عرضه اختصاصی در بورس کالا چگونه است؟
این شیوه معامله در گذشته تجربه شده و امکان بازتعریف و گسترش آن وجود دارد. در شرایطی که یک صنعت خاص مثل صنایع دارویی، تولید تجهیزات پزشکی، خودرو یا لوازم‌خانگی که برای کلیت یک اقتصاد یا در شرایط خاص اهمیت بیشتری داشته یا اهمیت بیشتری پیدا می‌کند مورد توجه تصمیم‌سازان اقتصادی قرار گرفته و تلاش می‌کنند تا فضا را برای حضور ساده‌تر این صنایع در خرید مواد اولیه فراهم کنند. به‌صورت کلی متولی صنایع در کشور وزارت صمت است و مدیریت تقاضا شاید یکی از ابزارهای مهم در اختیار این وزارتخانه باشد. سامانه بهین‌یاب که در چارچوب وزارت صمت جای می‌گیرد نقش پررنگی در ارائه آمار عملکرد صنایع داشته و در همین سامانه سهمیه‌های خرید تعیین می‌شود. بازبینی این سامانه نیز مدت‌هاست که پیگیری می‌شود و به احتمال قوی این پیگیری‌ها ادامه خواهد یافت. عرضه اختصاصی در بورس کالا تفاوت چندانی با عرضه‌های رایج در بازار فیزیکی ندارد اما از چند اختلاف مهم برخوردار است. استفاده از این شیوه معامله اغلب در شرایطی رخ می‌دهد که یا التهاب یک کالا افزایش یافته یا این کالا به هر دلیل در مرکز توجه قرار بگیرد. در این شرایط کالای خاص، برجسته شده و برای آن تلاش می‌کنند تا عرضه اختصاصی ارائه کنند. اما واقعیت آن است که توجه به یک کالا یا التهاب قیمتی حتما دلیلی دارد و نشانه‌ای از اهمیت یا رشد تقاضاست. در این وضعیت گروه‌های خریدار هدف یا صنایع خاص با محوریت وزارت صمت تفکیک شده و اولویت اصلی برای خرید، به این صنایع تعلق می‌گیرد. به عبارت ساده‌تر صنایع هدف مثلا صنایع دارویی یا تولید ملزومات پزشکی، خودرو یا لوازم‌خانگی، براساس سهمیه‌ای که به آنها برای خرید تعلق می‌گیرد در تالار؛ وارد فاز معاملات خواهند شد و با توجه به تمرکز وزارت صمت بر تقاضا، معاملات غالبا به آرامی صورت پذیرفته و نیاز آنها در تالار تامین می‌شود. با توجه به در اختیار بودن کافی عرضه‌ها، خریداران اصلی هم تمایلی به رقابت پیدا نمی‌کنند و براساس نیاز واقعی خود اقدام به خرید کرده و به همین دلیل پس از یک بازه زمانی کوتاه، این بازار اغلب به ثبات می‌رسد. اما این آرامش به معنی آن است که باز بخشی از عرضه باقی خواهد ماند آن‌هم در شرایطی که در این شیوه اغلب سهمیه تخصیص داده شده کمتر از عرضه کل است. در نهایت تمامی عرضه مورد دادوستد قرار نگرفته و در فاز بعدی بقیه عرضه، از امکان معاملات مرسوم برخوردار می‌شود. عرضه اختصاصی اغلب بسیار محدود است و با توجه به تمرکز این شیوه معاملاتی بر مدیریت تقاضا، بازاری به نسبت آرام را شاهد خواهیم بود و رشد نرخ چندانی به ثبت نمی‌رسد. از سوی دیگر انتشار قیمت‌ها و آمار معاملات در این شیوه دادوستد با سهولت بیشتری همراه است و باز هم ذات رقابت و نوسان نرخ را می‌توان رهگیری کرد. در نهایت تسری نرخ‌های کشف شده از بورس به بازار خود باعث آرامش قیمتی در بازار خارج از بورس می‌شود و البته فضای بیشتری برای تولیدکنندگان واقعی با تقاضای بالا را شاهد خواهیم بود.در گذشته در بازار محصولات پتروشیمی در بورس کالا بارها از عرضه اختصاصی استفاده شد و این تجربه هم‌اکنون در حال بهَ‌کار‌گیری در بازار فولاد است. از ویژگی‌های دیگر عرضه اختصاصی بازبینی گرید و گونه مصرفی از یک گروه کالایی است و هر خریدار نمی‌تواند در یک گروه کالایی از آزادی عمل بالایی استفاده کند یعنی هر خریدار به فراخور تقاضا و تولید واقعی خود، از امکان خرید یک گونه یا گرید خاص برخوردار است که به کاهش التهاب تقاضا در روزهای رشد قیمت‌ها منتهی می‌شود. به عبارت ساده‌تر امکان مهاجرت تقاضا در بین کالاهای مختلف در یک گروه کالایی به حداقل خود کاهش می‌یابد که در روزهای اوج نرخ رویکردی قابل قبول به‌شمار می‌رود. در هر حال اگرچه آزادی عمل در بازارها یک اصل مهم است ولی تعیین قیمت حمایتی خود فضایی برای رونق تقاضا را به همراه دارد که این تقاضا همیشه به منظور حمایت از صنعت نیست بلکه تبدیل نقدینگی به کالا و استفاده از نوسان قیمت‌ها تنها به مشکلات و رشد قیمت تمام شده برای تولیدکننده واقعی منتهی می‌شود.
