«دنیای‌اقتصاد» اثر افزایش دامنه نوسان گواهی سپرده سکه طلا از یک درصد به ۵درصد را بررسی کرد
افزایش پنج برابری سقف پرواز سکه بورسی
این عمل چشم‌انداز مثبتی را به منظور اهتمام مسوولان برای تعمیق بخشیدن به بازار سرمایه و بسط ابزارهای مالی گوناگون در دادوستدها ترسیم می‌کند و این فرضیه را که شاید سکانداری بازار آتی مجددا به سکه طلا تعلق بگیرد قدرتمندتر از پیش مطرح می‌کند. اما در شرایط فعلی و در نبود سکه در بازار آتی، محصول زعفران سردمدار این بازار بوده که در این روزها با نزدیک شدن به فصل برداشت زعفران، چشم انتظار محصول جدید بوده آن هم در شرایطی که هنوز محصول سال گذشته در انبارها باقی مانده است. در بررسی جزئیات این بازارها و دورنمای آن «دنیای اقتصاد» به گفت‌وگو با شایان کرمی، کارشناس بازار آتی و گواهی سپرده پرداخته است.
وضع محدودیت اثرگذار نیست
شایان‌کرمی به صحیح نبودن اعمال محدودیت در بازارهای مالی اشاره کرد و گفت، باتوجه به روند روبه رشد بهای ارز و سکه در بازار طلای تهران به نظر می‌رسد که بورس کالا تصمیم به کاهش محدودیت دامنه نوسان گواهی سپرده سکه یک‌روزه گرفته است. طی این تصمیم که از روز ۳۰شهریور اجرایی شد، بهای گواهی سکه در بورس کالا امکان نوسان در دامنه مثبت و منفی ۵ را دارد. این موضوع بسیار مورد استقبال اهالی بازار قرار گرفت، زیرا باعث می‌شود که بهای گواهی سپرده از نرخ‌های بازاری جا نمانده و با به تعادل رسیدن عرضه و تقاضای این گواهی‌ها نرخ واقعی آن کشف شده و به قیمت‌های بازار نزدیک تر شود. این انتظار وجود دارد که ظرف چند روز انجام دادوستد این گواهی‌ها با دامنه نوسان مثبت و منفی ۵ درصد، تا حدودی تعادل به این بازار بازگشته و جذابیت از دست رفته اخیر مجددا ایجاد شود. از این رو این تصور محتمل است که سکه‌هایی که در این مدت به‌خاطر عدم جذابیت گواهی‌های سپرده به اصطلاح کف بازار مورد دادوستد قرار می‌گرفت اکنون به سمت این بازار هدایت شده و به شکل گواهی سپرده عرضه شوند. کاهش دامنه نوسان تصمیم اشتباهی بود که نه تنها نتیجه چندانی برای مدیریت نرخ در این بازار نداشت، بلکه سبب افت جذابیت دادوستد گواهی سپرده سکه طلا در بین فعالان این بازار شد و به نوعی مانعی در جهت توسعه بازارهای کالایی بود. وی ادامه داد، درحالی که به‌جای این امر لازم است متولیان نسبت به افزایش ظرفیت خزانه بانک‌ها اهتمام ورزند تا سکه‌های بیشتری به شکل گواهی در بورس عرضه شود. زیرا کشف نرخ از این بستر که متکی بر عرضه و تقاضای موجود در بورس کالاست بسیار واقعی‌تر خواهد بود و نرخ‌گذاری‌های کف بازاری آن هم به قصد سوداگری کمرنگتر خواهد شد.
