معامله‌گران در معاملات آتی، کالایی مانند سکه را اکنون و با قیمت مشخصی خریداری می‌کنند اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده (به‌عنوان مثال آبان یا دی ۱۳۹۷) انجام می‌شود که باید توجه داشت بخش قابل توجهی از معاملات قرارداد آتی به تحویل سکه منجر نمی‌شود. با توجه به اینکه در معاملات روزهای گذشته نرخ سکه «تحویل دی ماه» در بازار آتی بورس کالا حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان بالاتر از قیمت نقد سکه بود، این تصور ایجاد شد که قیمت‌های آتی باعث گرانی سکه در بازار نقد می‌شود و بر این اساس، معاملات محدود شد. در واکنش به این ادعاها، برخی کارشناسان تاکید می‌کنند معاملات آتی سکه تاثیری بر بازار نقد نمی‌گذارد و در صورت توقف معاملات سکه در تالار شفاف بورس، سفته‌بازی در بازار نقد سکه افزایش یافته و روند معاملات به‌صورت مبهم و غیر قابل رصد می‌شود.

بازار آتی؛ ابزاری برای خروج سفته‌بازان از بازار نقد

در همین رابطه مدیرعامل بورس کالای ایران در گفت وگو با «ایرنا» تاکید کرد این ادعا که معاملات آتی سکه بورس کالا باعث افزایش قیمت سکه و خط دهی به بازار نقد شده است، «نه از لحاظ نظری و نه عملی درست نیست.» حامد سلطانی‌نژاد افزود: مطالعات علمی دانشگاهی نشان می‌دهد بازار نقد به بازار آتی جهت می‌دهد. سلطانی‌نژاد یادآوری کرد: بازار آتی و مشتقه در آمریکا بیش از ۱۵۰ سال قدمت دارد و سایر کشورها نیز بازارهای آتی با عمر طولانی دارند که نشان‌دهنده اهمیت آن در عرصه اقتصاد است. وی با رد تاثیرپذیری بازار نقد سکه از بازار آتی در بورس کالا گفت: باید توجه داشت که ساعت کار بازار آتی سکه در ایران پس از بازگشایی بازار نقد است، بنابراین نمی‌تواند بر بازار نقد تاثیر گذار باشد. مدیرعامل بورس کالای ایران ادامه داد: مجموع فعالان بازار آتی بیش از ۲۴ هزار نفر است که موقعیت‌های خرید یا فروش اتخاذ می‌کنند و این به آن معناست که سرمایه‌های این افراد به جای تزریق در بازار نقد به معاملات آتی آمده است.

سلطانی‌نژاد بازار آتی و نقد سکه را به دریاچه و دریا تشبیه و اضافه کرد: مشخص است که بازار نقد بزرگ تر است و بر بازار آتی تاثیر می‌گذارد؛ نه برعکس. به گفته وی، بخش قابل توجهی از افرادی که دنبال سفته‌بازی‌اند، در بازار آتی فعالیت می‌کنند که باعث می‌شود وارد بازار نقد نشوند. سلطانی‌نژاد افزود: تجربه نشان داده هر جا کالا در مقابل حجم پول قرار گرفته است، کالا بازنده شده و پول همه کالا را بلعیده است که نتیجه آن افزایش بی رویه قیمت می‌شود. اکنون نیز حجم عظیم نقدینگی را در کشور داریم که در مقابل هر کالایی قرار گیرد آن را می‌بلعد و راهکار دنیا برای رفع این مشکل، راه‌اندازی بازار مشتقه و آتی است. مدیرعامل بورس کالا ادامه داد: در بازار آتی، کالا را در مقابل پول قرار نمی‌دهیم، بلکه به تعبیری می‌توان گفت از قدرت پول در مقابل پول، بهره می‌گیرد که باعث کاهش نیاز به کالای واقعی می‌شود.

سلطانی‌نژاد ادامه داد: همچنین باید توجه داشت در بازار مشتقه، بسیاری از قراردادها به تحویل کالا منجر نمی‌شوند. وی بیان کرد: این تصور کارساز نیست که با هدف مدیریت بازار و اشباع بازارهایی مانند طلا و سکه، آنقدر سکه و طلای فیزیکی به بازار عرضه کنیم تا همه تقاضاها پاسخ داده شود.تجربه ثابت کرده است هر چه کالا به بازار عرضه شود، پول و نقدینگی موجود در جامعه آن را می‌خرد و می‌بلعد؛ حتی اگر کالا زیر قیمت بازار نیز عرضه شود، باز پول آن را می‌بلعد. سلطانی‌نژاد به تجربه چین اشاره کرد و ادامه داد: زمانی که رشد اقتصادی چین زیاد شد، مسوولان این کشور به توسعه بازارهای مشتقه کالاهای مختلف توجه نشان دادند، زیرا می‌دانستند زمانی که رشد اقتصادی آنها رونق بگیرد، این بازارهای مشتقه به مدیریت بازار کمک می‌کنند.