همراه با افت تقاضا، «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد» باز هم رکورد شکست
افزایش دشواری‌های تولید در صنایع تکمیلی
رکورد شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد
جریان کلی در بازار پلیمرها افزایشی شده اگرچه رشد قیمت‌های اخیر هنوز شتاب چندانی ندارد. در هفته گذشته «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد» با ۳۹/ ۱ درصد رشد به ۱۶ هزار و ۵۹۷ تومان رسید که به معنی آغاز یک روند صعودی جدید است. این در حالی بود که قیمت‌های پایه در هفته گذشته با در نظر گرفتن عدم احتساب نرخ‌های جهانی با رشد ۶۲/ ۰ درصدی اعلام شد ولی شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد رشد ۳۹/ ۱ درصدی داشت که به معنی افزایش رقابت برای خرید در این بازار بود. در شرایطی که نوسان قیمت ارز جدی بوده و بهای دلار در بازار آزاد نوسان رفت و برگشتی دارد، خرید به شدت خطرناک خودنمایی کرده بنابراین واسطه‌ها نیز تمایل چندانی برای خرید گسترده از خود نشان نمی‌دهند جز برای گروه‌های کالایی خاص. در این وضعیت وقتی رشد قیمت‌ها را شاهد هستیم باید جریان عمومی عرضه و تقاضا را رهگیری کنیم. اینجا بحث رعایت و عدم رعایت کف عرضه‌ها برای گروه‌های کالایی مختلف نیست بلکه کلیت بازار هم نیاز به رهگیری دارد آن‌هم در شرایطی که مدت‌هاست بازار بر اساس تجربیات قبلی خود منتظر آغاز یک رکود جدید است که با توجه به قیمت ارز، هنوز رقابت برای خرید وجود داشته ولی حجم معاملات نگران‌کننده است.
عقبگرد تقاضای مرسوم پلیمرها
حجم عرضه‌های مرسوم پلیمرها در بورس کالا (به استثنای سلف - مچینگ یا نقدی - مچینگ ) در هفته گذشته با 63/ 10 درصد افت به 81 هزار و 242 تن رسید که کمترین میزان در 4 هفته اخیر است. این در حالی است که متوسط حجم عرضه‌ها در نیمه دوم سال گذشته 87 هزار و 700 تن بوده که بالاتر از عرضه‌های هفته گذشته است. همین داده موجب شد تا حجم تقاضای کل با 65/ 23 درصد کاهش به 80 هزار و 738 تن برسد که کمترین میزان از فروردین تاکنون است. این افت جدی تقاضا دیگر به دلیل کاهش عرضه یا عقبگرد سفته‌بازی نیست و بهتر است دلایل آن را مورد موشکافی قرار دهیم چون به کاهش جدی حجم معاملات منجر شده است.
در هفته گذشته حجم داد و ستد انواع پلیمرها در بورس کالا به 51 هزار و 333 تن رسیده که کمترین میزان از فروردین‌ماه سال جاری تاکنون است یعنی معاملات هفته گذشته را باید با روزهای قرنطینه کرونایی ابتدایی امسال مقایسه کنیم. این مقایسه در شرایطی مهم است که شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد از آن زمان تاکنون رشد 60 درصدی داشته و دلار نیمایی از 13 هزار و 600 تومان به 18 هزار و 383 تومان رسیده است. از طرف دیگر متوسط حجم معاملات در نیمه اول سال قبل به‌عنوان یک زمان توأم با رکود 51 هزار و 884 تن بوده و در نیمه دوم سال قبل به‌عنوان یک زمان توأم با رونق 67 هزار و 868 تن بود یعنی معاملات هفته گذشته در مقایسه با هر 2 دوره، در فاز رکود قرار گرفته است.