عرضه‌های اختصاصی فولادمبارکه
عرضه‌های اختصاصی فولادمبارکه در بورس کالا آغاز می‌شود تا از این پس ورق سرد به سه گروه خودرویی، لوازم‌خانگی و سایر مصرف‌کننده‌ها از قبیل بشکه‌ساز، سوله‌ساز و... (که تحت عنوان مصارف عمومی تقسیم می‌شود) هر کدام دارای عرضه‌های جداگانه خواهند بود. با این اقدام شرایط تامین مواد اولیه برای صنایع تسهیل شده و شفافیت به‌طور کامل در میزان سهمیه‌ها و هویت مشتریان برقرار می‌شود تا ضعف‌های فروش مچینگ نیز مرتفع شود.به گزارش «کالاخبر»، در بازار فولاد تا پیش از این، معاملات مچینگ وجود داشت و فولادمبارکه اصفهان، عرضه‌های خود را در میان متقاضیان در مچینگ تقسیم می‌کرد و سهمیه هر شرکت نیز در این سیستم تعیین می‌شد اما با ابلاغ شیوه نامه جدید فولاد، عرضه‌های اختصاصی جایگزین مچینگ شده تا ضعف‌های مچینگ برطرف شود. به این ترتیب در سامانه بهین‌یاب وزارت صمت، سهمیه‌های جداگانه برای ورق سرد، گروه خودرویی، لوازم‌خانگی و عمومی تعریف شده است و هر یک از بخش‌ها سهمیه مشخصی خواهند داشت و عرضه‌کننده باید متناسب با هر یک از گروه‌های کالایی، عرضه جداگانه‌ای داشته باشد.بر این اساس دو هفته قبل، فولادمبارکه عرضه عمومی انجام داد که برای نخستین بار در روز شنبه ۲۹ آذر ماه عرضه اختصاصی ورق سرد برای خودروسازان و تولیدکنندگان لوازم‌خانگی را خواهد داشت. بنابراین از این پس کسانی می‌توانند ورق سرد مورد نیاز تولید لوازم‌خانگی را خریداری کنند که سهمیه لوازم‌خانگی دارند و در طرف مقابل، کسانی قادر به خرید ورق سرد خودروسازی هستند که صرفا سهمیه خودرویی برای آنها مشخص شده است.
مزایای عرضه اختصاصی
از جمله مزایای عرضه اختصاصی فولاد در بورس کالا این است که در این روش هر یک از گروه‌های کالایی قادرند متناسب با شرایط خود خرید کنند و همچون گذشته، تمامی محصولات در یک بسته دیده نشده است.بزرگ‌ترین حسن عرضه اختصاصی نسبت به معاملات مچینگ نیز مشخص شدن هویت مشتریان است چراکه در مچینگ، هویت مشتریان مشخص نبود و ابهاماتی در مورد مشتریان وجود داشت یا بعضا خریدها از سهمیه خریداران در مچینگ کسر نمی‌شد یا فاقد سهمیه بهین‌یاب بوده‌اند درحالی که در روش جدید، با هر عرضه و معامله‌ای، میزان خرید هر مشتری از سهمیه آنان کسر می‌گردد تا کسی به‌طور مضاعف خرید نکند.درخصوص قیمت نیز باید اعلام کرد، در عرضه روز شنبه (امروز) قیمت براساس نرخ کشف شده قبلی ورق سرد انجام خواهد شد اما در صورت اصلاح شیوه نامه، ممکن است قیمت‌ها براساس قیمت پایه بوده و متناسب با تقاضای ثبت شده رقابت نیز روی محموله‌های عرضه شده صورت گیرد با این تفاوت که تنها تولیدکنندگان لوازم‌خانگی یا خودروسازان هر یک به‌طور جداگانه در گروه خود با یکدیگر رقابت خواهند کرد.طبق وعده وزیر صمت و موافقت فولادمبارکه، عرضه‌ها به‌صورت اعتباری انجام خواهد شد تا به این شیوه به خودروسازان و تولیدکنندگان لوازم‌خانگی در تولید و کاهش هزینه‌هایشان کمک شود.
