در گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با مدیرعامل بورس انرژی بررسی شد
ارتقای توان چانه‌زنی نفتی ایران از کانال بورس
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بوی نفت در بازار فیزیکی بورس انرژی به مشام می‌رسد گویی همه‌چیز برای آغاز به کار معاملات فیزیکی نفت خام آماده شده و تنها منتظر ثبت رسمی اطلاعیه عرضه هستیم. این مطلب به معنی آن است که چیزی تا آغاز به کار جدی بورس نفت باقی نمانده است و می‌توان به افزوده شدن یک ابزار مهم برای تنوع معاملات نفت خام صادراتی امیدوار بود. در روزهای اخیر به بررسی زوایای مختلف این شیوه معاملاتی پرداختیم و با توجه به اهمیت آن باز هم واقعیت‌های معاملات صادراتی نفت خام در بورس انرژی را پیگیری می‌کنیم. در همین خصوص در گفت‌وگویی با مدیرعامل بورس انرژی دکتر سید‌علی حسینی به بررسی زوایای مختلف عرضه فیزیکی نفت خام پرداختیم.
با توجه به جایگاه در‌خور توجه حوزه نفت و گاز در ساختارهای جهان‌شمول تجارت حوزه انرژی نیاز به عرضه نفت خام و سایر حامل‌های انرژی در بازارهای رسمی یک نیاز و دقیق‌تر یک ضرورت است مخصوصا در شرایطی که پتانسیل تامین مالی آن نیز در بستر همین بازارها فراهم باشد. قیمت‌گذاری و فرآیند کشف نرخ، پتانسیل ایجاد شبکه گسترده بازاریابی و البته توجه کامل به لزوم تأمین منافع ملی با فرض شفافیت کافی مواردی است که با عرضه نفت خام در بورس انرژی در دسترس خواهد بود. این در حالی است که عرضه فیزیکی به معنی ایجاد ابزارهای مالی بسیاری مبتنی بر این دارایی فیزیکی است که می‌تواند مسقیما به سرمایه‌گذاری هر فردی در این بازار با هر حجم از سرمایه منجر شود. تعریف ابزارهایی همچون اوراق سپرده کالایی، اوراق سلف استاندارد موازی، پتانسیل پوشش ریسک فعالان مهم در این بازار و ایجاد قراردادهای مشتقه و ارائه سیگنالهای قیمتی از آینده بازار؛ مواردی است که بر پایه معاملات فیزیکی و دقیق‌تر قدرت‌نمایی بازار فیزیکی نفت‌خام قابل اجرا خواهد بود. هماکنون نفت خام در جهان با دو ارز دلار و یوآن معامله می‌شود یعنی فضا برای ایجاد بازاری قدرتمند بر پایه یورو هم وجود دارد. روابط استراتژیک با اروپا خود یکی از واقعیت‌هایی است که با خودنمایی معاملات گسترده نفت خام با ارز واسط یورو در بازار انرژی قابل هدف‌گذاری خواهد بود. هماکنون جمع‌بندی اروپایی‌ها این است که در حوزه بازارهای مالی از ظرفیت‌های خود استفاده کنند. ذات داد‌و‌ستد نفت خام با یورو به معنی تعمیق علاقه‌مندی‌هایی است که در چارچوب این بازار می‌تواند به پوشش دو طرفه نیازهای ایران و اروپایی‌ها منجر شود.
مدیرعامل بورس انرژی درخصوص مزایای عرضه نفت خام در بورس انرژی به دو بخش مختلف از مزیت‌ها یعنی مزیت‌های داخلی و بین‌المللی اشاره و در مورد مزیت‌های داخلی عنوان کرد: به جز پتانسیل فعالیت تمامی افراد در بازار داخلی در داد و ستد نفت خام می‌توان به مزیت‌های این شیوه معاملاتی برای وزارت نفت اشاره کرد که هم عمل به قانون را در بر می‌گیرد و هم ابزار نوینی برای افزایش توان چانه‌زنی این بخش از دولت برای افزایش حجم فروش نفت خام ایجاد خواهد شد مخصوصا در شرایطی که فروش نفت خام همراه با ابزارهای مالی نوین در جهان صورت پذیرد. مزیت دیگر مهم این شیوه معاملاتی به بازار سرمایه باز‌می‌گردد و می‌تواند میانبر بزرگی برای بین‌المللی شدن بازار سرمایه به شمار رود که در کنار آن ذات برند بین‌المللی نفت ایران هم به کمک بازار سرمایه خواهد آمد و تعریف ابزارهای مالی و جذب سرمایه‌های خارجی و مخصوصا فراخوان صندوق‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی را به همراه خواهد داشت. توسعه برند بازار سرمایه ایران در کنار پتانسیل آغاز به کار معاملات جدید و تعریف صندوق‌های سرمایه‌گذاری ارزی نیز از دیگر مزیت‌های آن در بخش داخلی است. از سوی دیگر معاملات نفت خام تاکنون در بازارهای داخلی و البته با مشارکت عموم مردم اجرایی نشده و اطلاعات چندانی از آن موجود نیست. این در حالی است که در بازار سرمایه تمامی داده‌ها شفاف است و به‌عنوان مثال در سایت بورس انرژی هر معامله با ۲۲ ویژگی مشخص مورد اطلاع‌رسانی قرار می‌گیرد. این مطلب یعنی عرضه نفت خام در بورس انرژی ناخودآگاه اعتماد به ساختار اقتصادی کشور را تقویت خواهد کرد آن هم در شرایطی که اطمینان از معامله رقابتی نفت خام در این بازار قطعی است. این موارد در کوتاه مدت به‌عنوان مزایای داخلی عرضه نفت خام در بورس مطرح می‌شود ولی این بحث حاشیه‌های مهم‌تر از متن بسیاری دارد.