البته کاهش عرضه‌ها یکی از دلایل افت حجم معاملات به شمار می‌رود ولی دلیل اصلی نیست زیرا در هفته گذشته 2/ 63 درصد از عرضه‌ها مورد داد و ستد قرار گرفته که پایین‌ترین میزان از فروردین تاکنون است. اینکه سخت‌گیری بر فرآیندهای خرید دلیل افت تقاضا باشد هم قابل قبول نیست زیرا در 2 هفته اخیر نزدیک به 40 هزار تن تقاضا کاهش یافته که خود یک اتفاق مهم و کم‌سابقه است. همچنین برای اولین بار از فروردین تاکنون میزان تقاضا از حجم عرضه‌های مرسوم کمتر شده که به وضوح رکود را خاطرنشان می‌سازد.
ریشه‌یابی دلایل افت تقاضا
تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که روزهای گرم سال و مخصوصا مردادماه زمان سنتی رکود در بازارهای پلیمری بوده که امسال هم مستثنی از این قاعده نیست ولی نوسان قیمت ارز و همچنین اما و اگرهای کرونایی و مهاجرت تقاضا و بعضا سرکوب آن در روزهای ابتدایی سال گذشته موجب شد تا شرایط معاملات اندکی بهتر از انتظار باشد. از سوی دیگر وضعیت تولید واقعی در سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل بهبود یافته و همچنین کاهش جذابیت واردات هم به نفع تولید داخلی بوده است. از سوی دیگر در گروه‌های کالایی که تقاضای مواد اولیه وارداتی وجود داشته، جایگزینی تولیدات داخلی مشهود است که باز هم فضا برای رونق این بازار را به همراه داشته است. در هر حال تکانه کاهشی بزرگی برای تقاضا ایجاد شده که حجم معاملات را تقلیل داده است و اگر این روند به هر دلیل ادامه یابد ریسک بزرگی تولید واقعی در کشور را تهدید می‌کند. ساده‌ترین دلیل برای افت تقاضا قیمت‌های بالای فعلی است که با اهرم دلار نیمایی 18 هزار و 383 تومانی تعیین شده و با توجه به رشد بهای نیمایی ارز در روزهای اخیر ترس از استمرار رشد قیمت‌ها وجود دارد. البته کاهش قیمت‌های جهانی را باید جدی گرفت و شاید برای یکی دو هفته پیش‌رو بتوان احتمال افت قیمت‌های جهانی را در نظر داشت ولی در کنار آن کابوس بهای نیمایی ارز به مصیبتی برای این بازار بدل شده است. شاخص قیمت پلیمرهای «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که بالاترین نرخ‌های تاریخ بازار پلیمرهای ایران در بورس کالا ثبت شده و همین قیمت‌ها به معنی عقبگرد خریداران و افت تقاضاست. این در حالی است که ترس از تغییر فاز بازارهای داخلی و جهانی هم جدی است و اگر به هر دلیل شاهد تکانه‌های نزولی در بازار ارز باشیم، جریان عمومی معاملات در بورس و بازار تغییر خواهد کرد. این ترس را باید جدی گرفت آن هم در شرایطی که نگرانی‌های جانبی خاصی هم برای خرید واسطه‌گری ایجاد شده و کمتر کسی در این شرایط ترجیح می‌دهد تا با خرید از بورس کالا و فروش در بازار آزاد کسب سود کند، زیرا هیچ قطعیتی وجود ندارد که خریدار قطعی وجود داشته یا از این معامله کسب سود کند. این تردیدها را باید در کنار کاهش جذابیت خرید توسط مصرف‌کننده نهایی مورد بررسی قرار داد آن هم در وضعیتی که وقتی مواد اولیه این همه رشد نرخ داشته، محصول نهایی چقدر افزایش قیمت خواهد داشت. از هم‌اکنون باید رسوخ ترس در بازار را جدی گرفت زیرا وضعیت فعلی معاملات چهره قطعی رکود تورمی را ترسیم می‌کند، چیزی که در گذشته بارها به آن اشاره کردیم ولی با یک فاز تعویق هم‌اکنون در حال خودنمایی است.
