انقلاب شیل در صنعت پتروشیمی آمریکا

گاز و نفت شیل به‌رغم آنکه هزینه‌های اولیه بالایی دارند، اما در بلند‌مدت می‌توانند به‌عنوان مزیت‌های رقابتی کشورهای دارنده محسوب شده و مورد استفاده قرار گیرند. به عبارتی استفاده از گاز حاصل از این منابع یکی از تکنولوژی‌های مهم در حوزه تولید محصولات پتروشیمی است که آینده این صنعت را دستخوش تحولات جدی خواهد کرد. در این رابطه گزارشی که اخیرا در آمریکا منتشر شده و به بررسی پیشرفت‌های صنعت پتروشیمی می‌پردازد با اشاره به افزایش چشمگیر رشد اقتصاد جهانی که به افزایش تولید و مصرف محصولات مختلف از جمله محصولات پتروشیمی منجر می‌شود می‌نویسد در کنار این موضوع تعادل بخشی به بازار این محصولات و دسترسی آسان و ارزان به منابع شیل نفت و شیل گاز می‌تواند رشدهای پایداری را برای صنعت پتروشیمی در آمریکا رقم بزند.

مرکز شیمی آمریکا گزارش می‌دهد که صنایع شیمیایی آمریکا همچنان از مزایای رقابتی بالایی بهره می‌برند و در آینده پیش بینی می‌شود این مزیت‌ها توسعه پیدا کنند. استفاده از منابع شیل یکی از این مزیت‌ها است که در سال‌های اخیر و با کاهش قیمت نفت کمی از توجیه پذیری آن کاسته شده، اما می‌تواند در شرایط کنونی باز هم کانون توجه فعالان این صنعت قرار گیرد به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۳ سرمایه‌گذاری‌های جدید و قابل توجهی در این حوزه صورت بگیرد که هزینه‌های سرمایه‌ای و تولید را با کاهش نسبتا مناسبی مواجه خواهد کرد و در عین حال توان رقابتی را برای فعالان این حوزه در آمریکا افزایش خواهد داد.

این گزارش در بخش دیگری می‌افزاید انتظار می‌رود در سال جاری درآمدهای بیشتری از محل تولید، مصرف و صادرات محصولات پتروشیمی حاصل شود و با افزایش قیمت نفت در سال‌های پیش رو ممکن است این امر تنها با افزایش قیمت‌ها قابل پوشش باشد، ولی تکنولوژی‌های نوین در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی دوره جدیدی را در برابر تولیدکنندگان این محصولات قرار می‌دهد. با این حال آمریکا در شرایط فعلی از کشورهای تولیدکننده این محصولات در جای جای دنیا جلوتر است. این کشور در سال ۲۰۱۸ قادر است با کمک گرفتن از این تکنولوژی‌ها تا حدود ۴/ ۳ درصد تولید مواد شیمیایی را ارتقا ببخشد و این رقم در سال بعد به ۶/ ۳ درصد در سال خواهد رسید.

این در حالی است که انتظار می‌رود در این مدت در بخش‌های مختلفی از جمله کودهای شیمیایی، انواع پوشش‌ها و محصولات مصرفی پتروشیمی این میزان رشد بالاتر باشد. گزارش مرکز شیمی آمریکا با اشاره به اینکه در بلندمدت رشد بخش صنعت پتروشیمی از ابعاد مختلف صعودی پیش بینی می‌شود معتقد است انقلاب شیل این مسیر را ظرف ۱۰ سال آینده با دگرگونی بسیار زیادی روبه‌رو‌ خواهد کرد تاجایی‌که پیش‌بینی می‌شود درآمد آمریکا از تولیدات حوزه پتروشیمی تا سال ۲۰۲۳ به ۷۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید که رقم بسیار قابل توجهی است. بر همین اساس، انتظار می‌رود در سال جاری میزان تجارت محصولات پتروشیمی به ۲۴۱ میلیارد دلار برسد که در این صورت ۲/ ۶ درصد رشد را در قیاس با سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد. حدودا طی ۶ ماه گذشته میزان صادرات ۲/ ۷ درصد رشد داشته و به ۱۳۹ میلیارد دلار رسیده است.

چندی پیش گزارشی منتشر شد که بر اساس آن بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌داد استفاده از تکنولوژی‌های جدید تولید محصولات پتروشیمی می‌تواند مزیت‌های رقابتی جدیدی را برای کشورهای صاحب تکنولوژی به همراه داشته باشد که آمریکا تقریبا در رأس این گروه قرار می‌گیرد؛ چراکه با استفاده از تکنولوژی نفت و گاز شیل توانسته جایگاه خوبی برای خود دست‌و‌پا کند تاجایی‌که شرکت‌های نفت و گاز آمریکا به دنبال سرمایه‌گذاری‌های جدید با استفاده از منابع شیل هستند.

 در این رابطه استفاده از تکنولوژی فراکینگ به‌عنوان یک تکنولوژی و روش مبتنی بر استخراج که از دو فناوری شکست هیدرولیکی و حفاری افقی تشکیل شده نکته حائز اهمیتی است که با یک مکانیزم خاص می‌تواند نفت و گاز شیل را استخراج کند. این موضوع اثرات بسیار مهمی در حوزه تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی به همراه داشته به‌طوری‌که گزارش‌ها حکایت از کاهش هزینه‌های تولید بین تولیدکنندگان اتیلن و پلی‌اتیلن با استفاده از نفت و گاز شیل دارد که محصول بیشتر را با هزینه کمتر در اختیار تولیدکننده قرار می‌دهد. به‌عنوان یک نمونه تولید کراکر اتان در آمریکا سالانه ۳/ ۱۶ درصد رشد را در فاصله سال‌های ۲۰۱۶ تا‌کنون تجربه کرده است. این روش، بازدهی ۸۲ درصدی را با خود به همراه دارد درحالی‌که استفاده از ماده اولیه نفتا تنها ۳۰ درصد کارآیی داشت بنابراین باید گفت استفاده از این فناوری‌ها می‌تواند توان تولید محصولات پلیمری را تا ۳ برابر افزایش دهد.

در برابر این روش در آسیا روش استفاده از زغال‌سنگ هنوز ادامه دارد. این روش که به دو شکل در چین مورد استفاده قرار می‌گیرد (استفاده از زغال‌سنگ در تولید الفین‌ها و دوم تبدیل متانول به الفین) روشی گران‌قیمت و غیررقابتی است و انتظار می‌رود چین برای آنکه بتواند در آینده در بازار محصولات پتروشیمی جایگاه محکمی داشته باشد باید بتواند هزینه‌های پایین‌تری را برای تولید این محصولات به کار بگیرد در غیر این صورت به سرعت جایگزین خواهد شد. بیشتر بازیگران آسیایی مانند شرکت‌هایی در کره‌جنوبی، ژاپن و تایوان تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی بر پایه نفتا هستند، بنابراین با توجه به پیشرفت احتمالی چین در تکنولوژی‌های پتروشیمی ممکن است صادرات به چین با سرعت قبلی خود رشد نکند و از این بابت، صادرکنندگان قبلی با رقابت سختی روبه‌رو‌ خواهند شد.