر، نقره با 6/ 0درصد افزایش بها طی هفته گذشته به 22دلار و 65سنت رسید و هر اونس طلا با افت 2/ 0درصدی به بهای 1756دلار در بازارهای جهانی معامله شد.

دورترین سررسید نقره (سررسید آذرماه) در بازار آتی بورس کالا یعنی نماد SILAZ00 به میزان 21هزار و 370تومان به ازای هر گرم معامله می‌شود. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که مجموع موقعیت‌‌‌های باز هر سه نماد نقره، کاهش یافته که به معنی خروج نقدینگی و بسته‌شدن موقعیت‌‌‌های تعهدی خرید و فروش است.  واحدهای صندوق طلای تابلوی آتی بورس کالا نیز با سه نماد در حال مبادله است که روز گذشته در لحظه تنظیم این گزارش هر سه نماد آن افت قیمت داشتند. دارایی پایه این قراردادها نیز که واحدهای صندوق طلای لوتوس است، افت قیمت 63/ 1درصدی را تا لحظه تنظیم این گزارش تجربه کرد. البته همچنان قراردادهای آتی صندوق طلا با نرخی بالاتر از بهای دارایی پایه خود معامله می‌‌‌شوند که از شرایط کونتانگو یا فورواردیشن حکایت دارد. دورترین سررسید این دارایی سرمایه‌‌‌ای، یعنی سررسید بهمن‌ماه با نماد ETCBA00 روی تابلوی آتی بورس کالا فعال است که روز گذشته با نرخ تسویه 9هزار و 360تومانی معامله شد و به میزان 5/ 4درصد موقعیت همزمان خرید و فروش را به ثبت رساند.

 رشد میزان نقدینگی بازار آتی به‌رغم کاهش حجم معاملات

در جریان معاملات آتی بورس کالا در هفته گذشته، شاهد تداوم افت حجم و ارزش معاملات این بازار بودیم، به طوری که به میزان 104هزار و 869قرارداد آتی طی هفته گذشته مورد دادوستد قرار گرفت که در مقایسه با هفته ماقبل آن از افت 29درصدی حکایت دارد. این میزان معامله، ارزشی بالغ بر 245میلیارد تومان داشت که تداوم روند کاهشی را برای سه هفته متوالی در این بازار نشان می‌دهد، اما هنوز هم میزان نقدینگی واردشده به بازار آتی افزایشی برآورد می‌شود. علاوه بر متغیرهای اثرگذار اقتصادی بر این بازار، هفته گذشته شاهد تعطیلی معاملاتی دوروزه بودیم که اثر آن بر حجم معاملات به‌وضوح دیده می‌شود، از این رو می‌توان یکی از دلایل اصلی تداوم این کاهش را در این مطلب جست‌وجو کرد. البته سیگنال کاهشی بهای ارز در معاملات روزهای پایانی هفته گذشته را نیز نمی‌توان نادیده گرفت؛ چرا که نوسان بهای ارز بر نرخ تسویه قراردادهای آتی اثرگذار بوده و عاملی مهم در تغییر قیمت تسویه قراردادهای این بازار به شمار می‌رود.

پس از مدت‌ها مشخص شدن سکاندار بانک مرکزی در دولت جدید، در کنار قوت گرفتن احتمال شروع مذاکرات برجام در آینده نزدیک، دو سیگنال کاهشی را در پایان هفته گذشته به بازار ارز مخابره کرده و زمینه‌‌‌ساز افت قیمت شدند. روز گذشته در لحظه تنظیم این گزارش بهای آزاد دلار همچنان در کانال 27هزار تومانی نوسان کرد و سبب قرمزپوش شدن بهای تسویه اکثر نمادهای فعال بازار آتی شد. هنوز زود است که بخواهیم این افت قیمت را جدی ارزیابی کنیم، اما به نظر می‌رسد با تداوم جریان کاهشی در بازار ارز، شاهد تغییراتی در معاملات قراردادهای آتی و سایر ابزارهای مالی-کالایی بورس کالا نیز باشیم. البته تکانه‌‌‌های بهای ارز، یکی از متغیرهای اثرگذار بر بازار آتی به شمار می‌رود. از این رو برای پیش‌بینی دقیق و قابل اتکا نیازمند بررسی سایر شرایط اثرگذار بر این بازار هستیم.

به‌رغم افت حجم و ارزش معاملات بازار آتی طی هفته گذشته، هنوز شاهد افزایش آرام میزان موقعیت‌‌‌های باز در نمادهای فعال این بازار هستیم. در حال حاضر شاهد 11نماد فعال در تابلوی آتی بورس کالا هستیم که معاملات هفته گذشته، میزان موقعیت‌‌‌های باز این بازار را به 652هزار و 556موقعیت همزمان خرید و فروش افزایش داد. این مطلب به معنی افزایش ورود نقدینگی به این بازار است که مجموع آن تا هفته منتهی به 16مهرماه سال‌جاری به میزان 681میلیارد تومان ارزیابی می‌شود. رشد بیش از 10درصدی میزان نقدینگی واردشده به این بازار، آن هم در حالی که دو روز از هفته گذشته تعطیل بود، نشان‌دهنده جذابیت دادوستد قراردادهای آتی در بین معامله‌‌‌گران بازار سرمایه است که با متنوع ساختن کالاهای این بازار چنین امکانی فراهم شده است. لازمه حفظ این اوضاع و حتی تعمیق بیشتر معاملات بازار آتی، بازگشایی نمادهای گوناگون در گروه‌‌‌های مختلف کالایی و در سررسیدهای متفاوت است که می‌تواند به توسعه معاملات آتی به عنوان ابزار مالی-کالایی بازار سرمایه کمک شایانی کند.