سکه آتی، بله یا خیر
وی در توضیح اهمیت ورود سکه طلا به بازار آتی اظهار کرد، باز شدن دامنه نوسان قیمت گواهی سپرده سکه طلا، که از سوی نهاد تصمیم‌ساز ابلاغ شده است، احتمالا متولیان این امر را به این نتیجه رسانده است که اعمال چنین محدودیت‌هایی در مدیریت صحیح بازار اثرگذار نخواهد بود و نه تنها ایجاد محدودیت در اینگونه بازارها نکوهیده است بلکه باید به سمت تعمیق و توسعه بیشتر بازار با طراحی ابزارهای مالی گوناگون مبادرت کرد. براین اساس خوش بینی‌هایی مبنی بر ورود مجدد سکه طلا به بازار آتی پررنگ شده است تا بخش زیادی از فشار معاملات آتی که پس از حذف سکه از این بازار بر دوش زعفران گذاشته شد، با از سرگیری مجدد آتی سکه کاسته شود و تعادلی که اکنون در این بازار مغفول مانده است بازگردانده شود.
آتی طلای سرخ
این کارشناس بازار آتی به بازار طلای سرخ نیز اشاره کرد و گفت، به دلیل عدم هماهنگ شدن بهای طلای سرخ با روند تورمی که در اقتصاد وجود دارد، درکنار افزایش هزینه نهاده‌های تولیدی آن، مساله عدم برداشت محصول جدید زعفران تا حدودی در بین تولیدکننده‌ها زمزمه می‌شود. زیرا قیمت‌های فعلی که برای دادوستد این محصول وجود دارد در برخی موارد حتی نمی‌تواند هزینه‌های تولیدی کشاورزان را پوشش دهد آن هم با توجه به آنکه هنوز از محصول زعفرانی که در سال گذشته برداشت شده، در انبارها باقی مانده است. از این رو برخی از مسوولان و نمایندگان مجلس به دنبال سیاست‌های حمایتی از کشاورزانی هستند که به تولید زعفران مشغول هستند. در صورت به نتیجه رسیدن تلاش‌های این مسوولان شاید بتوان چشم‌انداز مثبتی را برای محصول جدید زعفران ترسیم کرد. البته شائبه‌هایی مبنی بر این وجود دارد که شاید سررسیدهای زعفران سال جاری تا چند ماه دیگر نیز تمدید شوند. این موضوع نیز می‌تواند به‌عنوان سیگنال اثرگذار در بازار آتی زعفران درنظر گرفته شود.
راه‌اندازی سررسید زعفران نو
وی ادامه داد، خبرها حاکی از آن است که روز سه‌شنبه هفته جاری سررسید دی ماه زعفران راه‌اندازی خواهد شد. البته سوالی که در اینجا مطرح می‌شود مربوط به راه‌اندازی سررسید آتی است، آن هم بدون آنکه دارایی پایه آن به بازار بیاید. زیرا هنوز محصول جدید زعفران برداشت نشده است و راه‌اندازی سررسید آتی کمی عجیب بوده و با ابهاماتی روبهرو است. براین اساس انتظار می‌رود که با اقبال معنی داری از سوی متقاضیان مواجه نشود و احتمالا کشش قیمتی آن به گونه‌ای باشد که با کوچک ترین تغییری که در میزان تقاضا رخ دهد، رشد قابل توجهی در قیمت را تجربه کند. همین مساله می‌تواند محرکی اثرگذار برای محصول زعفران قبلی به شمار رود. اگرچه زعفرانی که از برداشت قبلی باقی مانده است از نظر کیفیت پایین‌تر از زعفران نو خواهد بود و از آنجا که عموما فاصله قیمتی ۱۰ تا ۱۵ درصدی بین زعفران کهنه و نو عموما تجربه شده است، این احتمال وجود دارد که هنگام افزایش بهای زعفران جدید، این افزایش قیمت بر بهای زعفران کهنه هم اثرگذار باشد. براین اساس دورنمای مثبتی برای بازار زعفران متصور است.