مدیرعامل بورس انرژی در ادامه افزود: تداوم و استمرار عرضه نفت خام در نهایت به تقویت محسوس منافع ملی منتهی خواهد شد تا جایی که ایجاد یک بازار مالی با استفاده از ابزارهای مالی متعارف در سطوح بین‌المللی بر پایه نفت خام و فرآورده‌های صادراتی به ایجاد یک ابزار قدرت استراتژیک برای کشورمان بدل می‌شود که ناخودآگاه از خود معاملات نفت خام صادراتی مهم‌تر خواهد بود. این مطلب به معنی در اختیار داشتن یک ابزار استراتژیک چندقطبی در بازارهای جهانی است که هم توانمندی و هم قدرت چانه‌زنی تجاری ایران در حوزه انرژی را تقویت خواهد کرد.
در ادامه سید‌علی حسینی باز هم به اهمیت معاملات نفت خام صادراتی در بورس انرژی اشاره کرد و گفت: نباید بگذاریم که این ابزار استراتژیک کارآیی خود را از دست بدهد و همه ارگان‌ها باید از این راهبرد مهم حمایت کنند تا موفق شود. از گذشته‌های دور به عرضه نفت در بورس انرژی علاقه بسیاری وجود داشت ولی در شرایط فعلی با بحث تحریم‌های یک‌جانبه باید همه تلاش کنیم تا این شیوه جدید معاملاتی موفق و پیام مهمی به جهان مخابره شود. هماکنون در نقطه عطف بسیار مهمی در بازار انرژی قرار داریم و همه باید نقش خود را به دقت ایفا کنند تا به موفقیت دست پیدا کنیم.
وی در ادامه به پتانسیل‌های جانبی معاملات نفت خام در بازارهای مالی داخلی اشاره کرد و گفت: تاکنون معاملات نفت خام و بسیاری از فرآورده‌ها در بورس انجام نمی‌گرفت و این مطلب به معنی محدودیت جدی اطلاعات مخابره شده از معاملات نفت بود اما با داد‌و‌ستد آزادانه و شفاف اطلاعات در بازارهای مالی پتانسیل مخابره دقیق اخبار و رصد رخدادها و مخصوصا تربیت تحلیلگران این حوزه فراهم خواهد شد اگرچه تاکنون از این قبیل افراد برجسته ایرانی در جهان افراد محدودی به ایفای نقش پرداخته‌اند. این ویژگی را نباید دستکم گرفت زیرا صاحب‌نظران در حوزه انرژی در سطح بین‌المللی خود مزیت بسیار مهمی به شمار می‌روند که به افزایش نقش‌آفرینی ایران در بازارهای جهانی منجر خواهد شد و ارزش افزوده بیشتری برای ذخایر نفت و گاز به همراه خواهد داشت.
مدیرعامل بورس انرژی عنوان کرد: این بازار مالی برای معاملات فیزیکی نفت خام کاملا آماده است و با شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در هماهنگی کامل هستیم و بسیاری از بانک‌ها علاقه‌مند به ایفای نقش خود هستند منوط به آن‌که مسیر روشنی را برای آنها ترسیم کنیم. البته نیاز به سیگنالهای قدرتمندی از سمت وزارت نفت برای تداوم و استمرار عرضه داریم.
وی در ادامه افزود: منتظریم تا تابوی عرضه نفت خام صادراتی در بورس انرژی بشکند که همین داده به معنی آزادی عمل بیشتر برای پالایشگاه‌های داخلی است تا بتوانند نفت خام مورد نیاز خود را به‌صورت مستقیم خریداری کنند. این ابزار نیز مزیت‌های بسیاری دارد؛ از جمله آن‌که مطالبات دولت از پالایشگاه‌ها و بالعکس تسویه خواهد شد و این تسویه وجوه به‌روز می‌شود همچنین می‌توان از اطلاعات شرکت‌های پالایشگاهی تحلیل دقیق‌تری داشت و پتانسیل عرضه فیزیکی فرآورده‌ها نیز تقویت می‌شود. این در حالی است که قانون‌گذار برای شرکت‌های پالایشگاهی که نفت خام مورد‌نیاز خود را به‌صورت مستقیم خریداری کنند مشوق‌های قیمتی در نظر گرفته (۲ درصد) که این داده در صورت اجرایی شدن به پتانسیل بزرگی برای حمایت از ارزش سهام شرکت‌های پالایشی منتهی خواهد شد. درخصوص معاملات آتی نفت خام در بورس انرژی هم هیچ مشکل خاصی وجود ندارد و تقویت بازار فیزیکی خود مهم‌ترین زیرساخت برای آغاز به کار معاملات آتی نفت خام خواهد بود که در مورد آن در آینده توضیح بیشتری ارائه خواهیم کرد.
ارسال نظر