بی‌حاشیه‌های آتی
کرمی به دو محصول دیگر که در بازار آتی معامله می‌شوند نیز اشاره کرد و گفت: در محصول زیره اخیرا شاهد افزایش قیمت محسوسی بودیم. زیره یک محصول دیمی است و از لحاظ ویژگی‌های فنی، عموما درکنار زمین کشاورزی کشت می‌شود. به رغم این موضوع قیمت آن افزایش داشته و از ۳۰ هزار تومان سال گذشته به ۵۰ هزار تومان رسیده و به نوعی توانست با شرایط تورمی خود را تطبیق دهد. در مورد محصول پسته نیز چنین اتفاقی تکرار شد. یعنی با شروع فصل برداشت آنکه این روزهاست شاهد افزایش قیمت قابل قبول در این محصول هستیم. به‌عنوان یک نمونه در مقایسه قیمت پسته در بین کشورهایی که به تولید پسته می‌پردازند، می‌توان به کشور آمریکا اشاره کرد. این کشور محصول پسته خود را با قیمتی بین ۹ تا ۱۲ دلار عرضه می‌کند. طی سال گذشته به دلیل شیوع ویروس کرونا و بسته بودن مرزها و محدودیت‌های حمل و نقل، پسته ایران که از کیفیت خوبی برخوردار است و عموما با قیمت حدود ۸ دلار مورد دادوستد قرار می‌گرفت، به ۵ تا ۶ دلار کاهش یافت. درحال حاضر که شاهد تسهیل تجارت پس از کاهش محدودیت‌های حمل و نقلی و بهبود شرایط کرونایی در سطح دنیا هستیم، شاهد افزایش قیمت پسته هستیم.
در مورد پسته‌های بورس و سررسیدهای آتی نیز می‌توان گفت که سررسید مهر آخرین سررسید پسته محسوب می‌شود و گواهی‌های پسته هم تا آبان فرصت دارد، می‌توان گفت که حجم زیادی از پسته برداشت سال قبل در انبارها باقی نمانده است و انبارها درحال کاهش حجم ظرفیت نمادهای قدیم و در شرف بازگشایی نمادهای جدید هستند. به نظر می‌رسد که باتوجه به آنکه حجم کمی پسته در انبارهای گواهی سپرده بورسی باقی است تا حدودی شرایط سفته بازی در این بازار مجال بروز دارد اما در مجموع دورنمای بازار این محصول نیز مثبت ارزیابی می‌شود.
کشمش؛ بورس کالایی شد
روز گذشته معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس‌کالای ایران از آغاز معاملات کشمش در بورس‌کالا در قالب ابزار گواهی سپرده‌کالایی از روز شنبه ۵مهر ماه سال‌جاری خبر داد. معاملات گواهی‌سپرده کشمش سبز قلمی با پذیرش یک انبار دارای استانداردهای تعریف‌شده در شهرستان خلیل‌آباد استان خراسان‌رضوی از شنبه هفته آینده در بورس‌کالای ایران آغاز خواهد شد.
ناصرپور تاکید کرد: راهبرد اصلی بورس کالای ایران درخصوص به‌کارگیری این ابزار مالی این است که در استان‌های تولیدکننده یک محصول خاص مثل کشمش به توسعه نظام انبارداری بپردازیم و در ادامه معاملات گواهی سپرده کالایی را بر پایه آن محصول آغاز کنیم که همین روال برای کشمش نیز در پیش گرفته شده است؛ راه‌اندازی و توسعه این معاملات در بورس به‌سود همه فعالان بازار محصولات کشاورزی خواهد بود. ناصرپور عنوان کرد: در آستانه راه‌اندازی این معاملات، بورس‌کالای ایران در شهریور ماه سال‌جاری، جهت آشنایی فعالان بازار کشمش با معاملات گواهی‌سپرده کالایی در شهرستان خلیل‌آباد استان خراسان‌رضوی اقدام به برگزاری جلسه آموزشی توجیهی نحوه انجام این معاملات بر روی محصول کشمش کرد که با استقبال فعالان این بازار روبهرو شد.
